Vì sao giá chip Nvidia lại tăng vọt ở châu Á?

Những khách hàng đã mở các gói quà tặng chứa đầy tiền mặt và trả hàng triệu đài tệ cho hàng hóa, các nhà bán lẻ nhớ lại và cho biết trên Nikkei Asia.

"Họ mua những thứ này để sau đó bán lại cho những khu vực phải đối mặt với lệnh hạn chế của Mỹ với giá cao hơn nhiều", một chủ cửa hàng trong chợ cho biết và cho biết thêm rằng card đồ họa có thể được bán lại với giá gấp ba lần bên kia eo biển. "Họ có thể mang chúng đến Hồng Kông hoặc các thành phố khác của Trung Quốc".

Những cảnh tượng tương tự cũng đang diễn ra khắp khu vực, từ các nhà cung cấp máy tính ở Singapore và Việt Nam cho tới chợ điện tử Yongsan ở Hàn Quốc. Các phóng viên của tờ Nikkei Asia ở những khu vực này đều nhận thấy sự thiếu hụt trầm trọng của RTX 4090, với mức giá cao hơn tới 60% so với thời điểm con chip này ra mắt chỉ hơn một năm trước.

RTX 4090 được thiết kế để hiển thị hình ảnh, chẳng hạn như trong trò chơi điện tử, nhưng giống như các card đồ họa khác cũng có thể được sử dụng để đào tạo các mô hình trí tuệ nhân tạo. Và nó đã trở thành một mặt hàng hot ở Hồng Kông và Trung Quốc kể từ khi Mỹ bắt đầu hạn chế vận chuyển hàng hóa này cho khách hàng Trung Quốc.

Chính quyền Tổng thống Biden đã đưa ra các biện pháp kiểm soát xuất khẩu một số loại chip cao cấp sang Trung Quốc vào năm 2022 nhằm hạn chế những tiến bộ của nước này trong lĩnh vực AI, vốn rất quan trọng đối với quân đội Trung Quốc. 

Nvidia đã thiết kế lại một số sản phẩm mạnh mẽ nhất của mình A100 và H100 để hạ thấp thông số kỹ thuật và khiến chúng tuân thủ các quy tắc đó nhằm tiếp tục kinh doanh tại Trung Quốc, nơi công ty kiếm được 20% doanh thu.

Nhưng vào tháng 10 năm ngoái, Mỹ đã cập nhật các quy tắc của mình để bao gồm những con chip được thiết kế lại cho Trung Quốc, được đặt tên là A800 và H800, cũng như RTX 4090.

Nvidia đã phản ứng bằng cách thiết kế lại chip của mình một lần nữa để đảm bảo chúng tuân thủ các quy tắc mới nhất. Những con chip mới nhất này vẫn chưa có mặt trên kệ, nhưng Washington không có dấu hiệu thay đổi cách tiếp cận của mình.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo đã cảnh báo các công ty công nghệ vào tháng 12 năm ngoái: "Nếu bạn thiết kế lại một con chip … cho phép Trung Quốc làm AI, tôi sẽ kiểm soát nó ngay ngày hôm sau".

RTX 4090 rẻ hơn và kém mạnh hơn so với các sản phẩm cao cấp nhất của Nvidia, có giá hàng chục nghìn USD mỗi chiếc. Nó thường có thể được mua tại các cửa hàng DIY máy tính và các nhà bán lẻ khác, đồng thời được thiết kế nhiều hơn cho các game thủ và những người có sở thích. Nhưng vì nó cũng có thể xử lý một số nhiệm vụ đào tạo AI nên nó đã lọt vào tầm ngắm của các cơ quan kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.

Khi được phát hành lần đầu cách đây chưa đầy một năm, RTX 4090 có mức giá chính thức là 1.599 USD. Sau tháng 10/2023, phóng viên của hãng tin Nikkei Asia phát hiện có trường hợp nó được bán trong các cửa hàng bán lẻ với giá lên tới 2.541 USD.

Tại Singapore, một nhà buôn linh kiện máy tính nói trên Nikkei Asia rằng người mua từ Trung Quốc đã gây ra tình trạng thiếu hụt RTX 4090 trong cửa hàng. Các nhà cung cấp cho biết, nguồn cung bộ xử lý đồ họa vẫn còn hạn chế ở thành phố này hơn ba tháng sau khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu cập nhật của Mỹ được công bố.

Tại TP.HCM, các cửa hàng máy tính mà phóng viên Nikkei Asia ghé thăm cho biết nguồn cung chip RTX 4090 tại Việt Nam đã cạn kiệt sau lệnh hạn chế của Mỹ. "Vì Trung Quốc nên chúng tôi cũng bị ảnh hưởng", ông Khương, nhân viên một hãng bán lẻ điện tử lớn cho biết.

Ông nói với Nikkei Asia rằng một số người mua Trung Quốc đã yêu cầu card đồ họa, nhưng công ty của ông không thể đáp ứng các đơn đặt hàng đó vì nguồn cung từ nhà nhập khẩu đã cạn kiệt sau tháng 10. Ông cho biết nhà cung cấp đang cố gắng tìm nguồn từ các nước khác.

Trở lại thị trường Quang Hoa ở Đài Bắc, sự vội vàng đã khiến một nhà bán lẻ phải thay đổi chính sách bán hàng của mình: Bất kỳ ai muốn mua chip RTX 4090 giờ đây chỉ có thể mua chúng như một phần của hệ thống chơi game hoàn chỉnh.

Điều này tỏ ra có ít tính răn đe.

