Năm 2023 có thể mang đến cơ hội sinh lời tốt cho nhà đầu tư mạo hiểm ở Châu Á

Năm 2022 hóa ra lại là một năm đầy hỗn loạn đối với các nhà đầu tư mạo hiểm trên thế giới khi chiến tranh, căng thẳng chính trị và lạm phát đã cản trở dòng giao dịch, gây quỹ bị cản trở và việc niêm yết công khai bị trì hoãn. Châu Á, từ lâu đã là mục tiêu hàng đầu cho đầu tư mạo hiểm.

Sau một năm đầy khó khăn, các nhà phân tích và nhà đầu tư dự đoán năm 2023 sẽ mang đến nhiều cơ hội hơn trong khu vực, mặc dù việc rũ bỏ những thách thức của năm ngoái có thể mất thời gian.

Tính đến hết quý III/2022, khu vực châu Á – Thái Bình Dương đón nhận 107,9 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm trong khi đó con số tổng của năm 2021 chỉ là 227 tỷ USD, theo số liệu của Preqin, một công ty dữ liệu đầu tư tại London.

Trung Quốc chiếm phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm trong khu vực, tuy nhiên cũng ghi nhận mức sụt giảm vốn đầu tư mạo hiểm sâu nhất. Tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào Trung Quốc tính đến ngày 13/12/2022 đạt ước tính 65 tỷ USD, chỉ bằng nửa so với con số 138,5 tỷ USD của cả năm 2021, theo số liệu của công ty nghiên cứu thị trường PitchBook.

"Khi chúng ta nói đến vốn đầu tư mạo hiểm vào khu vực châu Á – Thái Bình Dương, chúng ta nói nhiều nói đến phần lớn các hoạt động ở đây và giờ đây sự chững lại chủ yếu tại Trung Quốc", chuyên gia phân tích cao cấp tại Preqin – bà Angela Lai phân tích.

Tình hình diễn biến dịch COVID-19 tại Trung Quốc ngày một căng thẳng, quan hệ giữa Bắc Kinh với Mỹ xấu đi cũng như lạm phát leo thang khiến cho vốn từ các thị trường trên thế giới đồng loạt hạ nhiệt.

Hoạt động đầu tư mạo hiểm tại 5 thị trường lớn ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương bao gồm Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật, Singapore và Indonesia đều chững lại ở những mức độ nhất định cũng bởi những lý do nói trên.

Năm 2023 có phải năm mà mọi chuyện sẽ tốt hơn không? Có và không.

Nan Bai là một chuyên gia đầu tư mạo hiểm tại quỹ DCM, quỹ đầu tư mạnh tay vào các doanh nghiệp mới tại Mỹ và châu Á, ông dự báo sẽ có làn sóng săn hàng giá rẻ trong thời gian tới.

"Tôi nghĩ định giá của các doanh nghiệp đã giảm đáng kể trong năm 2022. Chính vì vậy tôi nghĩ rằng hiện tại mang đến cơ hội đầu tư lớn cho những nhà đầu tư như chúng tôi", ông Bai nói. Ông Bai cũng khẳng định thêm rằng năm 2023 sẽ là một trong những lần hiếm hoi mà nhà đầu tư có thể đầu tư vào những doanh nghiệp giá trị với mức giá thấp.

Chuyên gia tại quỹ đầu tư NLVC, ông Jeffrey Lee, cũng đồng thuận với quan điểm trên: "Giờ đây chúng ta đang được thuyết phục hơn bao giờ hết về khả năng năm 2023 sẽ là một trong những năm tốt nhất để đầu tư mạo hiểm". Dù rằng số lượng các thỏa thuận đầu tư mạo hiểm có thể không tăng chóng mặt, tuy nhiên chất lượng và hiệu suất đầu tư có thể sẽ tăng lên.

Dự kiến năm 2023 sẽ không phải lần đầu tiên vốn đầu tư mạo hiểm có những bước ngoặt sau khoảng thời gian suy giảm của thị trường. 

Một thế hệ mới những doanh nghiệp đầu tư mạo hiểm trong đó có bao gồm Facebook hay Alibaba đã thoát ra khỏi suy thoái kinh tế toàn cầu với những mô hình kinh doanh dựa trên công nghệ điện thoại thông minh, Internet di động và điện toán đám mây. 

Tuy nhiên, các nhà phân tích và nhà đầu tư mạo hiểm cho biết, năm mới hứa hẹn sẽ là một thách thức đối với các VC theo một cách khác, đó là huy động vốn mới. "Năm 2023 cũng sẽ là một năm rất, rất khó khăn đối với các quỹ đầu tư mạo hiểm", ông Lee nói.

Đó là vì các đối tác hữu hạn (LP), khi các nhà đầu tư bỏ tiền vào các công ty đầu tư mạo hiểm được gọi, có xu hướng phản ứng với những thay đổi của thị trường muộn hơn so với phần còn lại của thị trường, ông giải thích. Điều này có nghĩa là họ có thể chậm nắm bắt cơ hội khi các điều kiện bắt đầu được cải thiện.

Ông Lai cũng thận trọng như vậy. "Nhìn chung, chúng tôi không nghĩ rằng sẽ có một sự gia tăng mạnh mẽ trong huy động vốn từ VC, đặc biệt là trong vài tháng tới," ông Lai nói. "Có thể sẽ có thêm một chút suy giảm [vào năm 2023] trước khi trở nên tốt hơn".

Năm ngoái, một trong những mối quan tâm lớn nhất đối với các VC và những người ủng hộ họ là thiếu lối thoát khỏi các khoản đầu tư của họ.

Thị trường không ổn định và hoạt động mờ nhạt của nhiều công ty mới niêm yết đã khiến một số công ty từ bỏ đợt chào bán lần đầu ra công chúng. Trên toàn cầu, 1.333 đợt IPO đã huy động được 179,5 tỷ USD vào năm 2022, số giao dịch giảm 45% và giá trị giảm 61% trong năm, theo một báo cáo gần đây của EY.

Báo cáo cho thấy thị trường châu Á-Thái Bình Dương hoạt động tốt hơn một chút: 845 đợt IPO huy động được 120,6 tỷ USD, giảm lần lượt 26% và 31% về số lượng và giá trị.

Ông Bai của DCM cho biết năm 2022 "có lẽ là năm khó khăn nhất" đối với việc thoái vốn, nhưng ông kỳ vọng sẽ có nhiều đợt IPO hơn ở châu Á và Mỹ vào năm 2023, đặc biệt là vào nửa cuối năm nay.

Ông nói: "Khi các LP bắt đầu cảm thấy thoải mái hơn, vì họ thấy có thể có nhiều lối thoát hơn [và một] môi trường ổn định hơn, thì mong muốn đầu tư vào VC của họ cũng có thể sẽ phục hồi".

Các quỹ tập trung vào Trung Quốc có thể gặp khó khăn đặc biệt, khi những lo ngại từ năm 2022 tràn sang năm mới, bao gồm cả cuộc đàn áp của Bắc Kinh đối với công nghệ và căng thẳng với Washington.

Sức khỏe tổng thể của nền kinh tế lớn nhất châu Á khi nó mở cửa trở lại sau nhiều năm bị hạn chế vì COVID là một câu hỏi lớn khác.

"Chúng tôi vẫn đang trong giai đoạn không chắc chắn về Trung Quốc," Lai tại Preqin nói. "Mọi người sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi ở Trung Quốc, nhưng hiện tại, bởi vì quốc gia này đã tụt hậu so với các khu vực khác trong vài năm COVID này. ... Các nhà đầu tư ít có xu hướng đổ thêm tiền vào Trung Quốc".

Thoát khỏi các công ty khởi nghiệp Trung Quốc cũng có thể vẫn là một vấn đề, vì thị trường đại chúng Mỹ đã trở nên khó tiếp cận hơn trong những năm gần đây. Căng thẳng về các vấn đề như công nghệ và quyền tiếp cận kiểm toán của các công ty Trung Quốc đã góp phần khiến số lượng niêm yết của Trung Quốc tại Mỹ thấp kỷ lục trong năm nay, với nhiều công ty thậm chí chọn hủy niêm yết tại New York.

"Có thể một vài năm trước, việc đến Mỹ rất dễ dàng. Bây giờ mọi chuyện đã trở nên phức tạp hơn nhiều", ông Bai cho biết.

Với việc Trung Quốc là một con bài hoang dã đối với một số người, một số VC đang tìm kiếm cơ hội ở những nơi khác trong khu vực.

Theo dữ liệu của Preqin, đến quý III/2022, các công ty đầu tư mạo hiểm tập trung vào Trung Quốc đã huy động được 8,9 tỷ USD, chưa bằng một phần tư trong số 34,4 tỷ USD huy động được trong cả năm 2021 và không ở gần mức cao nhất là 97,4 tỷ USD trong năm 2017.

Mặt khác, các quỹ tập trung vào Ấn Độ đã huy động được 4,7 tỷ USD trong cùng kỳ, vượt qua tổng số 3,7 tỷ USD vào năm 2021. Đông Nam Á cũng có xu hướng tương tự, với 1,3 tỷ USD được huy động trong ba quý đầu năm 2022, nhiều hơn mức 1,1 tỷ USD tổng số tỷ cho năm 2021.

Helen Wong tại AC Ventures cho biết cô hy vọng khối lượng giao dịch ở Đông Nam Á sẽ tăng trong năm nay, vì các công ty đã cắt giảm nhân sự để tiết kiệm tiền vào năm ngoái sẽ không thể tránh khỏi việc tìm kiếm nguồn tài trợ mới. AC Ventures hiện đang huy động quỹ lớn nhất từ trước đến nay, với mục tiêu 250 triệu USD, bà nói trên tờ Nikkei Asia.

Các nhà đầu tư nhìn thấy hứa hẹn đặc biệt ở Indonesia, đặc biệt là trong thương mại điện tử và fintech.

Alta Group, giúp khách hàng tìm kiếm các khoản đầu tư vào các loại tài sản thay thế, đã giúp phân bổ 80% trong quỹ 100 triệu đô la cho các công ty khởi nghiệp giai đoạn cuối cho đất nước, theo Giám đốc Thương mại Benjamin Twoon.

Ông Twoon cho biết công ty của ông đã nhận thấy nhu cầu của nhà đầu tư đối với các giao dịch liên quan đến du lịch, chăm sóc sức khỏe, internet tiêu dùng và ô tô điện tăng đột biến ở Indonesia và Trung Quốc. "Và đây là những lĩnh vực mà tôi tưởng tượng, trong một hoặc hai năm tới, chúng tôi sẽ theo dõi sát sao", ông nói.

Tuy nhiên, cả Ấn Độ và Đông Nam Á đều còn một chặng đường dài phía trước trước khi vượt qua Trung Quốc về hoạt động đầu tư mạo hiểm. Tính đến ngày 13/12, các công ty khởi nghiệp ở Ấn Độ đã huy động được 22,5 tỷ USD, trong khi Indonesia có tổng số giao dịch mạo hiểm trị giá 3,4 tỷ USD, ít hơn nhiều so với 65 tỷ USD mà Trung Quốc ghi nhận trong cùng kỳ, dữ liệu của Pitchbook cho thấy.

"Để các quốc gia khác ở châu Á hoàn toàn vượt qua Trung Quốc, sẽ mất vài năm," Lai cho biết. "Ấn Độ và Đông Nam Á, họ là những thị trường mới hơn nhiều. ... Tôi không nghĩ việc họ vượt qua Trung Quốc là điều sẽ xảy ra trong một hoặc hai năm tới".