Liệu al-Qaeda có 'hồi sinh' ở Afghanistan?

"Công lý đã được thực thi", Tổng thống Joe Biden cho biết ngay sau khi thủ lĩnh hàng đầu của al-Qaida Ayman al-Zawahiri bị giết chết trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ vào hôm thứ Hai (1/8).

"Thủ lĩnh khủng bố này không còn nữa", ông nói thêm.

Al-Zawahiri, 71 tuổi, nắm quyền điều hành nhóm chiến binh Hồi giáo cực đoan al Qaeda sau khi Osama bin Laden bị quân đội Mỹ ám sát ở Pakistan năm 2011. Mỹ đã săn lùng al-Zawahiri trong nhiều thập kỷ.

TT Biden nói rằng ông hy vọng việc tiêu diệt thủ lĩnh al-Qaida mang lại một sự an ủi cho các gia đình nạn nhân của vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 do al-Qaida thực hiện. Washington cáo buộc Taliban che chở cho những kẻ chủ mưu vụ 11/9 và tiến hành tấn công nước này vào tháng 10 năm đó.

Sau khi NATO rút quân khỏi Afghanistan vào năm 2021, Taliban đã lật đổ chính phủ của Tổng thống Ashraf Ghani và chiếm lại Kabul.

Tổng thống Mỹ cũng cho biết al-Zawahiri đã chuyển đến Kabul để đoàn tụ với gia đình. "Bất kể bạn trốn ở đâu, Hoa Kỳ sẽ tìm thấy bạn và đưa bạn ra ngoài", ông nói.

Tuy nhiên, sự hiện diện của al-Zawahiri ở Afghanistan cho thấy al-Qaida bắt đầu tập hợp lại ở Afghanistan sau khi Mỹ rút khỏi nước này và vụ tiêu diệt al-Zawahiri có thể sẽ làm phức tạp thêm mối quan hệ giữa Washington với các nhà cầm quyền mới ở Afghanistan, những người trong nhiều năm đã phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào với al Qaeda.

Al-Qaida đang "hồi sinh" ở Afghanistan?

Các thủ lĩnh Taliban ở Kabul đã nhanh chóng lên án cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ, gọi đây là hành động vi phạm thỏa thuận của họ với Washington vào năm 2020.

Một nguồn tin giấu tên cho biết, ngôi nhà mà al Zawahiri ẩn náo nằm tại khu vực Wazir Akbar Khan ở thủ đô Kabul, nơi nhiều thủ lĩnh cấp cao của Taliban cũng sinh sống.

Ali Ahmad Jalali, cựu Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan và là giáo sư tại Đại học Quốc phòng Washington, tin rằng vụ giết al-Zawahiri đã khiến Taliban xấu hổ.

"Điều đó đã chứng minh rằng họ không đáng tin cậy như thế nào. Họ đã nói với cộng đồng quốc tế trong nhiều năm rằng không có sự hiện diện của al-Qaida ở Afghanistan, nhưng thủ lĩnh hàng đầu của al-Qaida đã ở tại trung tâm thành phố Kabul", Jalali nói.

Một báo cáo gần đây của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc bày tỏ lo ngại về sự trỗi dậy của al-Qaida ở Afghanistan và nói rằng nhóm này đã giúp Taliban nắm chính quyền vào năm ngoái. Theo báo cáo, các thủ lĩnh al-Qaida đã được hưởng tự do nhiều hơn ở Afghanistan kể từ khi Taliban chiếm được Kabul nhưng phần lớn chỉ giới hạn trong việc cố vấn.

Một đòn giáng vào nỗ lực để quốc tế công nhận Taliban

Kể từ khi nắm chính quyền, Taliban đã thúc giục cộng đồng quốc tế công nhận họ là những cầm quyền hợp pháp ở Afghanistan.

Sự công nhận của quốc tế là rất quan trọng đối với Taliban để tránh một sự sụp đổ kinh tế có thể xảy ra. Hàng triệu người Afghanistan thất nghiệp và tài khoản ngân hàng của họ bị đóng băng. Nhiều người đang bán tài sản của mình để mua thực phẩm, và các cộng đồng thành thị lần đầu tiên phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực ở mức độ tương tự như các khu vực nông thôn.

Vào tháng 1, Liên Hợp Quốc đã đưa ra "lời kêu gọi lớn nhất từ trước đến nay" về viện trợ nhân đạo cho một quốc gia và nói rằng họ cần 4,4 tỷ USD cho Afghanistan để ngăn chặn "cuộc khủng hoảng nhân đạo đang gia tăng nhanh chóng".

Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế đã ít giao các khoản tiền trực tiếp cho Taliban do lo ngại rằng họ sẽ sử dụng tiền để mua vũ khí. Vì lý do tương tự, Washington đã từ chối giải phóng tài sản ngân hàng của Afghanistan.

Việc al-Zawahiri đang ẩn náu ở Kabul chỉ có thể làm suy yếu thêm nỗ lực của Taliban trong việc nhận được sự công nhận từ cộng đồng quốc tế.

Theo phân tích của Chương trình Lương thực Thế giới của LHQ (WFP), gần một nửa dân số Afghanistan đang trải qua nạn đói và đang cần vào nguồn cung cấp lương thực, như ở Kabul, nơi người dân đang nhận viện trợ lương thực của Trung Quốc.

"Nạn đói vẫn tiếp tục ở mức độ chưa từng có trên khắp đất nước", một nữ phát ngôn viên của Liên Hợp Quốc cho biết, đồng thời đưa ra con số 19,7 triệu người sẽ bị đói.

Cựu Bộ trưởng Afghanistan Jalali nói rằng Taliban không bao giờ giữ lời hứa của họ theo thỏa thuận Doha năm 2020.

"Taliban chưa bao giờ tổ chức các cuộc đàm phán nội bộ với người Afghanistan và họ không tôn trọng quyền của phụ nữ. Trên hết, họ không cắt đứt quan hệ với các mạng lưới khủng bố như al-Qaida", Jalali nói.

Vị giáo sư đang làm việc tại Washington tuyên bố rằng, không chỉ al-Qaida mà nhiều tổ chức chiến binh Hồi giáo cực đoan khác hiện tìm thấy "nơi trú ẩn an toàn" ở Afghanistan.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, Taliban đã vi phạm nghiêm trọng Thỏa thuận Doha 2020 bằng cách che chở cho al-Zawahiri, nhưng Washington "sẽ tiếp tục hỗ trợ người dân Afghanistan với sự hỗ trợ nhân đạo mạnh mẽ và vận động bảo vệ quyền con người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái".

Nếu sự hiện diện của al-Zawahiri ở Kabul làm chuyển hướng sự chú ý khỏi viện trợ nhân đạo, thì thật không may, chính những người Afghanistan bình thường mới là người chịu thiệt hại lớn nhất.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin