Tại sao Trung Quốc lại hưởng lợi trong cuộc thương chiến Nhật Bản - Hàn Quốc?

Với sự hạn chế xuất khẩu công nghệ của Tokyo sang Seoul, các nhà sản xuất Trung Quốc có thể đạt được lợi thế cạnh tranh, trong khi mối quan hệ giữa hai đồng minh chủ chốt của Mỹ tại vùng Đông Bắc Á đang đi xuống, theo SCMP.

Hôm 9/7, chính quyền Tokyo vẫn kiên quyết giữ quyết định hạn chế xuất khẩu công nghệ sang Hàn Quốc, dù trước đó Bộ trưởng Thương mại Nhật Hiroshige Seko từng tuyên bố sẽ “sẽ mở rộng cơ hội đối thoại”. Động thái này diễn ra sau khi Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho biết, chính quyền Seoul sẽ chuẩn bị cho “những biện pháp đáp trả cần thiết”.

Chất bán dẫn là mối quan tâm của Trung Quốc trong thương chiến Nhật-Hàn.

Những diễn biến không chỉ gây khó khăn đối với những hai gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc như Samsung và LG Display - cả hai đều phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp Nhật Bản - mà phía Nhật cũng sẽ chịu tác động không nhỏ khi họ sẽ phải đi tìm các khách hàng mới. Đồng thời, họ cũng phải đối mặt với việc chuỗi cung ứng công nghệ sẽ bị đình trệ nếu quan hệ Hàn-Nhật tiếp tục xấu đi.

Các nhà phân tích tin rằng Seoul sẽ có các biện pháp đáp trả bằng cách ngăn không xuất khẩu màn hình OLED sang Nhật Bản, điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng sản xuất TV cao cấp của Nhật Bản.

Với các biện pháp ăn miếng trả miếng làm tổn hại ngành công nghiệp công nghệ của cả hai nước, các chuyên gia cho rằng các nhà sản xuất Trung Quốc - và đặc biệt là ngành công nghiệp bán dẫn của họ - sẽ là một trong những nơi tốt nhất để lấp đầy khoảng trống.

Quan hệ Nhật Bản - Hàn Quốc bị đe dọa

Những bất đồng giữa Nhật-Hàn được cho là bắt nguồn từ di sản của Thế chiến 2. Phía Nhật cho rằng nước này đã bồi thường tất cả những gì họ cho là cần thiết trong hiệp định ký năm 1965. Và điều này gần đây đã dấy lên sự phẫn nộ của Seoul khi họ cho rằng, các công ty Nhật phải bồi thường cho các nạn nhân lao động cưỡng bức thời đó.

Bất đồng Nhật-Hàn tới từ những di sản của Thế chiến 2. Ảnh: Reuters

Đáp lại, Tokyo tuyên bố sẽ áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với ba loại vật liệu: polyamit fluoride, được sử dụng trong điện thoại thông minh; chất phát quang, được sử dụng trong chất bán dẫn; và hydro florua, được sử dụng trong chất bán dẫn. Theo các Hiệp hội Thương mại Quốc tế Hàn Quốc, các công ty Hàn Quốc phụ thuộc rất nhiều vào Nhật Bản trong cả ba chất trên - các công ty Hàn Quốc nhập khẩu hầu hết các chất này từ Nhật ở mức 92-94%.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc này không phải chỉ theo một chiều. Theo giáo sư Ryo Hinata-Yamaguchi thuộc Học viện Kinh tế và Thương mại Quốc tế cho biết, sự đấu đá giữa Nhật-Hàn đều gây tổn hại cho cả hai nước.

"Nhật Bản là một nguồn cung cấp hóa chất và công nghệ sản xuất rất quan trọng đối với các ngành công nghiệp của Hàn Quốc, trong khi đối với Nhật Bản, Hàn Quốc là thị trường quan trọng cho xuất khẩu", theo ông Hinata-Yamaguchi.

“Những căng thẳng này, nếu chúng tồn tại, có thể gây ra hiệu ứng lan tỏa và tạo ra ảnh hưởng tới việc cung ứng chip điện tử trên toàn thế giới, và sẽ giáng đòn mạnh vào các hãng sản xuất điện thoại thông minh như Apple hay Huawei”, bà June Park, giảng viên chuyên mảng kinh tế chính trị toàn cầu thuộc Đại học George Mason cho biết.

