Advertisement

Nhận bản tin

Liên hệ quảng cáo

Email: banbientap@baocungcau.net

Hotline: 0917 267 237

icon logo

Quên mật khẩu?

Có tài khoản? Đăng nhập

Vui lòng nhập mật truy cập tài khoản mới khẩu

Thay đổi email khác
icon

Virus SARS-Cov-2 tại Việt Nam có phải chủng mới?

Phân tích

30/07/2020 08:14

Bác sĩ gốc Việt, Trần Huỳnh (tên tiếng Anh là Huynh Wynn Tran), Tiến sĩ Y khoa ĐH New York tại Buffalo, Mỹ có bài phân tích về chủng mới virus Sars-Cov-2 tại Việt Nam.

Bài viết của bác sĩ Huynh Wynn Tran nói về cách biến đổi gene của virus Sars-Cov-2, và "chủng" virus mới tại Việt Nam? Xin được lược trích đến bạn đọc.

Chủng mới virus là gì?

Để hiểu chủng loại virus, chúng ta nên tìm hiểu chút về virus và cấu trúc. Virus không phải là vật thể sống (non-living organism), virus chứa các gene di truyền (RNA hoặc DNA) bên trong vỏ bọc protein. Virus cần phải có tế bào chủ mới có thể dính vào, nhân bản, và phát tán. Virus không tự di chuyển hay "bay nhảy". Chính chúng ta là người mang virus Sars-Cov-2 phát tán khắp nơi thông qua tiếp xúc gần và đường thở.

Virus gây bệnh COVID-19 là virus họ Coronavirus, tên là Sars-Cov-2, là loại virus RNA (Positive-sense RNA), đây là họ virus có kích cỡ to (kích cỡ 30kb), bên trong chứa một chuỗi gene di truyền (chuỗi đơn) RNA gồm mũ 5' và đuôi 3' (A tail).

Khi vào bên trong tế bào, virus Sars-Cov-2 dùng chuỗi gene RNA này kết hợp với các protein trong tế bào chủ để sản sinh ra proteins mới (vỏ virus mới, S spike protein mới,...) và tiếp tục nhân bản. Chính vì là chuỗi di truyền đơn RNA nên cấu trúc virus Sars-Cov-2 không ổn định, rất dễ bị thay đổi sau nhiều tỉ tỉ lần copy và nhân bản qua hàng triệu tế bào. Vì vậy, sự dị biến của các virus họ RNA thường được dự đoán sẽ xảy ra.

Bác sĩ Huynh Wynn Tran.
Bác sĩ Huynh Wynn Tran.

Một chủng virus được xem là mới khi có sự thay đổi đáng kể về gene (di truyền) và có thể thay đổi (hoặc không thay đổi) về đặc tính sinh học (khả năng tấn công vào tế bào chủ, khả năng nhân bản, độc tính, và khả năng lây lan).

Sars-Cov-2 từ lúc gây bệnh COVID-19 đến giờ đã nhân bản hàng tỉ tỉ tỉ lần, vì vậy, chắc chắn sẽ có nhiều sự thay đổi (variants) trong gene của virus này. Các nhà khoa học khắp nơi trên thế giới đã phân tích và tìm ra nhiều sự thay đổi trong chuỗi gene đơn RNA.

Các chủng loại Sars-Cov-2 đã có: từ 3 chủng " A, B, và C" ban đầu, cho đến "7-8 chủng G, L, S, V...", và tương lai những chủng 19A, 19B, 20A, 21C...

Từ lúc bắt đầu đại dịch, gene của virus Sars-Cov-2 đã được tổ chức GISIAD, một tổ chức phi lợi nhuận, chuyên về phân tích gene của virus cúm mùa từ Đức, Singapore, và Hoa Kỳ đã theo dõi kỹ càng.

Tháng 3/2020, GISAID nhận ra có 3 thay đổi (variants) lớn dựa trên 160 phân tích gene của virus Sars-Cov-2 toàn cầu và tạm xếp vào 3 nhóm A, B, và C. Bài nghiên cứu này được công bố vào tháng 4 với các chi tiết rõ hơn trên PNAS (viện hàn lâm khoa học Hoa Kỳ).

Báo chí đã vội đăng các thay đổi này 3 loại virus Sars-Cov-2 mới. Điều này thật ra không đúng, đây chỉ là thay đổi nhỏ variant, có thể tạm gọi là chủng A, B, C thì hợp lý hơn.

Đến tháng 7/2020, GISAID đã có đến 73.000 phân tích gene và phân loại gần 5.000 gene của virus này (so với chỉ có 160 hồi tháng 3), và dĩ nhiên, chúng ta tìm ra thêm nhiều thay đổi do có nhiều phân tích gene. GISAID cũng thay đổi cách đặt tên cho phù hợp với số lượng lớn các thay đổi.

Thay vì đặt tên chủng là A, B,C, GISAID gọi là các chủng S, L, V, G, GH, GR theo cách thay đổi Amino Acid ở các protein sau khi dịch bởi RNA. Tuy nhiên, tên kiểu này có nhiều giới hạn vì theo thời gian, sẽ có thêm nhiều thay đổi. Vì vậy, GISAID dự tính sẽ bắt đầu cách đặt tên mới là theo tên năm letter như 19A, 19B, 20A, 20C.

Gần đây, tổ chức Nextstrain chuyên theo dõi các thay đổi các chủng virus mới của virus Sars-Cov-2 bắt đầu đặt tên theo chủng mới như 19A, B

Như vậy, việc có các chủng mới của Sars-Cov-2 xảy ra là chuyện đương nhiên. Với tốc độ phát tán và lây nhiễm hiện nay, chúng ta sẽ thấy có thêm nhiều chủng mới được phát hiện. Câu hỏi quan trọng là sự thay đổi này có làm virus nguy hiểm hơn không?

 Các phân tích gene virus Sars-Cov-2 từ Việt Nam tại GISAID
116337129_10158360140466183_1544324115490306798_o
 Các phân tích gene virus Sars-Cov-2 từ Việt Nam tại GISAID

Virus Sars-Cov-2 thay đổi gene rất chậm

Để biết virus Sars-Cov-2 có nguy hiểm hay không, các nhà nghiên cứu theo dõi khả năng thay đổi (mutation) của virus Sars-Cov-2 là nhiều hay ít. Theo các nghiên cứu từ Viện Nghiên Cứu Quốc Gia Los Alamos thì hiện nay virus Sars-Cov-2 thay đổi rất thấp, thấp hơn nhiều so với virus HIV và virus cúm mùa.

Quan trọng hơn là chưa có bằng chứng cho thấy có thêm độc tố của virus này, thêm khả năng gây bệnh mạnh hơn. Bài báo từ New England Journal of Medicine cho thấy virus Sars-Cov-2 chủng D614G thay đổi gene S spike protein rất chậm, chỉ 0,3% so với bản gốc từ Vũ Hán.

Chủng virus D614G là chủng đáng quan tâm nhất

Chủng virus Sar-Cov-2 đang chiếm phần lớn virus Sars-Cov-2 toàn cầu đó là virus chủng D614G. Chủng này đáng quan tâm nhất vì đây là chủng có thay đổi một amino acid (từ Aspartate D thành Glycine G 614) tại S spike protein, là protein quan trọng để bám và tế bào chủ và gây nhiễm bệnh.

Theo đánh giá của nhóm TS Korber cũng từ Viện nghiên cứu Los Alamos thì khả năng nhiễm bệnh của chủng này đã tăng lên đáng kể do tăng khả năng nhân bản của virus. Các thay đổi Amino Acid ở các chủng khác không xảy ra ở S Spike protein nên ít nguy hiểm hơn.

Tuy nhiên, các nhà khoa học từ Anh Quốc thì cho rằng đánh giá này hơi sớm và hơi vội vàng, và chúng ta chưa có bằng chứng một chủng virus Sars-Cov-2 độc hơn và mạnh mẽ hơn.

Ngay từ tháng 1, Việt Nam đã có những phân tích gene về virus này cập nhật các chủng virus trên GISAID (và sau đó là Nextstrain). Dữ liệu cho thấy có 32 phân tích gene của Sars-Cov-2, với các chủng G,GR, GH, S, V từ tháng 1 đến 4 năm 2020.

Điều này cho thấy kỹ năng phân tích gene và công nghệ sinh học ở Việt Nam cũng đã có những bước phát triển đáng kể. Tuy nhiên, chủng virus mới xuất hiện tháng 7 tại Đà Nẵng chưa thấy xuất hiện trên GISAID vì có lẽ còn quá mới.

