Bất chấp những lời lẽ kích động, Iran khó có thể tấn công Israel, vì sao?

Cảnh báo này được hiểu rộng rãi là một tuyên bố về ý định của Iran tham gia cuộc xung đột thông qua các đồng minh và lực lượng ủy nhiệm của họ. Nhóm chiến binh Hezbollah, vốn đã tham gia vào các cuộc giao tranh cấp thấp dọc biên giới Israel với Lebanon, và chính quyền Assad ở Syria đều liên kết chặt chẽ với Iran.

Trước những lời lẽ ngày càng thù địch của Iran, Washington và Tel Aviv đang cân nhắc xem phải làm gì nếu Tehran ra lệnh tham gia.

Lập trường của Israel đối với Iran là không khoan nhượng. Trong quá khứ, nước này đã chủ trương tiến hành các cuộc tấn công phẫu thuật vào các cơ sở hạt nhân của Iran và từng dính líu đến vụ ám sát các nhà khoa học hạt nhân Iran.

Khả năng Iran tham gia vào cuộc chiến ở Gaza sẽ mở ra một chương mới trong sự thù địch tăng cao và đưa cuộc chiến trực tiếp đến ngưỡng cửa của Iran.

Hậu quả quân sự và chính trị

Bất chấp những cảnh báo với Israel, Iran tỏ ra miễn cưỡng chọn con đường trực tiếp tham gia vào cuộc xung đột vì sợ có nguy cơ gặp phải phản ứng gay gắt của Israel.

Kết quả là, Iran đã và đang duy trì một sự cân bằng khó khăn giữa luận điệu ý thức hệ và mục đích chính trị. Nhưng Iran đang đùa với lửa. Sự cân bằng mà nó tìm cách duy trì có thể dễ dàng bị phá vỡ trong sương mù chiến tranh khó lường.

Đường lối chính thức của Tehran là cực đoan. Iran phủ nhận quyền tồn tại của Israel và coi nước này không phải là một nhà nước mà là một thực thể theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái. Các tuyên bố chính thức của Iran chứa đầy những lời chỉ trích chống Israel.

Vào tháng 6, Tehran đã tiết lộ tên lửa mới nhất của mình và khoe rằng nó có tầm bắn tới Israel. Các biểu ngữ thông báo về tên lửa có dòng chữ "400 giây tới Tel Aviv" được in bằng tiếng Ba Tư, tiếng Do Thái và tiếng Ả Rập.

Thông điệp này không thể thiếu trong hệ tư tưởng của chế độ cầm quyền và là lời kêu gọi tập hợp những người ủng hộ chế độ này.

Nọc độc chống Israel và chống Mỹ là chủ đề chính trong diễn ngôn chính trị của phe cứng rắn cai trị Iran dưới thời Lãnh đạo tối cao Ali Khamenei và Tổng thống Ebrahim Raisi. Phe này được củng cố bởi sự kiểm soát của cơ quan tư pháp, quốc hội và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo.

Trên thực tế, hiện nay có những lời kêu gọi từ phe cứng rắn thực hiện lời hứa tiêu diệt Israel. Tổng biên tập tờ Kayhan Daily, cơ quan ngôn luận của Khamenei, đã kêu gọi chính thức tuyên chiến với Israel.

Tuy nhiên, chính quyền không có ý muốn chết. Họ hoàn toàn nhận thức được rằng cuộc đối đầu công khai với Israel - hoặc thậm chí là cuộc đối đầu của một trong những lực lượng ủy nhiệm của Iran - có thể khiến Iran phải trả giá rất đắt. Israel không chỉ có thể trả đũa quân sự đối với các cơ sở của Iran mà còn có thể gây ra những hậu quả chính trị đối với một chế độ ngày càng không được lòng người dân của mình.

Công chúng Iran vỡ mộng trước nhiệt huyết tư tưởng của chế độ chống lại Israel và coi đây là một âm mưu nhằm che giấu nạn tham nhũng, tai ương kinh tế và sự bất lực của chính phủ trong việc chu cấp cho công dân của mình.

