Kherson - trận địa quyết định trong cuộc chiến Nga -Ukraina

Nhiều nhận định cho rằng thành bại của cuộc chiến do Tổng thống Nga Vladimir Putin khởi động có thể được quyết định tại đây. Nếu Ukraina chọc thủng bức tường thành của Nga, đây có thể sẽ là khởi đầu giai đoạn 3 của cuộc chiến.

"The Economist" nhắc lại rằng vào tháng 8/2014 quân đội Ukraina đã phải chịu đựng một trong những thảm kịch lớn nhất kể từ khi giành độc lập. Các quân nhân Ukraina bị lực lượng thân Nga bao vây ở Ilovaisk thuộc Donetsk và ít nhất 366 chiến sĩ thiệt mạng. Có lẽ không phải tình cờ khi các tướng lĩnh Ukraina quyết định tổ chức phản công vào ngày 29/8/2022, đúng 8 năm sau sự kiện trên.

Đài RFI bình luận: "Lần đầu tiên kể từ khi nổ ra cuộc chiến tranh Ukraina, Kiev không còn ở tư thế phòng thủ mà đã chuyển sang phản công để giành lại phần lãnh thổ bị Nga chiếm đóng. Bị chậm trễ một thời gian, cuộc phản công của quân Ukraina vào vùng Kherson ở miền Nam đã thật sự bắt đầu kể từ hôm 29/8/2022. Có thể xem đây là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến tranh Ukraina, là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại Ukraina, quân đội nước này tấn công trực diện quân đội Nga".

Những tin tức đầu tiên của truyền thông phương Tây cho biết phòng tuyến đầu tiên ở Kherson đã bị chọc thủng. Một đơn vị Ukraina tuyên bố đã đẩy lùi quân thân Nga gần Oleksandrivka, cách trung tâm thành phố 25km. Một nguồn tin quân sự nói với tuần báo Anh rằng đây chỉ là khởi đầu cho một chiến dịch rộng lớn. 

Nếu vượt được phòng tuyến thứ hai khó khăn hơn, Ukraina có thể dấn tới phòng tuyến thứ ba để đến sông Dnepr, khiến 20.000-25.000 lính Nga tại đây khó có đường lui. Các cuộc tấn công trên bộ của Ukraina được cho là nhằm tách đôi lực lượng Nga ở Tây Nam và Đông Bắc. Câu hỏi đặt ra là vì sao Kherson lại quan trọng trong cục diện chiến sự hiện nay?

Trận đánh quyết định "kẻ thắng, người thua"

Vùng đất này không chỉ có giá trị kinh tế, chiến lược mà còn mang tính biểu tượng đối với Ukraina. Trước chiến tranh, Kherson có hơn 1 triệu dân, là trung tâm nông nghiệp cung cấp cà chua, dưa hấu, hướng dương, đậu nành. Đặc biệt Kherson đồng thời là ngõ vào Crimea ở phía Nam và Biển Đen. Quân đội Nga dùng Kherson làm bàn đạp để tấn công cảng Odessa trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, song sau đó bị chặn lại ở Mikolaiv.

Các tướng lĩnh Nga tuyên bố quyết chiếm Odessa cũng như toàn miền Nam Ukraina. Nếu Kiev tái chiếm Kherson, thành quả này sẽ không chỉ ngăn quân Nga tới thành phố cảng, mà còn cắt ngang con đường lên phía Bắc đến Kryvyi Rih, quê hương của Tổng thống Volodymyr Zelensky, trung tâm công nghệ chiếm 10 % GDP Ukraina.

Theo "Le Figaro", Ukraina phải cấp tốc mở cuộc phản công vào Kherson chính là nhằm ngăn cản Nga tiến hành các cuộc trưng cầu ý dân tại những vùng mà lực lượng đã chiếm đóng để qua đó chính thức hóa quyền kiểm soát của Moskva. Phản công vào Kherson cũng sẽ làm cho người dân Ukraina lên tinh thần, khích lệ phương Tây tiếp tục yểm trợ Ukraina chống Nga. 

Về mặt chiến lược, chiếm lại được Kherson sẽ bảo đảm được an toàn cho toàn bộ miền Nam Ukraina, đồng thời trực tiếp đe dọa vùng Crimea. Nói tóm lại, đây là chiến lược nhằm chuyển chiến trường đến đất của đối phương.

Tờ báo trích lời cựu sĩ quan và nhà sử học quân sự Michel Goya ghi nhận, trong trận phản công vào Kherson, pháo binh Ukraina "đã tập trung hỏa lực lớn nhất kể từ đầu cuộc chiến và hội đủ những điều kiện cần thiết cho một cuộc tấn công quy mô qua việc vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ của quân địch".

Cũng để chuẩn bị cho cuộc phản công vào Kherson, quân Ukraina đã phá hủy toàn bộ các cây cầu trên sông Dnepr nối vùng này với các vùng bị Nga chiếm đóng, khiến quân Nga sẽ không thể vận chuyển hàng tiếp liệu đến đây. 

Chuyên gia quân sự Ukraina, Đại tá Vladislav Seleznev, được "Courrier International" trích dẫn, gọi đó là "chiến thuật cú nhảy của ếch", tức là phá hủy một cách có hệ thống các cơ sở hạ tầng bên phía đối phương, rồi nhanh chóng chiếm lấy một phần lãnh thổ. 

