Liệu tàu chở hàng viện trợ có thể giúp ngăn chặn nạn đói ở Gaza?

Theo các nhóm viện trợ quốc tế, sau 5 tháng xung đột tàn khốc giữa Israel và Hamas ở Gaza, vùng đất của người Palestine trên Địa Trung Hải đang phải hứng chịu một thảm họa nhân đạo.

Đặc biệt, phía Bắc của dải đất đang trên bờ vực của nạn đói cùng cực, trẻ em đang chết dần chết mòn vì không còn bất kỳ thứ gì để ăn. Nhiều gia đình phải ăn cỏ dại và thức ăn chăn nuôi để chống chọi qua ngày. 

Khi các cuộc kiểm tra gắt gao của Israel làm chậm tiến độ viện trợ qua các tuyến đường bộ, Mỹ và các nước khác có kế hoạch gửi viện trợ nhân đạo bằng tàu tới Gaza và cũng đang thả viện trợ từ trên không.

Nhưng các nhóm viện trợ đặt câu hỏi liệu điều đó có thể đảo ngược nạn đói ngày càng tăng hay không?

Tại sao Gaza không có đủ lương thực?

Theo số liệu của Israel, sau cuộc tấn công ngày 7/10 của Hamas, trong đó nhóm phiến quân Palestine đã giết chết 1.200 người và bắt 250 con tin, Israel đã thề sẽ "bao vây toàn diện" Gaza.

Dưới áp lực của Mỹ, chính sách đó đã thay đổi. Xe tải viện trợ quốc tế bắt đầu di chuyển từ Ai Cập đến Gaza qua cửa khẩu biên giới Rafah. Vào tháng 12, Israel đã mở cửa khẩu Kerem Shalom của riêng mình với Gaza.

Tại cả hai điểm giao cắt, Israel áp đặt chế độ kiểm tra nghiêm ngặt thường làm trì hoãn việc chuyển hàng cứu trợ nhân đạo đến vùng đất vốn đã nghèo khó, nơi cuộc tấn công của Israel đã giết chết hơn 30.000 người và khiến 80% dân số phải di dời.

Các quan chức quốc tế cho biết, trong hai tháng qua, trở ngại lớn nhất đối với việc cung cấp viện trợ là sự vi phạm an ninh cũng như luật pháp và trật tự cơ bản bên trong Gaza. Các đoàn xe nhân đạo đã bị lực lượng Israel bắn phá, trong khi những người dân địa phương tuyệt vọng và các băng nhóm tội phạm đã cướp phá các xe tải.

Sản xuất lương thực ở Gaza cũng tụt giảm nghiêm trọng khi các tiệm bánh, nhà máy và trang trại bị phá hủy hoặc bị cấm bởi các hoạt động quân sự của Israel.

Các quan chức quân sự Israel tiếp tục khẳng định có đủ lương thực ở Gaza và Liên Hợp Quốc cũng như các nhóm viện trợ khác nên cải thiện khả năng hậu cần của họ bên trong lãnh thổ.

Cần thêm bao nhiêu nữa?

Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, trước chiến tranh, trung bình 500 xe tải chở viện trợ và nhiên liệu vào Dải Gaza mỗi ngày, 5 ngày/tuần, đối với người dân vốn đã phụ thuộc nhiều vào viện trợ.

Tác động của việc cung cấp viện trợ ở mức độ thấp hơn đã trở nên phức tạp hơn khi các chuyến hàng mỗi ngày không thể bù đắp được những thiếu hụt trước đó và thiệt hại tích lũy của chiến tranh.

Bị ảnh hưởng nặng nề nhất là khoảng 300.000 cư dân ở phía Bắc Gaza đã ở lại khi khu vực này hứng chịu gánh nặng từ cuộc tấn công trên bộ ban đầu của Israel.

Trong những tháng gần đây, người dân miền Bắc phải ăn thức ăn chăn nuôi, cỏ dại và xương rồng. Jamie McGoldrick, điều phối viên nhân đạo của Liên hợp quốc tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Palestine, tuần trước đã cảnh báo rằng "trẻ em đang chết đói".

Các quan chức Liên Hợp Quốc và Mỹ cho biết trong tháng này rằng một giải pháp thực sự sẽ đòi hỏi viện trợ "tràn ngập" Gaza, không chỉ để giúp đỡ những người dân Gaza đang gặp khó khăn mà còn cắt giảm thị trường chợ đen. Điều đó sẽ cải thiện an ninh cho các đoàn xe viện trợ bằng cách loại bỏ động cơ cướp bóc.

Airdrop có giúp ích không?

Hơn 30 đợt viện trợ đã được thực hiện trên Gaza trong chiến tranh, bởi các quốc gia bao gồm Mỹ, Jordan, Ai Cập, Pháp, Bỉ, Hà Lan và UAE.

Các nhóm viện trợ cho biết, các đợt airdrop tránh được tình trạng tắc nghẽn ảnh hưởng đến các tuyến đường bộ nhưng chúng không hiệu quả. Một số gói hàng đã rơi xuống biển hoặc bị thổi bay vào Israel.

Khi các chuyến hàng hạ cánh an toàn, các nhân chứng báo cáo rằng xảy ra tình trạng tranh cướp hỗn loạn, để lại câu hỏi liệu hàng có đến tay những người đang cần hàng viện trợ này nhất hay không.

Vấn đề cấp bách nhất khi gửi hàng tiếp tế bằng đường hàng không là lượng viện trợ nhỏ mà nó cung cấp. Theo Liên hợp quốc, một chiếc xe tải có thể vận chuyển từ 20-30 tấn hàng viện trợ, gấp 10 lần khối lượng mà một máy bay chở được.

Carl Skau, phó giám đốc điều hành Chương trình Lương thực Thế giới, cho biết vào tuần trước: "Airdrop là giải pháp cuối cùng và sẽ không ngăn chặn được nạn đói".

Ai đang cố gắng mang viện trợ bằng đường biển?

Hai sáng kiến viện trợ hàng hải nhằm mục đích vận chuyển viện trợ từ Síp, cách Gaza khoảng 200km ở phía Đông Địa Trung Hải.

Đầu tiên là tuyến đường đa quốc gia dành cho các tàu thương mại giữa Larnaka ở Síp và Gaza. Các quan chức Síp cho biết, một con tàu do nhóm nhân đạo World Central Kitchen điều hành sẽ ra khơi vào cuối tuần này với 500 tấn viện trợ "mang tính biểu tượng", tương đương với khoảng 25 xe tải.

Con tàu đang kéo một kết cấu phù hợp để dỡ hàng lên bờ do thiếu cảng ở Gaza.

Sáng kiến hàng hải thứ hai do quân đội Mỹ dẫn đầu, có kế hoạch xây dựng một bến tàu nổi ngoài khơi Gaza để tiếp nhận các chuyến hàng lớn hơn nhiều. Một tàu hỗ trợ hậu cần của hải quân Mỹ, khởi hành từ Virginia với trang thiết bị đầu tiên vào cuối tuần. EU, UAE, Liên Hợp Quốc và Síp cũng tham gia vào sáng kiến này, mà các quan chức Mỹ cho biết sẽ mất vài tuần để thiết lập.

Israel sẽ duy trì cơ chế kiểm tra nghiêm ngặt ở Síp đối với viện trợ tới Gaza, nhưng vẫn chưa rõ ai sẽ đảm bảo và phân phối viện trợ bằng đường biển khi nó đến.

Bất chấp những nỗ lực này, Tor Wennesland, điều phối viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về Tiến trình Hòa bình Trung Đông, cho biết: "Tôi nghĩ mọi người đều đồng ý rằng cách hiệu quả nhất để đưa viện trợ vào Gaza là bằng xe tải ngay cả những người muốn có hành lang biển này". 

Người Israel có thể làm được nhiều hơn nữa?

Theo lời của người phát ngôn quân đội trưởng Daniel Hagari, Israel khẳng định rằng họ không đặt ra giới hạn nào về số lượng viện trợ có thể tới Gaza. Nhưng ngay cả các đồng minh cũng bác bỏ điều này.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhắc nhở giới lãnh đạo nhà nước Do Thái trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang tuần trước, rằng: "Hỗ trợ nhân đạo không thể là sự cân nhắc thứ yếu hay một con bài thương lượng". 

Biden cũng kêu gọi Israel mở thêm một cửa khẩu biên giới trên bộ với phía Bắc Gaza. Các quan chức viện trợ cho biết điều đó sẽ giúp tránh các tuyến đường nguy hiểm từ miền Nam Gaza, trong khi nhiều tuyến đường bộ hơn sẽ giúp tránh bị chậm trễ và tắc nghẽn.

Các nhóm viện trợ quốc tế muốn Israel cho phép đưa thêm thiết bị liên lạc vào Gaza cho các nhân viên cứu trợ và tài xế. Họ cũng yêu cầu phối hợp tốt hơn với quân đội Israel để tránh các đoàn xe viện trợ trở thành mục tiêu.

Israel đã bắt đầu làm việc với các nhóm tư nhân địa phương ở phía Bắc Gaza để chuyển viện trợ nhằm phá vỡ sự kiểm soát dân sự của Hamas. Nhưng những sáng kiến như vậy vẫn còn nhỏ và phải đối mặt với những triển vọng không chắc chắn.

Một đoàn xe viện trợ tư nhân ngày 29/2 đã xảy ra hỗn loạn và khiến hơn 100 người thiệt mạng khi hàng nghìn người Palestine tuyệt vọng lao vào xe tải và quân đội Israel nổ súng.

(Nguồn: FT)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin