Việt Nam già trước khi giàu

Tại phiên thảo luận về kinh tế-xã hội trên nghị trường ngày 9/6, cụm từ quen thuộc "già trước khi giàu" lại được nhắc tới.

Theo một báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố vào đầu tháng 5 vừa qua, Việt Nam nằm trong danh sách các nước châu Á có nguy cơ “già trước khi giàu” – hiện tượng một quốc gia không đạt được ngưỡng thu nhập cao trước khi dân số bị già hoá.

Theo báo cáo của Liên hợp quốc, Việt Nam là một trong những quốc gia có dân số bị già hóa nhanh nhất thế giới, quỹ thời gian còn lại là 18 năm mà thu nhập không tăng, năng suất không lên, nghĩa là chúng ta sẽ già mà vẫn chưa giàu.

Phạm Phú Quốc, Đại biểu quốc hội đoàn TP.HCM

Mỗi quốc gia có một "đỉnh" về dân số lao động, tức là qua ngưỡng đó, dân số sẽ bắt đầu già hóa. Nếu lấy thu nhập của nước Mỹ làm giá trị so sánh, thì Việt Nam khi đạt đến "đỉnh" chỉ có GDP sức mua bằng 1/10.

Con số này ở Trung Quốc là 20.7% (2011), và Thái Lan là 28.9%. Các nước “giàu” thường có thu nhập bình quân ít nhất đạt 70% của nước Mỹ trước khi lao xuống bên kia sườn dốc của tuổi già.

Ở một khía cạnh khác, để lo được cuộc sống về già, phần lớn lao động sẽ phải phụ thuộc vào hệ thống bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, tính đến cuối năm 2015, tổng số người tham gia BHXH ở Việt Nam là 12,14 triệu người, mới chỉ tương đương với 22.3% tổng số lực lượng lao động. Đồng nghĩa với việc 77.7% lao động còn lại phải “tự bảo hiểm” cho chính mình hoặc trông cậy vào con cháu.

Trong khi đó, tỷ lệ dân số già phụ thuộc của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng nhanh trong thời gian tới. Theo World Bank, tỷ lệ dân số già phụ thuộc có thể chiếm tới 1/5 dân số vào năm 2035.

Với những người tham gia BHXH, mối lo lớn nhất là vỡ quỹ. Bộ Lao động dẫn một nghiên cứu của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho rằng từ năm 2023, quỹ hưu trí và tử tuất của Việt Nam sẽ rơi vào trạng thái thu trong năm không đủ bù chi. Đây cũng là lý do chính cho đề nghị tăng tuổi nghỉ hưu gâytranh cãi vừa qua.