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhà sử học Michel Goya, chiếm được vùng Kherson không có nghĩa là dễ dàng chiếm được thành phố Kherson, vì theo ông, Kherson là một thành phố lớn và nếu quân Nga quyết định kháng cự đến cùng, đây sẽ là một trận chiến rất khó khăn. Đó là chưa kể quân Nga có thể khởi động lại cuộc tấn công ở vùng Donbass, buộc quân Ukraina phải phân tán một phần lực lượng ở Kherson.

Quá sớm để kết luận

Tờ "L'Express" nhận định, thời tiết mùa Hè với mặt đất khô ráo đang thuận lợi cho Ukraina trước khi những trận mưa mùa Thu khiến xe bọc thép khó di chuyển. Họ có thể đi xuyên qua những cánh đồng, đặt quân Nga vào những trận địa phòng thủ khó khăn vì những không gian rộng lớn hơn. Nhà nghiên cứu Léo Péria-Peigné, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) cho rằng khó thể có một trận Stalingrad trên sông Dnepr.

RFI cho rằng hiện hãy còn quá sớm để dự đoán về diễn tiến cuộc phản công vào Kherson, nhất là vì phía Kiev kiểm soát rất chặt chẽ những thông tin về cuộc phản công này, đồng thời yêu cầu các nhà báo và các chuyên gia quân sự tỏ ra kín đáo để bảo đảm cho thành công của các chiến dịch quân sự đang diễn ra.

Ed Arnold, một nhà nghiên cứu về an ninh châu Âu tại Viện RUSI của quân đội Anh, cho rằng Ukraina có nguy cơ để lộ các điểm yếu các trên chiến trường trong khi quá tập trung vào mặt trận này. Ông nói: "Vấn đề là người Ukraina đang dồn ép trên gần 5 mặt trận" dọc theo phía Tây của Dnepr… 

Nếu họ thành công ở Kherson, một số người trong ban chỉ huy quân sự và chính trị có thể cho rằng 'tốt, chúng ta hãy tiến xa hơn và xa hơn'… Và bằng cách đó, họ thực sự có thể gặp rủi ro do đặt cược quá nhiều". 

Theo ông Arnold, điều quan trọng là phải giữ cân bằng từng mặt trận để "tránh phải giao tranh kéo dài, đặc biệt là ở các thành phố vì họ sẽ không muốn phá hủy các trung tâm dân cư của chính mình". Ông nói rằng chiến thuật tốt nhất mà Kiev dường như đang theo đuổi cho đến nay, là cô lập các đơn vị Nga tại các khu vực riêng rẽ và cố gắng buộc họ đầu hàng.

Một cựu quan chức Ukraina cho biết mục tiêu trước mắt không phải là tấn công trực tiếp vào quân Nga ở Kherson, mà làm yếu dần lực lượng xung quanh thành phố để buộc họ phải rút lui. Từ cuối tháng 6, các giàn phóng tên lửa Himars của Mỹ được cho là đã vô hiệu hóa những cây cầu bắc qua sông Dnepr, làm rối loạn trầm trọng đường tiếp vận Nga, song giới chuyên gia nghi ngại Ukraina không đủ vũ khí và binh lính cho một chiến dịch trên bộ.

Hiện tại, các tên lửa Himars được sử dụng để đánh vào các phòng tuyến địch, chứng tỏ Kiev tin tưởng khả năng được phương Tây tăng cường cung ứng. Ngày 24/8, nhân Quốc khánh Ukraina, Tổng thống Joe Biden đã hứa sẽ viện trợ thêm 2,98 tỉ USD thiết bị quân sự, trong đó bổ sung đạn dược mới, cho Ukraina. Chính những thông báo kiểu này đã khích lệ giới tướng lĩnh Ukriane tăng cường tấn công trước khi quân Nga được tăng viện.

Thành công của cuộc phản công của Kiev có thể có tác động rộng rãi hơn đến nỗ lực chiến tranh hơn là chỉ đơn thuần là giành lại lãnh thổ. Việc giành lại một thành phố quan trọng ở phía Nam từ Nga sẽ "chứng minh cho những người ủng hộ phương Tây của Ukraina rằng nước này có thể sử dụng tất cả các hệ thống vũ khí cao cấp mà họ được tặng để thu được kết quả tuyệt vời".

Arnold cho rằng khi chiến tranh tiếp tục làm trầm trọng thêm lạm phát và giá năng lượng, các đồng minh của Ukraina có thể trở nên khó khăn trong việc kêu gọi sự ủng hộ của cử tri trong nước về chiến dịch quân sự tại Ukraina. 

Khi châu Âu bước vào mùa Đông, kết thúc của cái mà Arnold gọi là "mùa giao tranh", cả hai bên sẽ mất thời gian để bổ sung lực lượng, vũ khí và cân nhắc lại chiến lược dài hạn của mình. Mark Cancian, cố vấn an ninh cấp cao của Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho rằng thành công của Ukraina ở Kherson sẽ đặt nền móng cho một cuộc phản công "rộng lớn hơn" vào mùa Xuân, thúc đẩy tinh thần và quyền kiểm soát ở miền Nam trong khi trấn an các đồng minh về khả năng của quân đội Ukraina.

Tuy nhiên, ngay cả trong kịch bản Ukraina chiếm lại Kherson, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng rằng cuộc chiến có thể sẽ kéo dài thêm nhiều năm nữa, với các cuộc giao tranh định kỳ tập trung ở các khu vực cụ thể. Arnold nói: "Đó là một cuộc chiến đã diễn ra được 8 năm (kể từ khi Nga sáp nhập Crimea), vì vậy chúng ta cần bắt đầu suy nghĩ về những điều trong các khung thời gian tương tự".

(Nguồn: Time/RFI)