Tại sao Trung Quốc được hưởng lợi?

Các nhà phân tích nói rằng cuộc chiến thương mại khốc liệt này cuối cùng sẽ có lợi cho các nhà sản xuất Trung Quốc.

Bởi từ cuộc chiến thương mại với Mỹ, Trung Quốc đã thúc đẩy việc tự phát triển ngành công nghiệp chip vi mạch của riêng mình, nhằm giảm sự phụ thuộc váo nước ngoài. Và nhất là trong lĩnh vực chất bán dẫn.

Cụ thể trong kế hoạch Made in China 2025 được đưa ra hồi năm 2015, mục tiêu của Bắc Kinh trong lĩnh vực chất bán dẫn là Trung Quốc sẽ sản xuất được 40% nhu cầu tiêu dùng trong nước, và nước này sẽ cố đạt mức 70% vào năm 2025, so với mức 10% hiện nay.

Các nhà phân tích cho rằng mục tiêu này sẽ được tăng cường nếu căng thẳng giữa Tokyo và Seoul phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu, vì các công ty Trung Quốc sẽ lấp đầy khoảng trống đó.

Bà Park nhận định, mục tiêu trên của Bắc Kinh có thể sẽ được đẩy nhanh nếu căng thẳng Nhật-Hàn làm ngừng chuỗi cung ứng toàn cầu, và các công ty Trung Quốc nhảy vào cuộc.“Trung Quốc chắc chắn có nhiều động lực để thúc đẩy vai trò của họ trong ngành công nghiệp bán dẫn… Thời gian sẽ chứng minh liệu Trung Quốc có trở thành kẻ hưởng lợi duy nhất trong vấn đề này hay không”, bà Park nói.

Nếu Trung Quốc có thể tận dụng những căng thẳng hiện tại, họ sẽ tiếp tục kéo dài một cuộc đua đã có nhiều thập kỷ giữa ba nước Trung-Nhật-Hàn trong ngành công nghiệp bán dẫn. Trong những năm 1990 và 2000, Nhật Bản chiếm ưu thế; từ những năm 2010, Hàn Quốc đã lên ngôi.

"Ngành công nghiệp bán dẫn rất phức tạp và quốc gia đầu ngành đã thay đổi liên tục trong bốn thập kỷ qua", bà Park cho biết.

Khi Tokyo và Seoul đe dọa trả đũa thêm, một số nhà phân tích tự hỏi liệu bây giờ Trung Quốc có đến lúc để lên làm ngôi vương hay không?.

Căng thẳng ngoại giao Nhật Bản - Hàn Quốc

“Về mặt địa chính trị, quan hệ xấu giữa Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ có lợi cho Trung Quốc, vì Bắc Kinh luôn nhạy cảm với mối quan hệ chặt chẽ giữa Seoul và Tokyo, do hai nước này có thể phát triển thành một liên minh ngang hàng với Trung Quốc”, ông Yamaguchi cho biết.

Trung Quốc từ lâu đã cảnh giác rằng mối quan hệ ba chiều giữa Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc có thể phát triển thành một liên minh toàn cầu nhằm kiểm soát sự bành trướng quân sự của Trung Quốc ở Thái Bình Dương - giống như Nato đã để hạn chế ảnh hưởng của Nga ở châu Âu.

"Quan hệ ngoại giao Hàn-Nhật từng bị đình trệ trong thời gian dài. Nhưng nếu quan hệ kinh tế giữa hai nước này xấu đi, thì sẽ không chỉ gây ra những vấn đề kinh tế cho cả hai phía, mà còn khiến cho quan hệ song phương Nhật-Hàn đi xuống mức thấp hơn nữa", theo ông Hinata-Yamaguchi.

Sau khi thiệt hại kinh tế trở nên quá rủi ro với thế giới, điều quan trọng đối với hai chính phủ là khôi phục quan hệ. Tuy nhiên, với vô số các vấn đề chính trị hóa đã gây khó khăn cho các mối quan hệ, cả hai chính phủ sẽ cần phải thực hiện các biện pháp táo bạo để cứu vãn các mối quan hệ song phương quan trọng chiến lược.

“Và cuối cùng, sự căng thẳng trong quan hệ Nhật-Hàn càng tồi tệ thì Trung Quốc sẽ càng hưởng được nhiều lợi ích hơn”, ông nói thêm.