"Họ vẫn đến mua hơn 20 bộ máy tính để bàn chỉ vì có chip RTX 4090 bên trong. Họ có thể tháo rời để lấy chip mà vẫn kiếm được lợi nhuận", nhà bán lẻ cho biết. Những chiếc máy tính này có giá lên tới 4.500 USD, "và họ vẫn háo hức mua tất cả chúng trên kệ".

Hoạt động giao dịch RTX 4090 diễn ra nhanh chóng cho thấy khó khăn mà Mỹ gặp phải trong việc ngăn chặn dòng chip vào Trung Quốc thông qua các nhà phân phối và buôn lậu nhỏ.

Các nhà cung cấp thiết bị điện tử ở Hồng Kông cho biết từ tháng 10 đến tháng 12 cho biết ngay cả chip H100 và H800 của Nvidia cũng có sẵn với thời gian chờ đợi thường là một tuần. Điều đó bất chấp việc thành phố này đã được thêm vào danh sách "đối thủ nước ngoài" của Bộ Thương mại Hoa Kỳ vào năm 2021, cùng với Iran, Triều Tiên và Nga trở thành mục tiêu của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu khắc nghiệt.

Người đồng sáng lập một công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo ở Hồng Kông, phát biểu với điều kiện giấu tên, nói rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đã gây ra những trở ngại lớn cho công ty của ông và việc mua chip thông qua các kênh thông thường đã trở nên quá rủi ro. Phương sách cuối cùng, công ty khởi nghiệp đã chuyển sang mua lại họ thông qua một đại lý.

"Các đường dẫn chuẩn và đúng không còn hoạt động nữa". "Nó rất phức tạp và có cảm giác như tôi đang mua ma túy vậy", ông cho biết.

Ngay phía bắc Thâm Quyến, Nikkei Asia đã đến thăm chợ Huaqiangbei, một trung tâm tìm nguồn cung ứng điện tử toàn cầu.

Các hộp RTX 4090 trống được trưng bày tại một số cửa hàng, trong khi các nhà cung cấp công khai lên tiếng về việc mua lại các chip nằm trong danh sách đen. 5 nhà cung cấp cho biết họ đã bán các mặt hàng nằm trong danh sách kiểm soát xuất khẩu.

Một người cho biết hoạt động buôn bán chip tiên tiến vẫn tồn tại nhưng đã đi sâu hơn vào hoạt động ngầm sau khi Mỹ cập nhật các hạn chế vào năm ngoái. Ông nói thêm rằng số hàng này được đưa vào Trung Quốc đại lục thông qua một đại lý thu mua hoặc các công ty vỏ bọc được thành lập ở nước ngoài.

"Hiện tại không có hàng nhưng có thể mất khoảng 3-4 ngày để hàng đến đây", ông nói.

Mỹ bắt đầu vũ khí hóa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu dưới thời chính quyền ông Trump trước đây.

Vào năm 2019, họ đã đưa Huawei Technologies vào Danh sách thực thể, danh sách đen thương mại và hàng trăm công ty Trung Quốc khác cuối cùng cũng theo sau.

Để phục vụ một công ty trong Danh sách thực thể, nhà cung cấp phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại cho từng sản phẩm. Chẳng hạn, Qualcomm có thể cung cấp bộ xử lý 4G cho Huawei nhưng không cung cấp chip 5G. Intel và AMD cũng đã nhận được giấy phép cung cấp một số bộ vi xử lý cho Huawei.

Những hạn chế mới nhất đối với chip AI có sức lan tỏa rộng hơn, áp dụng cho toàn bộ quốc gia thay vì từng công ty riêng lẻ.

Các luật sư tư vấn cho các công ty về kiểm soát xuất khẩu và trừng phạt cho biết không có gì lạ khi các mặt hàng bị kiểm soát xuất khẩu tìm đường đến các quốc gia mục tiêu thông qua chuyển hướng thương mại.

David Wolber tại Gibson Dunn cho biết một trong những mục tiêu chính trong các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Washington là ít nhất là làm chậm sự phát triển về năng lực AI tiên tiến của Trung Quốc so với Mỹ.

"Chuyển hướng và trốn tránh thương mại là những vấn đề chính hiện nay khi nói đến kiểm soát xuất khẩu", Wolber cho biết.

"Rõ ràng đây là một trong những vấn đề lớn khi thực thi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đặc biệt đối với những thứ như chất bán dẫn, được tích hợp vào tất cả các loại sản phẩm cuối cùng được sử dụng trên khắp thế giới và bản thân chúng đủ nhỏ để mang theo cá nhân với số lượng nhỏ hoặc nói cách khác buôn lậu qua biên giới", ông nói thêm.

Nazak Nikakhtar, một đối tác tại Wiley Rein LLC và là cựu thứ trưởng của Bộ Thương mại, nói với Nikkei Asia rằng các quy định gần đây của Hoa Kỳ đang gây ra biến động trên thị trường vì chúng được ban hành mà không có hoặc có rất ít cảnh báo trước cho ngành. "Khi chính phủ ban hành các quy định của chúng tôi, chúng chứa đầy những sơ hở. ... Kết quả là chúng tôi đang tăng chi phí tuân thủ (các giải pháp giải quyết theo ngành) mà không hạn chế thực sự và hiệu quả việc chuyển giao công nghệ sang các quốc gia đối địch".

Một cuộc điều tra của Nikkei Asia năm ngoái cho thấy bất chấp lệnh trừng phạt, chất bán dẫn do Mỹ sản xuất vẫn tìm đường đến Nga thông qua Trung Quốc và Hồng Kông.

(Nguồn: Nikkei)