Tại sao số ca sốt xuất huyết ngày càng gia tăng trên toàn thế giới?

Có điều gì đó bất thường đang xảy ra với bệnh sốt xuất huyết, một căn bệnh do virus lây truyền qua muỗi có khả năng gây tử vong được tìm thấy trên các vùng nhiệt đới châu Phi, châu Á và châu Mỹ. 

Giống như hầu hết các bệnh truyền nhiễm, số ca mắc bệnh có xu hướng tăng và giảm qua các năm khi dịch bệnh đến rồi đi, nhưng những thay đổi gần đây dường như đang diễn ra trong cách diễn biến của bệnh sốt xuất huyết.

Không chỉ số ca nhiễm mới tăng đều đặn trên khắp thế giới mà các đợt bùng phát đang ngày càng lớn hơn và khó dự đoán hơn. Ví dụ, năm 2019 chứng kiến số ca sốt xuất huyết lớn nhất từng được ghi nhận - cao gần gấp đôi so với năm trước. Và vào tháng 7/2023, Bangladesh đã có số người chết vì căn bệnh này kỷ lục.

Hầu hết những người bị nhiễm sốt xuất huyết sẽ có các triệu chứng giống cúm, từ tương đối nhẹ đến rất khó chịu, kèm theo sốt, nhức đầu và đau khớp.

Tuy nhiên, trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, các mạch máu có thể bị virus làm tổn thương, khiến máu rò rỉ vào các mô xung quanh. Tình trạng này, được gọi là sốt xuất huyết, có thể gây bầm tím và chảy máu mũi và nướu. Cuối cùng nó có thể dẫn đến suy nội tạng và tử vong khi cơ thể bị sốc.

Tác nhân chính hay vectơ truyền bệnh sốt xuất huyết là muỗi hổ châu Á Aedes aegypti, mặc dù anh em họ của nó là Aedes albopictus cũng có khả năng truyền virut.

Mặc dù Aedes aegypti về cơ bản là một loài muỗi nhiệt đới nhưng nó lại là loài côn trùng có khả năng thích nghi rất cao. Trong những năm gần đây, nó đã mở rộng phạm vi ra khỏi vùng nhiệt đới đến miền nam châu Âu và đến một số bang ở Mỹ, bao gồm Florida, Hawaii, Texas và Arizona.

Tất cả muỗi đều cần nước để sinh sản, nhưng một điều khác đã giúp ích cho quá trình di cư của chúng là khả năng sử dụng ngay cả những vật chứa nước nhỏ nhất để làm điều đó, một việc nhỏ như nắp chai nhựa bỏ đi cũng có thể làm được.

Bất chấp khả năng này, việc thiếu nơi sinh sản thường làm hạn chế số lượng muỗi lưu hành và do đó khả năng lây lan virus sốt xuất huyết của chúng. Nhưng ở Bangladesh năm nay mưa đến sớm, cộng với nhiệt độ và độ ẩm cao bất thường, khiến số lượng muỗi tăng vọt.

Do phần lớn dân số Bangladesh dành nhiều thời gian ở bên ngoài và có xu hướng xây dựng những ngôi nhà tương đối dễ cho muỗi xâm nhập nên chỉ mất rất ít thời gian để bệnh sốt xuất huyết bùng phát và bùng phát.

Mặc dù không ai chắc chắn về nguyên nhân gây ra sự gia tăng và bất ổn của bệnh sốt xuất huyết, nhưng biến đổi khí hậu có thể góp phần vào việc phần lớn thế giới đang trở nên ấm hơn và ẩm ướt hơn.

May mắn thay đối với hầu hết các quốc gia có thu nhập cao, ngay cả những khu vực có phạm vi lây lan của Aedes aegypti hiện nay, biến đổi khí hậu có thể sẽ không dẫn đến bất kỳ đợt bùng phát lớn nào chỉ vì mọi người dành quá nhiều thời gian ở trong nhà và ngoài tầm với của muỗi. Cần phải có một lượng áp lực cắn nhất định trong quần thể để duy trì sự lây truyền.

Tuy nhiên, một báo cáo mới của nhà khoa học trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy căn bệnh này vẫn có thể tự phát triển ở các khu vực châu Âu, Mỹ và châu Phi, những nơi trước đây nó chưa xuất hiện.

Một điều cũng có thể được nhìn thấy thường xuyên hơn là những gì xảy ra gần đây ở Bangladesh lặp lại ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp tương tự, nơi muỗi và con người có cơ hội hòa nhập nhiều hơn.

Giải pháp có thể là một loại vaccine hiệu quả và giá cả phải chăng. Thật vậy, WHO gần đây đã khuyến nghị tiêm vaccine Qdenga cho trẻ em sống ở những khu vực mà nhiễm trùng là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn.

Tuy nhiên, sốt xuất huyết không phải là mối lo ngại duy nhất vì còn có nhiều bệnh nhiễm trùng do muỗi truyền khác giết chết khoảng một triệu người mỗi năm. Các bệnh như chikungunya, sốt vàng da và vi rút zika đều do Aedes aegypti lây truyền.

Do đó, khí hậu ngày càng ấm hơn, ẩm ướt hơn và kém tin cậy hơn có lẽ sẽ là tiền đề cho nhiều đợt bùng phát dịch bệnh liên quan đến muỗi và cuối cùng là tử vong trong tương lai. Giống như hầu hết các bệnh truyền nhiễm đe dọa tính mạng khác, một lần nữa những cộng đồng nghèo nhất ở vùng nhiệt đới toàn cầu sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề này.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin