Số người thiệt mạng do động đất lên đến ít nhất 34.000, LHQ dự báo có thể lên đến 50.000

Cụ thể, số người chết ở Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới 29.605, Trung tâm điều phối khẩn cấp Thổ Nhĩ Kỳ (SAKOM) cho biết.

Trong khi đó, số người chết được xác nhận ở Syria là 4.574. Con số đó bao gồm hơn 3.160 người ở các khu vực do phe đối lập kiểm soát nằm ở Tây Bắc nước này, tại khu vực do chính phủ kiểm soát có 1.414 người chết, theo hãng thông tấn nhà nước SANA.

Liên quan đến thảm họa này, Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc về các vấn đề nhân đạo Martin Griffiths cho biết, ông dự đoán số người chết ít nhất sẽ lên tới 50.000 sau khi ông đến miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ Bảy để đánh giá thiệt hại mà trận động đất gây ra.

Từ thứ Hai đến thứ Bảy, khu vực này đã trải qua hơn 2.000 cơn dư chấn, theo cơ quan thảm họa AFAD của Thổ Nhĩ Kỳ.

Xảy ra tình trạng cướp bóc ở Thổ Nhĩ Kỳ

Cư dân của các thành phố Thổ Nhĩ Kỳ bị ảnh hưởng bởi trận động đất tiếp tục báo cáo các vụ cướp bóc, trong khi các nhà hoạt động nhân quyền cảnh báo rằng nhiều cá nhân bị tấn công oan vì cáo buộc cướp bóc.

Các chủ doanh nghiệp ở trung tâm Antakya đã dọn sạch cửa hàng của họ vào Chủ nhật, hãng tin Reuters đưa tin.

Người dân và nhân viên cứu trợ cảnh báo tình hình an ninh đang xuống cấp. Một số cư dân có nhà bị phá hủy cho biết đồ đạc có giá trị của họ đã bị đánh cắp.

Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã ban hành sắc lệnh kéo dài thời gian giam giữ đối với những kẻ cướp bóc từ một ngày tù lên bốn ngày. Ông cảnh báo rằng những kẻ phạm tội sẽ bị xử lý nghiêm khắc.

Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ Bekir Bozag hôm Chủ nhật tuyên bố bắt giữ 57 người vì tội cướp bóc.

Nhiều cư dân Thổ Nhĩ Kỳ đã nhanh chóng đổ lỗi cho những người nhập cư, bao gồm cả người Afghanistan và người Syria, và điều này đã kích động tư tưởng bài ngoại ở một đất nước có hàng triệu người nước ngoài sinh sống.

Emma Sinclaire-Webb, một người đại diện cho Tổ chức Theo dõi Nhân quyền quốc tế tại Thổ Nhĩ Kỳ, đã đăng lại lên Twitter một hình ảnh cho thấy những kẻ bị cáo buộc cướp bóc bị buộc quỳ thành hàng trên mặt đất.

Bà nói: "Nhiều hình ảnh gây sốc về cảnh sát và dân thường đánh đập và hành hạ dã man những cá nhân mà họ cho là đã cướp phá các tòa nhà sau trận động đất".

Nhóm pháp lý Diyarbakir Bar Association cũng đề cập đến hiện tượng này trên Twitter, nói rằng nó đã đạt đến "tỷ lệ đáng báo động". Nhóm kêu gọi hành động pháp lý chống lại "những hành động vô nhân đạo" đó.

Hàng viện trợ đến Syria bị cản trở

Cuộc nội chiến kéo dài 12 năm ở Syria đã ảnh hưởng đến việc cung cấp viện trợ cho các khu vực bị ảnh hưởng bởi trận động đất.

Nhóm theo đường lối cứng rắn điều hành vùng Tây Bắc do quân nổi dậy kiểm soát tuyên bố sẽ không cho phép các chuyến hàng viện trợ từ các khu vực do chính phủ kiểm soát chuyển đến khu vực này, một nguồn tin giấu tên của nhóm nói với hãng tin Reuters hôm Chủ nhật.

"Chúng tôi sẽ không cho phép việc lợi dụng tình hình để thể hiện rằng chính phủ đang giúp đỡ", nguồn tin từ Hayat Tahrir al-Sham (HTS), lực lượng kiểm soát các khu vực do phe đối lập kiểm soát ở tỉnh Idlib, cho biết.

Cả Liên Hợp Quốc và Hoa Kỳ đều phân loại HTS là một nhóm khủng bố. Nhóm này trước đây được gọi là Jabhat al-Nusra, và hoạt động như một chi nhánh địa phương của al-Qaida.

Vào hôm thứ Năm tuần trước, phiến quân ở vùng Tây Bắc cũng đã từ chối một đoàn xe viện trợ từ khu vực Đông Bắc Syria do người Kurd lãnh đạo.

Trong khi đó, Liên Hợp Quốc đang cố gắng mở thêm hai cửa khẩu biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria do phe đối lập kiểm soát để tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển viện trợ, vì HTS khẳng định họ sẽ chỉ nhận viện trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Hiện tại, cửa khẩu Bab al-Hawa là tuyến đường duy nhất được Liên Hợp Quốc công nhận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các khu vực do phe đối lập kiểm soát. Những con đường xung quanh đã bị hư hại nặng nề bởi trận động đất.