Dựa trên các phân tích trên, bác sỹ Huynh Wynn Tran đoán chủng mới tại Việt Nam có thể là chủng D614G, hiện đang là chủng đang hoành hành ở châu Âu và Mỹ.
Dựa trên các phân tích trên, bác sỹ Huynh Wynn Tran đoán chủng mới tại Việt Nam có thể là chủng D614G, hiện đang là chủng đang hoành hành ở châu Âu và Mỹ.

Chủng mới Sars-Cov-2 có thể ảnh hưởng đến vacxin không?

Như vậy, virus Sars-Cov-2 rõ ràng thay đổi, nhưng rất nhỏ và rất chậm (khoảng 0,3% ở S spike protein), và nguy hiểm nhất có thể là phần S spike protein (chủng D614G). Tuy nhiên, các thay đổi này sẽ không ảnh hưởng đến vaccine vì kháng thể do vaccine tạo ra thường có khả năng nhận dạng virus qua toàn bộ S spike protein.

Loại chủng mới ở Việt Nam có thể là D614G

Dựa trên các phân tích trên, tôi đoán chủng mới tại Việt Nam có thể là chủng D614G, hiện đang là chủng đang hoành hành ở châu Âu và Mỹ. Theo bộ y tế Việt Nam thì chủng mới này có khả năng lây nhanh hơn, khiến suy luận về thay đổi D614G ở S spike protein có thể hợp lý hơn.

Dù vậy, chủng mới này có thể vẫn không thay đổi độc tố của virus, cách virus Sars-Cov-2 lây bệnh COVID-19, và khả năng nhâp viện, hay tử vong của bệnh nhân. Vì thế người dân nên tuân thủ các khuyến cáo về sức khoẻ của cơ quan sở tại về phòng chống COVID-19.

* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả.

Thống kê tình hình dịch bệnh COVID-19

VIỆT NAM

1405

CA NHIỄM

35

CA TỬ VONG

1252

CA PHỤC HỒI

THẾ GIỚI

73.825.383

CA NHIỄM

1.642.083

CA TỬ VONG

51.836.162

CA PHỤC HỒI

Nơi khởi bệnh Nhiễm bệnh Tử vong Phục hồi
Đà Nẵng 412 31 365
Hà Nội 174 0 167
Hồ Chí Minh 144 0 123
Quảng Nam 107 3 101
Bà Rịa - Vũng Tàu 69 0 65
Khánh Hòa 64 0 29
Bạc Liêu 50 0 48
Thái Bình 38 0 35
Hải Dương 32 0 29
Ninh Bình 32 0 28
Đồng Tháp 24 0 21
Hưng Yên 23 0 22
Thanh Hóa 21 0 19
Quảng Ninh 20 0 20
Bắc Giang 20 0 20
Hoà Bình 19 0 19
Vĩnh Phúc 19 0 19
Nam Định 15 0 15
Bình Dương 12 0 12
Cần Thơ 10 0 10
Bình Thuận 9 0 9
Bắc Ninh 8 0 8
Đồng Nai 7 0 4
Quảng Ngãi 7 0 7
Hà Nam 7 0 5
Quảng Trị 7 1 6
Tây Ninh 7 0 7
Trà Vinh 5 0 5
Lạng Sơn 4 0 4
Hà Tĩnh 4 0 4
Hải Phòng 3 0 3
Ninh Thuận 3 0 2
Thanh Hoá 3 0 2
Phú Thọ 3 0 3
Đắk Lắk 3 0 3
Thừa Thiên Huế 2 0 2
Lào Cai 2 0 2
Thái Nguyên 1 0 1
Cà Mau 1 0 1
Kiên Giang 1 0 1
Bến Tre 1 0 1
Lai Châu 1 0 1
Hà Giang 1 0 1
Quốc Gia Nhiễm bệnh Tử vong Phục hồi
United States 17.143.942 311.073 10.007.956
India 9.932.908 144.130 9.456.449
Brazil 6.974.258 182.854 6.067.862
Russia 2.707.945 47.968 2.149.610
France 2.391.447 59.072 179.087
Turkey 1.898.447 16.881 1.661.191
United Kingdom 1.888.116 64.908 0
Italy 1.870.576 65.857 1.137.416
Spain 1.771.488 48.401 0
Argentina 1.510.203 41.204 1.344.300
Colombia 1.444.646 39.356 1.328.430
Germany 1.378.518 23.692 1.003.300
Mexico 1.267.202 115.099 938.089
Poland 1.147.446 23.309 879.748
Iran 1.123.474 52.670 833.276
Peru 987.675 36.817 922.314
Ukraine 919.704 15.744 535.417
South Africa 873.679 23.661 764.977
Indonesia 629.429 19.111 516.656
Netherlands 628.577 10.168 0
Belgium 611.422 18.178 41.973
Czech Republic 586.251 9.743 511.798
Iraq 577.363 12.614 511.639
Chile 575.329 15.949 548.190
Romania 565.758 13.698 465.050
Bangladesh 494.209 7.129 426.729
Canada 475.214 13.659 385.975
Philippines 451.839 8.812 418.867
Pakistan 445.977 9.010 388.598
Morocco 403.619 6.711 362.911
Switzerland 388.828 6.266 311.500
Israel 360.630 3.014 338.784
Saudi Arabia 360.155 6.069 350.993
Portugal 353.576 5.733 280.038
Sweden 341.029 7.667 0
Austria 327.679 4.648 287.750
Hungary 285.763 7.237 83.115
Serbia 277.248 2.433 31.536
Jordan 265.024 3.437 226.245
Nepal 250.180 1.730 238.569
Ecuador 202.356 13.896 177.951
Georgia 198.387 1.922 167.281
Panama 196.987 3.411 164.855
United Arab Emirates 187.267 622 165.023
Bulgaria 184.287 6.005 87.935
Azerbaijan 183.259 2.007 119.005
Japan 181.870 2.643 153.519
Croatia 179.718 2.778 155.079
Belarus 164.059 1.282 141.443
Dominican Republic 155.797 2.367 121.323
Costa Rica 154.096 1.956 121.031
Armenia 150.218 2.556 128.694
Lebanon 148.877 1.223 104.207
Bolivia 147.716 9.026 126.720
Kuwait 146.710 913 142.599
Kazakhstan 143.735 2.147 128.218
Qatar 141.272 241 138.919
Slovakia 135.523 1.251 100.303
Guatemala 130.082 4.476 118.793
Moldova 128.656 2.625 111.314
Oman 126.719 1.475 118.505
Greece 126.372 3.785 9.989
Egypt 122.609 6.966 105.450
Ethiopia 117.542 1.813 96.307
Denmark 116.087 961 82.099
Honduras 114.943 3.001 52.392
Palestine 113.409 1.023 88.967
Tunisia 113.241 3.956 86.801
Myanmar 110.667 2.319 89.418
Venezuela 108.480 965 103.271
Bosnia Herzegovina 102.330 3.457 67.649
Slovenia 98.281 2.149 75.017
Lithuania 96.452 863 41.665
Paraguay 95.353 1.991 67.953
Algeria 93.065 2.623 61.307
Kenya 92.459 1.604 73.979
Libya 92.017 1.319 62.144
Bahrain 89.444 348 87.490
China 86.770 4.634 81.821
Malaysia 86.618 422 71.681
Kyrgyzstan 78.151 1.317 71.270
Ireland 76.776 2.134 23.364
Uzbekistan 75.396 612 72.661
Macedonia 74.732 2.169 50.852
Nigeria 74.132 1.200 66.494
Singapore 58.341 29 58.233
Ghana 53.270 327 51.965
Albania 50.000 1.028 25.876
Afghanistan 49.703 2.001 38.500
South Korea 45.442 612 32.947
El Salvador 42.397 1.219 38.481
Luxembourg 42.250 418 33.486
Montenegro 42.148 597 32.097
Norway 41.852 395 34.782
Sri Lanka 34.121 154 24.867
Finland 31.459 466 20.000
Uganda 28.168 225 10.005
Australia 28.056 908 25.690
Latvia 26.472 357 17.477
Cameroon 25.359 445 23.851
Sudan 21.864 1.372 12.667
Ivory Coast 21.775 133 21.335
Estonia 18.682 157 11.669
Zambia 18.428 368 17.487
Madagascar 17.587 259 16.992
Senegal 17.216 350 16.243
Mozambique 17.042 144 15.117
Namibia 16.913 164 14.981
Angola 16.362 372 8.990
French Polynesia 15.870 97 4.842
Cyprus 15.789 84 2.057
Congo [DRC] 14.597 358 12.773
Guinea 13.457 80 12.713
Maldives 13.392 48 12.760
Botswana 12.873 38 10.456
Tajikistan 12.777 88 12.212
French Guiana 11.906 71 9.995
Jamaica 11.875 276 8.212
Zimbabwe 11.522 310 9.599
Mauritania 11.431 236 8.248
Cape Verde 11.395 110 11.055
Malta 11.303 177 9.420
Uruguay 10.418 98 6.895
Haiti 9.597 234 8.280
Cuba 9.588 137 8.592
Belize 9.511 211 4.514
Syria 9.452 543 4.494
Gabon 9.351 63 9.204
Réunion 8.534 42 8.037
Guadeloupe 8.524 154 2.242
Hong Kong 7.722 123 6.345
Bahamas 7.698 164 6.081
Andorra 7.382 79 6.706
Swaziland 6.912 132 6.476
Trinidad and Tobago 6.900 123 6.204
Rwanda 6.832 57 6.036
Democratic Republic Congo Brazzaville 6.200 100 4.988
Malawi 6.080 187 5.659
Guyana 5.973 156 5.144
Nicaragua 5.887 162 4.225
Mali 5.878 205 3.697
Djibouti 5.749 61 5.628
Mayotte 5.616 53 2.964
Martinique 5.575 42 98
Iceland 5.571 28 5.401
Suriname 5.381 117 5.231
Equatorial Guinea 5.195 85 5.061
Aruba 5.079 46 4.911
Central African Republic 4.936 63 1.924
Somalia 4.579 121 3.529
Burkina Faso 4.300 73 2.940
Thailand 4.261 60 3.977
Gambia 3.785 123 3.653
Curaçao 3.699 11 1.889
Togo 3.295 66 2.821
South Sudan 3.222 62 3.043
Benin 3.090 44 2.972
Sierra Leone 2.451 75 1.853
Guinea-Bissau 2.447 44 2.378
Niger 2.361 82 1.329
Lesotho 2.307 44 1.398
Channel Islands 2.192 48 1.339
New Zealand 2.100 25 2.032
Yemen 2.085 606 1.384
San Marino 1.982 52 1.685
Chad 1.784 102 1.611
Liberia 1.676 83 1.358
Liechtenstein 1.579 21 1.366
Vietnam 1.405 35 1.252
Sint Maarten 1.269 26 1.111
Gibraltar 1.104 6 1.040
Sao Tome and Principe 1.010 17 952
Mongolia 918 0 384
Saint Martin 801 12 675
Turks and Caicos 771 6 741
Taiwan 749 7 612
Burundi 735 1 640
Papua New Guinea 729 8 601
Diamond Princess 712 13 699
Eritrea 711 0 564
Monaco 678 3 609
Comoros 633 7 606
Faeroe Islands 530 0 506
Mauritius 524 10 489
Tanzania 509 21 183
Bermuda 456 9 247
Bhutan 439 0 408
Isle of Man 373 25 344
Cambodia 362 0 319
Cayman Islands 302 2 277
Barbados 297 7 273
Saint Lucia 278 4 240
Seychelles 202 0 184
Caribbean Netherlands 177 3 166
St. Barth 162 1 127
Brunei 152 3 147
Antigua and Barbuda 148 5 138
Saint Vincent and the Grenadines 98 0 81
Dominica 88 0 83
Grenada 85 0 41
British Virgin Islands 76 1 72
Fiji 46 2 38
Macau 46 0 46
Laos 41 0 34
New Caledonia 36 0 35
Timor-Leste 31 0 30
Saint Kitts and Nevis 28 0 23
Vatican City 27 0 15
Falkland Islands 23 0 17
Greenland 19 0 18
Solomon Islands 17 0 5
Saint Pierre Miquelon 14 0 14
Montserrat 13 1 12
Western Sahara 10 1 8
Anguilla 10 0 4
MS Zaandam 9 2 7
Marshall Islands 4 0 4
Wallis and Futuna 3 0 1
Samoa 2 0 2
Vanuatu 1 0 1
Dữ liệu trên được thống kê theo nguồn https://corona.kompa.ai/, https://ncov.moh.gov.vn/
VIÊN VIÊN (lược trích)
iconChia sẻ icon Chia sẻ
icon Chia sẻ

Advertisement