'Giấc mơ sân bay' của Campuchia bị đình trệ khi nguồn vốn từ Trung Quốc cạn kiệt

Các nhà quan sát cho rằng tỉnh Mondulkiri xa xôi là một lựa chọn kỳ lạ để xây dựng một sân bay mới. Khu vực này giáp Việt Nam và là một trong những khu vực dân cư thưa thớt nhất ở Campuchia, với chỉ hơn 13.000 cư dân trong tỉnh và rất ít điểm thu hút khách du lịch. Tệ hơn nữa, một nhà tài trợ lớn của Trung Quốc đã rút khỏi dự án được công bố vào năm 2019.

Sân bay chưa hoàn thành chỉ là một trong số nhiều sân bay ở Campuchia đang trong các giai đoạn phát triển khác nhau và khả năng tồn tại về mặt kinh tế của nó còn nhiều nghi vấn, đặc biệt là sau khi các nhà đầu tư Trung Quốc rút lui trong những năm gần đây và ngành du lịch phải vật lộn để trở lại mức trước đại dịch. Khi các dự án này tiến triển, người dân địa phương  cho biết họ đã rời bỏ đất đai để nhường chỗ cho việc xây dựng.

Ou Virak, người sáng lập Diễn đàn Tương lai của tổ chức nghiên cứu Campuchia, nói về dự án Mondulkiri: "Tôi không thấy bất kỳ cơ sở kinh tế nào khác đằng sau nó, cũng như bất kỳ hy vọng nào về sự gia tăng đột ngột của nhu cầu nội địa và khách du lịch".

Với việc đầu tư của Bắc Kinh vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) đang chậm lại, tân Thủ tướng Campuchia Hun Manet trong tháng này đã kêu gọi các công ty Trung Quốc đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng lớn khác ở nước này.

Các nhà phân tích tin rằng khi Campuchia thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng do Trung Quốc tài trợ và tiêu tốn số tiền khổng lồ, lợi ích chính trị thường lớn hơn các cân nhắc về kinh tế. Tuy nhiên, khi nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn, nhiều nhà đầu tư Trung Quốc đã rút lui, để lại tình trạng hỗn loạn khó giải quyết cho khu vực địa phương.

"Người ta không thể không hỏi liệu chính trị và an ninh có đóng vai trò lớn hơn lợi nhuận kinh tế hay không. Trong trường hợp này, đầu tư Trung Quốc đang hạ nhiệt có thể vì nhiều lý do: nguồn tài trợ đang cạn kiệt và chỉ riêng các yếu tố chính trị và an ninh không thể thúc đẩy các quyết định", Sophal Ear, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học bang Arizona, cho biết.

Phần thưởng cuối cùng dành cho các nhà đầu tư tiềm năng vẫn chưa rõ ràng. Ngay cả sân bay trị giá 1,1 tỷ USD mới được BRI tài trợ ở Siem Reap - nơi có quần thể đền Angkor Wat, có quy mô gấp 3 lần sân bay cũ và được các công ty Trung Quốc xây dựng theo mô hình tài trợ xây dựng - vận hành - chuyển giao, vẫn chưa thúc đẩy sự trở lại mức độ du lịch năm 2019. 

Cơ sở dữ liệu kinh tế toàn cầu CEIC báo cáo có 1,65 triệu du khách đến sân bay Siem Reap cũ vào năm 2019. Tỷ lệ các chuyến bay nội địa và quốc tế đã tăng so với năm ngoái, nhưng  chỉ có 1,86 triệu lượt khách du lịch nước ngoài vào năm 2023 trên cả ba sân bay chính của đất nước, bao gồm cả thủ đô Phnom Penh và vùng ven biển Sihanoukville.

Nếu điểm đến du lịch hàng đầu Siem Reap đang gặp khó khăn, thì có rất ít lý do để lạc quan đối với các sân bay phục vụ những địa điểm xa xôi hơn như Mondulkiri trừ khi chính phủ có thể thực hiện tốt kế hoạch biến nơi đây thành đặc khu kinh tế với trung tâm sòng bạc.

Đến năm 2022, Power China đã rút khỏi thỏa thuận trị giá 80 triệu USD để phát triển sân bay Mondulkiri. Chính phủ Campuchia đã phải tự mình tìm kiếm các đối tác tài trợ mới.

Năm 2021, dự án sân bay quốc tế mới Phnom Penh cũng mất đi sự hỗ trợ tài chính từ Trung Quốc, một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đã từ bỏ phần lớn vốn tài trợ cho sân bay với mức giá 1,5 tỷ USD, buộc đối tác Campuchia là Công ty Đầu tư Hoa kiều (OCIC) để phát hành trái phiếu và đầu tư tiền của mình để lấp đầy khoảng trống.

Mặc dù các dự án này tuyên bố sẽ thúc đẩy sự phát triển của địa phương nhưng những sân bay chưa hoàn thiện này lại gây ra xung đột về đất đai và đầu cơ. Người dân quanh khu vực sân bay ở tỉnh Mondulkiri nói rằng họ không thể giành được quyền sở hữu vùng đất truyền thống của mình.

Srey Vong, một cư dân ở làng Bunong gần khu vực này cho biết: "Dự án sân bay đã ảnh hưởng đến nhiều gia đình có đất thuộc dự án sân bay". Giống như hàng chục người hàng xóm, Vong cho biết ông bị áp lực phải bán phần lớn đất nông nghiệp trong vài năm qua để xây dựng sân bay rộng 300 ha.

Tại Phnom Penh, truyền thông địa phương đưa tin rằng các cộng đồng đã phải đối mặt với bạo lực và trục xuất. Người dân gần công trường nói với Nikkei rằng họ sắp bị đuổi ra khỏi nhà mà không nhận được khoản bồi thường thỏa đáng. Nhà tài trợ của sân bay, OCIC, đã không trả lời yêu cầu bình luận.

"Chính quyền cam kết cấp đất mới cho chúng tôi nhưng thực tế đến nay vẫn chưa có chuyện gì xảy ra", một người dân tên Som Chanthy cho biết.

Người phát ngôn của Cơ quan Hàng không Dân dụng Campuchia cho biết, các nhà chức trách đang nỗ lực giải quyết những lo ngại của người dân.

Những vấn đề xã hội tương tự cũng nảy sinh trong dự án sân bay ở Koh Rong. Dân làng Koh Rong cho biết họ đã bị buộc phải rời bỏ đất đai của mình.

Tập đoàn của "ông trùm" Campuchia Kith Meng, Royal Group và công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc, Kampuchea Lan Cang Jiang Engineering đã đạt được thỏa thuận vào tháng 1 với chính phủ để xúc tiến dự án phát triển sân bay và khu nghỉ dưỡng trị giá 300 triệu USD vốn bị trì hoãn từ lâu, bao gồm 1/5 trong số 78 khu vực của hòn đảo rộng hàng km2 này. Công suất của sân bay dự kiến sẽ phục vụ hơn 1/4 triệu hành khách mỗi năm, tập trung vào du lịch cao cấp.

Người phát ngôn của Hàng không Dân dụng Chanserivutha nói về khả năng tồn tại của sân bay: "Điều đó tùy thuộc vào cảm nhận của các nhà đầu tư. Chúng tôi chỉ đáp ứng những gì nhà đầu tư tư nhân muốn". 

Sihanoukville gần đó đã có sân bay riêng, chỉ đón 6.200 hành khách vào tháng 1. Du lịch đến bờ biển Campuchia đã giảm mạnh, một phần do lo ngại tội phạm có tổ chức.

Các quan chức Campuchia đã ưu ái ví sân bay Koh Rong với sân bay Dara Sakor do BRI tài trợ. Tuy nhiên, dự án sân bay Dara Sakor đã vấp phải nhiều tranh cãi. Dự án này đã dẫn đến việc trục xuất hàng loạt người dân địa phương và gây ra những lo ngại về môi trường và cũng chưa được hoàn thành sau 15 năm ký kết hợp đồng.

Người dân làng Koh Rong cho biết Royal Group đang buộc họ rời khỏi đất của họ, một tuyên bố bị người phát ngôn của Hàng không Dân dụng bác bỏ và cho rằng họ thiếu quyền sở hữu hợp pháp.

"Đêm nào tôi cũng không ngủ được", một người dân Koh Rong nói. "Họ nói với tôi rằng họ có thể tháo dỡ nhà tôi để lấy đất bất cứ lúc nào".

(Nguồn: Nikkei Asia)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin