Israel có thực sự sẵn sàng cho chiến tranh đô thị ở Gaza?

Israel dường như đang chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của hoạt động quân sự: Một chiến dịch trên bộ nhằm "đè bẹp và tiêu diệt" Hamas, như Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tuyên bố.

Israel đã ra tín hiệu rằng, họ có thể sẵn sàng trì hoãn một cuộc đổ bộ nhưng không hủy bỏ hoàn toàn, nếu Hamas thả thêm con tin. Nhưng điều đó có nghĩa là một cuộc đổ bộ vẫn rất có thể xảy ra, điều này đặt ra câu hỏi về việc Hamas đã chuẩn bị như thế nào cho một cuộc tấn công trên bộ và liệu Israel có chuẩn bị cho một cuộc chiến kéo dài hay không.

Các cuộc tấn công trên bộ trước đây của Israel vào Dải Gaza đều nguy hiểm, chết người và tốn kém cho cả hai bên. Chiến dịch trên bộ quan trọng gần đây nhất, được biết đến ở Israel với tên gọi Chiến dịch Cast Lead, diễn ra trong khoảng thời gian ba tuần từ tháng 12/2008 đến tháng 1/2009.

Theo quân đội Israel, chiến dịch đó được tiến hành nhằm tấn công cơ sở hạ tầng của Hamas, nơi tạo điều kiện cho tổ chức này tiến hành các cuộc tấn công khủng bố và tên lửa chống lại Israel. Trong trận chiến đó, hàng nghìn binh sĩ Israel đã chiến đấu với các chiến binh Hamas, với lệnh ngừng bắn của Israel được tuyên bố vào ngày 17/1/2009. 

Theo một số tài liệu, tổn thất trong chiến dịch đó khiến ít nhất 13 quân nhân Israel thiệt mạng, 600 đến 700 người Hamas thiệt mạng và hơn 1.400 thường dân Palestine thiệt mạng ở Gaza.

Kể từ cuộc xung đột đó, cho đến khi xảy ra các cuộc tấn công kinh hoàng của Hamas vào ngày 7/10/2023, các hoạt động của Israel ở Gaza chủ yếu liên quan đến các cuộc không kích nhằm vào Hamas, đánh vào các mục tiêu ở Dải Gaza. Sau vụ tấn công ngày 7/10, Israel đã tăng cường các cuộc không kích nhưng cũng điều động quân đội, xe tăng và các thiết bị khác đến biên giới với Gaza.

Cộng đồng quốc tế cũng cảnh báo một cuộc tấn công trên bộ. Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama từng cảnh báo chiến dịch trên bộ của Israel có thể "phản tác dụng" nếu dân thường không được bảo vệ đầy đủ.

Hamas đã bảo vệ các chi tiết riêng của mình, nhưng cho biết họ đã chuẩn bị, với sự hỗ trợ của Iran, không chỉ cho các cuộc tấn công ngày 7/10 mà còn để đáp trả một chiến dịch trên bộ của Israel - bao gồm cả việc thực hiện hành động bên ngoài Dải Gaza nếu có một cuộc đổ bộ.

Với tư cách là cựu quan chức cấp cao về tình báo và chống khủng bố của chính phủ Mỹ, hiện đang giảng dạy về những chủ đề đó và an ninh quốc gia, tôi dự đoán rằng một khi chiến sự bắt đầu, giao tranh sẽ rất căng thẳng.

Cuộc xung đột có thể sẽ giống với các cuộc giao tranh đô thị nặng nề tương tự như các trận chiến khác trong 20 năm qua ở những nơi khác ở Trung Đông chống lại phiến quân Iraq và nhóm Nhà nước Hồi giáo - và rất khác với các cuộc giao chiến hạn chế hơn mà Israel đã cố gắng thực hiện ở Gaza cho đến nay.

Các hoạt động chiến đấu trong môi trường đô thị đông đúc là một trong những hoạt động phức tạp nhất đối với các nhà hoạch định quân sự và quân đội, những người phải chiến đấu trong đó vì nhiều lý do. Không gian vật lý dày đặc, với các cấu trúc trên mặt đất hoặc mạng lưới ngầm cung cấp môi trường rộng rãi cho máy bay chiến đấu tấn công, ẩn nấp hoặc di chuyển mà không bị phát hiện.

Có những con kênh hẹp như ngõ, đường mà các đơn vị quân đội phải đi qua. Một số lượng lớn thường dân không tham chiến cũng có mặt ở xung quanh. Những yếu tố này có thể làm phức tạp thêm khả năng của những đội quân được huấn luyện tốt nhất để hoàn thành mục tiêu đồng thời giảm thiểu rủi ro.

Hamas không đi đâu được

Mặc dù Israel ước tính đã tiêu diệt hơn 1.500 chiến binh trong những ngày ngay sau cuộc tấn công ngày 7/10, quân đội của họ ước tính rằng Hamas có thể có thêm hàng chục nghìn chiến binh được trang bị tốt ở Gaza.

Các chiến binh Hamas không còn nơi nào để rút lui khi đối mặt với cuộc tấn công của Israel. Biên giới của dải đất với Israel vẫn bị phong tỏa, chỉ mở cửa hạn chế tại cửa khẩu Rafah với Ai Cập để cho phép viện trợ nhân đạo đi vào.

Gần đây, Cindy McCain, người đứng đầu Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc, cảnh báo rằng việc Israel tiếp tục phong tỏa xung quanh Gaza đã đẩy dân thường ở đó vào một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng. Nhưng Ai Cập đã miễn cưỡng cho phép người dân đi qua, với lý do lo ngại cả về chính sách nhân đạo và đối ngoại.

Không còn nơi nào để đi, khả năng cao Hamas sẽ quyết định đứng vững và chống lại cuộc đổ bộ của Israel. Vào thời điểm đó, Hamas có thể sẽ sử dụng những kẻ tấn công liều chết cũng như các loại vũ khí mà nhóm này có và có thể chế tạo – một số sự kết hợp giữa bom ven đường, bẫy bom, thiết bị nổ ngẫu nhiên, lựu đạn phóng tên lửa, vũ khí tự động, súng cối và súng bắn tỉa.

Ngoài ra, Hamas đã xây dựng một mạng lưới rộng lớn gồm 300 dặm đường hầm dưới lòng đất khắp Gaza, nơi các chiến binh của họ sẽ sử dụng để ẩn náu và di chuyển. Chiến dịch không kích của Israel kể từ ngày 7/10 cũng sẽ giúp ích cho Hamas vì nó đã phá hủy các tòa nhà và tạo ra những đống gạch vụn chưa được dọn đi, khiến việc di chuyển trên mặt đất của lực lượng Israel gặp khó khăn.

Israel sẽ phải đối mặt với những rủi ro chính trị và nhân đạo hơn nữa vì Hamas đã bắt cóc hàng chục con tin vào ngày 7/10 và không rõ địa điểm của họ. Ngay cả khi một số được thả trước cuộc đổ bộ, các cuộc tấn công của Israel có thể làm bị thương hoặc giết chết bất kỳ ai còn lại. Và các hoạt động cứu hộ sẽ đòi hỏi thông tin tình báo chính xác và lập kế hoạch quân sự cẩn thận để hoạt động trong một khu vực vật lý rất nhỏ với giao tranh lan rộng.

Lực lượng Israel đã không phải đối mặt với những điều kiện này thường xuyên hoặc từ rất lâu trong quá khứ, nhưng quân đội các quốc gia khác thì có.

Các trận chiến ở Fallujah

Vào năm 2004 và 2005, hàng nghìn lính thủy quân lục chiến Mỹ và quân đội từ các quốc gia khác trong liên minh quốc tế đã chiến đấu với quân nổi dậy Iraq và các thành viên của al-Qa e da ở Iraq ở Fallujah, Iraq.

Trong khi gây ra tổn thất đáng kể cho những kẻ thù đó, quân đội Mỹ và đồng minh cũng chịu thương vong nặng nề.

Trong trận chiến Fallujah đầu tiên vào đầu năm 2004, 38 lính Mỹ thiệt mạng và ít nhất 90 người bị thương, trong đó có ít nhất 200 quân nổi dậy al-Qaida hoặc Iraq thiệt mạng và một số thường dân thiệt mạng hoặc bị thương.

Trong trận Fallujah lần thứ hai, sau đó vào năm 2004, quân đội Mỹ thiệt mạng 38 người và 275 người bị thương, trong đó có từ 1.000 đến 1.500 quân nổi dậy thiệt mạng và 1.500 người khác bị thương. Kết hợp lại, đây là hai trận chiến đô thị lớn nhất của lực lượng Mỹ trong Chiến tranh Iraq.

Ngoài ra, phần lớn thành phố Fallujah, nơi từng có dân số 250.000 người, đã bị phá hủy và cần những nỗ lực tái thiết đáng kể trước khi người dân có thể quay trở lại - chỉ phải di dời một lần nữa khi nhóm Nhà nước Hồi giáo nổi lên và cũng chiến đấu ở đó chống lại lực lượng nổi dậy vào giữa những năm 2010.

Một thập kỷ sau, Lực lượng Dân chủ Syria do Mỹ hậu thuẫn và quân đội Iraq đã tiêu diệt các chiến binh của nhóm Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Syria, thường được gọi là ISIS, tại các thành phố như Baghouz và Raaqa, Syria và Mosul, Iraq. Những cuộc giao tranh đó đã khiến hàng chục nghìn chiến binh IS bị giết hoặc bị bắt. Những người sống sót, mất quyền kiểm soát bất kỳ lãnh thổ nào, đã lẩn trốn.

Trong các cuộc tấn công trên bộ đô thị chống lại ISIS ở Iraq và Syria, tổn thất của quân đội Iraq và Lực lượng Dân chủ Syria là rất nặng nề, tổng cộng lên tới hơn 1.000 người cho mỗi lực lượng này. Và cũng giống như các trận chiến ở Fallujah, thường dân thiệt mạng và bị thương cũng xảy ra với số lượng lớn do cường độ giao tranh trong đô thị và sự gần gũi với những người dân thường đang cố gắng sinh sống.

Bài học cho Israel?

Vào cuối tháng 10/2023, Lầu Năm Góc cử Trung tướng Thủy quân lục chiến James Glynn và các cố vấn quân sự khác đến Israel để tư vấn về kế hoạch cho một chiến dịch trên bộ ở Gaza.

Glynn đã chiến đấu ở Fallujah và cố vấn cho quân đội Iraq trong cuộc chiến chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo ở Mosul. Ông được kỳ vọng sẽ đưa ra lời khuyên dựa trên kinh nghiệm của mình trong chiến đấu đô thị kéo dài, bao gồm cả các cách để giảm thiểu thương vong cho dân thường.

Không ai biết chính xác các sự kiện sẽ diễn ra như thế nào trong những ngày tới. Nếu Israel thực sự tiến hành một chiến dịch trên bộ thì cuộc chiến giữa quân đội Israel và Hamas gần như chắc chắn sẽ rất bạo lực và khó khăn.

Thương vong ở tất cả các bên trong cuộc xung đột sẽ rất cao và sẽ bao gồm cả những người Palestine vô tội chưa rời phần phía bắc của Gaza để đến đầu phía Nam của dải đất, nơi viện trợ nhân đạo và cứu trợ đang bắt đầu đến.

Các trận chiến đô thị tiếp theo có thể giống với những trận chiến ở Fallujah vào giữa những năm 2000 hoặc cuộc đối đầu của IS một thập kỷ trước.

(Nguồn: Asia Times)