Câu khẩu hiệu thường được nghe tại các cuộc biểu tình trong thập kỷ qua – "Không phải Gaza hay Lebanon, tôi hy sinh mạng sống của mình cho Iran" – là một lời nhắc nhở sống động về khoảng cách giữa chế độ cầm quyền và người dân.

Các cuộc biểu tình rộng rãi trên khắp Iran sau vụ sát hại Mahsa (Zhina) Amini đã cho thấy mức độ mất lòng dân của chế độ trong năm qua. Vì điều này, một cuộc đối đầu quân sự với Israel có thể gây ra những hậu quả chính trị khó lường cho chế độ này.

Con tin của chính mình

Chế độ cầm quyền ở Iran luôn lưu tâm đến các ranh giới đỏ của Mỹ và Israel để tránh xung đột công khai.

Chẳng hạn, sau vụ Mỹ ám sát anh hùng chiến tranh nổi tiếng Qassem Soleimani vào tháng 1/2020, chính quyền Iran đã rất tức giận và hứa sẽ "trả đũa khắc nghiệt". Nhưng phản ứng tương đối ôn hòa bằng một cuộc tấn công được cảnh báo trước vào hai sân bay của Iraq có quân đội Mỹ đồn trú.

Iran cũng đã áp dụng cách tiếp cận tương tự trong mối quan hệ với Israel. Sự tồn tại của chế độ Bashar al-Assad ở Syria với sự hậu thuẫn của Nga và Iran đã đảm bảo cho Iran có khả năng tiến hành các cuộc tấn công vào Israel, nhưng nước này đã cố tình kiềm chế tiến hành.

Điều này bất chấp thực tế là Israel đã nhiều lần nhắm mục tiêu vào tài sản của Iran ở Syria. Ví dụ, vào năm 2018, Israel đã thực hiện các cuộc không kích ở Syria và tấn công 70 mục tiêu của Iran.

Năm 2020, Israel thực hiện một chiến dịch tương tự nhằm tấn công các mục tiêu quân sự của Iran ở Syria. Và một lần nữa trong năm nay, trước chiến tranh Gaza, Israel đã tiến hành các cuộc không kích nhằm vào lực lượng Iran ở Syria. Phản ứng của Iran đối với những hành động này vẫn rất im lặng.

Iran là con tin của lối hùng biện mang tính kích động của chính mình. Chế độ này đã đạt được vận may chính trị nhờ từ chối phương Tây và Israel. Chính nghĩa của người Palestine đã được coi là trọng tâm trong thế giới quan của nước này.

Tư thế này đã thu hút nhiều người theo dõi trong thế giới Hồi giáo. Và Iran khai thác điều này một cách trắng trợn để giành lợi thế trước các đối thủ Ả Rập, những người mà Tehran cáo buộc phản bội người Palestine và hoàn cảnh khó khăn của họ.

Tuy nhiên, giới lãnh đạo Iran hoàn toàn nhận thức được rằng việc vượt qua ranh giới đỏ và tham gia vào cuộc đối đầu công khai với Israel (hoặc Mỹ) có thể gây ra mối đe dọa hiện hữu cho chế độ này. Đó là lý do tại sao Iran đã liên tục rút lui khỏi bờ vực chiến tranh và lựa chọn các cuộc giao tranh cường độ thấp thông qua lực lượng ủy nhiệm nhằm phục vụ cho tầm vóc ý thức hệ của mình nhưng không gây nguy hiểm cho sự sống còn của nước này.

Liệu Iran có thể tiếp tục trò chơi bên miệng hố chiến tranh trong một môi trường căng thẳng và bùng nổ như vậy hay không là một câu hỏi mở. Iran có thể không ra lệnh cho Hezbollah phóng tên lửa vào Israel, nhưng điều này không có nghĩa là điều đó không thể xảy ra một cách tình cờ, do một chuỗi sai sót hoặc thậm chí là do cố ý.

Chỉ vì Iran đã huấn luyện và tài trợ cho Hezbollah, chúng ta không thể cho rằng Tehran có toàn quyền kiểm soát tất cả các đòn bẩy của mình.

(Nguồn: The Conversation)