Năm vấn đề pháp lý startup nào cũng phải biết

Điều này dẫn đến những mâu thuẫn giữa người sáng lập và người đồng sáng lập hay những xung đột khi startup trở thành doanh nghiệp lớn.

Dưới đây là một số vấn đề pháp lý mà startup cần phải biết:

1. Thỏa thuận về quyền sở hữu trí tuệ

Ở Việt Nam, việc vi phạm về sở hữu trí tuệ với tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên thị trường luôn là vấn đề nan giải đối với các doanh nghiệp. Đặc biệt với đặc điểm của các startup – đề cao tính đổi mới sáng tạo, độc đáo trong sản phẩm, thì những thỏa thuận về quyền sở hữu trí tuệ càng cần được đặt lên hàng đầu.

Theo luật, sản phẩm trí tuệ bao gồm sáng kiến, sáng chế, công thức chế tạo, logo, nhãn hiệu, slogan… Các sản phẩm này có thể được tạo ra bởi chính người sáng lập hoặc bởi bên thứ ba được thuê (công ty thiết kế đồ họa, những người phát triển cho sản phẩm công nghệ), các nhân viên của doanh nghiệp khởi nghiệp.

Việc ký kết thỏa thuận về quyền sở hữu trí tuệ sẽ làm rõ ai là người sở hữu, ai có quyền sử dụng (trong thời gian bao lâu), ai có quyền mua lại các sản phẩm trí tuệ này. Đặc biệt, với các startup về công nghệ, những sản phẩm trí tuệ này là nền tảng hoạt động, nên nếu có xảy ra tranh chấp, sự tồn tại của công ty startup sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.

2. Thỏa thuận trước khi thành lập công ty startup

Những người sáng lập startup lúc đầu thường gắn kết với nhau bằng đam mê, tạo ra những giá trị mới cho xã hội. Họ chỉ đơn giản nghĩ rằng, các thành viên chỉ cần góp vốn và công sức để đưa startup phát triển. Sau này khi tìm được nhà đầu tư rót tiền vào, lúc đó mới quan tâm đến việc thành lập pháp nhân.

Vì vậy, những người sáng lập không chú trọng đến việc thành lập doanh nghiệp, mà chỉ chia sẻ ý tưởng và thỏa thuận miệng các điều kiện kinh doanh với nhau.

Tuy nhiên, các thỏa thuận này thường sơ sài và dưới góc độ pháp lý chỉ là những thỏa thuận dân sự. Khi dự án khởi nghiệp phát triển tốt và có lợi nhuận, giữa những người sáng lập sẽ xảy ra các xung đột liên quan đến việc góp vốn, sử dụng vốn, quyền sở hữu tài sản, phân chia lợi ích... Lúc này những thỏa thuận kia sẽ không đủ cơ sở để giải quyết các vấn đề tranh chấp.

Dù là người thân hay bạn bè thân quen, các nhà sáng lập cũng nên rõ ràng ngay thời gian đầu về các điều khoản hợp tác, phương pháp làm ăn với nhau.

3. Chuẩn bị các giấy tờ pháp lý cần thiết

Có thể nói, lợi nhuận từ dự án là mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp khởi nghiệp, vì vậy những vấn đề về pháp lý và hành chính liên quan đến quá trình hoạt động của doanh nghiệp thường bị bỏ quên.

Điều đó dẫn đến các startup thường bị động trong việc chuẩn bị giấy tờ khi có đối tác, khách hàng yêu cầu đột ngột, nhiều nguy cơ bị tuột mất cơ hội làm ăn.

Khi bắt đầu khởi nghiệp, startup cần chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến ngành nghề, vốn, đáp ứng một hoặc nhiều điều kiện kinh doanh. Đối với một số lĩnh vực kinh doanh, các giấy phép chuyên ngành (giấy phép con) là điều kiện bắt buộc.

4. Lựa chọn sai mô hình công ty

Lựa chọn mô hình công ty là một trong những yếu tố cơ bản để xác lập quy chế pháp lý đặc thù đi kèm từng mô hình.

Các startup khi thành lập doanh nghiệp thường hay chọn mô hình công ty cổ phần, vì cho rằng chúng dễ huy động vốn đầu tư khi có cơ hội. Tuy nhiên, mô hình này có nhiều hạn chế so với công ty trách nhiệm hữu hạn. Và theo Alex Katz - Giám đốc tài chính của quỹ đầu tư Venture Capital, các chủ doanh nghiệp nên chọn loại hình công ty trách nhiệm hữu hạn.

Với hình thức cổ phần, sau 3 năm thành lập, các cổ đông sáng lập được quyền chuyển nhượng cổ phần. Nhưng tại thời điểm đó, công ty chưa thật sự ổn định về kinh doanh và tổ chức, nên nếu có sự thay đổi về những người đứng đầu thì doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng.

Với mô hình trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp sẽ ổn định và có thể thay đổi loại hình kinh doanh phù hợp khi công ty đã phát triển.

5. Điều khoản sử dụng trang web

Truyền thông digital là kênh nổi bật mà các nhà khởi nghiệp nhắm đến để quảng bá sản phẩm của mình và tiếp cận khách hàng. Họ thường dùng các trang web, fanpage hay cửa hàng ảo… để quảng cáo. Vì vậy, việc nắm rõ các điều khoản sử dụng trang web là một điều quan trọng đối với các startup.

Theo Ezlawblog, nếu startup có một trang web, các điều khoản này sẽ quy định cách sử dụng trang web hay những thông tin có trên trang web đó đối với người truy cập.

Các điều khoản này cũng là nền tảng giúp các nhà sáng lập giảm hoặc miễn trách nhiệm đối với các hành vi vi phạm, đặc biệt đối với những trang web mà người sử dụng có thể đăng bài viết hoặc lời nhận xét.