Trong khi đó tại các khu vực do chính phủ kiểm soát, Tổng thống Syria Bashar al-Assad cảm ơn Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là một trong những quốc gia đầu tiên hỗ trợ Syria khắc phục hậu quả của trận động đất.

Bộ trưởng Ngoại giao Tiểu vương quốc Sheikh Abdullah bin Zayed Al-Nahyan đã đến thăm Syria vào Chủ nhật, sau khi cam kết hỗ trợ 63,6 triệu USD cho nước này sau thảm họa.

LHQ thừa nhận viện trợ thất bại tại các khu vực do phe đối lập kiểm soát ở Syria

Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc về các vấn đề nhân đạo Martin Griffiths, khi đến thăm biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria, cho biết người Syria đã bị bỏ rơi.

Ông đang đề cập cụ thể đến các khu vực ở tây bắc Syria do phe đối lập nắm giữ.

"Họ cảm thấy bị bỏ rơi", Griffiths viết trên Twitter, đồng thời cho biết thêm rằng ông đang tập trung giải quyết vấn đề đó một cách nhanh chóng.

"Nhiệm vụ và nghĩa vụ của chúng tôi là khắc phục thất bại này nhanh nhất có thể. Đó là trọng tâm bây giờ", ông nói thêm trong chuyến thăm, nơi chỉ có một cửa khẩu biên giới duy nhất được mở để tiếp nhận viện trợ của Liên hợp quốc.

Người đứng đầu nhóm phản ứng khẩn cấp "Mũ bảo hiểm trắng" của Syria đã cáo buộc Liên Hợp Quốc không cung cấp viện trợ nhân đạo phù hợp cho các khu vực do phe đối lập nắm giữ.

Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ nhà thầu xây dựng sau động đất

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đã ra lệnh giam giữ 113 nghi phạm được cho là có liên quan đến việc xây dựng một số tòa nhà bị sập trong trận động đất.

Phó Tổng thống Fuat Oktay cho biết 131 nghi phạm đã được xác định và "lệnh tạm giam đã được ban hành đối với 113 người trong số họ".

Bộ trưởng Môi trường Thổ Nhĩ Kỳ Murat Kurum cho biết ít nhất 24.921 tòa nhà trong khu vực đã bị sập hoặc hư hại nặng nề.

Quy chuẩn xây dựng của Thổ Nhĩ Kỳ đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật động đất hiện hành nhưng không phải lúc nào cũng được thi hành đúng.

Các nhà chức trách tại Sân bay Istanbul hôm Chủ nhật đã bắt giữ hai nhà thầu chịu trách nhiệm trong việc một số tòa nhà ở Adiyaman bị sập do trận động đất, truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin. Hai người này được cho là đang trên đường đến Georgia.

Các vụ giam giữ có thể giúp hướng sự tức giận của công chúng đối với các nhà xây dựng và nhà thầu, làm chệch hướng sự chú ý khỏi các quan chức địa phương, những người đã cho phép xây dựng các công trình dưới tiêu chuẩn.

Nhân viên cứu hộ Đức cảnh báo dịch bệnh

Một chuyên gia và nhân viên cứu trợ người Đức đã cảnh báo rằng nguy cơ dịch bệnh đang gia tăng ở những khu vực bị động đất.

Thomas Geiner, một bác sĩ có kinh nghiệm về động đất, là thành viên của đội cứu hộ NAVIS của Đức, cho biết: "Ở những khu vực mà người dân không được tiếp cận với nước uống sạch, sẽ có nguy cơ xảy ra dịch bệnh vào một thời điểm nào đó".

Ông cảnh báo các thi thể bị mắc kẹt dưới đống đổ nát có thể làm ô nhiễm nguồn nước. Việc thiếu nhà vệ sinh cũng là một vấn đề đáng lo ngại.

Một nhân viên cứu hộ Thổ Nhĩ Kỳ, người không cung cấp tên đầy đủ, mô tả tình hình ở Antakya là tuyệt vọng.

"Các thi thể nằm la liệt khắp các con đường, chỉ có một tấm chăn trên người", cô nói.

WHO lên kế hoạch gửi hàng viện trợ đến Syria

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết họ đang chờ phê duyệt cuối cùng để gửi hàng viện trợ xuyên biên giới tới Tây Bắc Syria, nơi các nhóm nổi dậy đang kiểm soát.

Tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus sẽ sớm có thể đi đến các khu vực do quân nổi dậy kiểm soát bị trận động đất tàn phá, tổ chức này cho biết hôm Chủ nhật.

Ông Tedros và một nhóm các quan chức hàng đầu của WHO đã đến Aleppo vào thứ Bảy trên một chuyến bay viện trợ nhân đạo mang theo các bộ dụng cụ phẫu thuật và cấp cứu trị giá hơn 290.000 USD.

Rick Brennan, Giám đốc khẩn cấp khu vực của WHO, cho biết trong một cuộc họp báo từ Damascus hôm Chủ nhật rằng "không có giao hàng chéo" vào Tây Bắc Syria kể từ khi trận động đất xảy ra hôm thứ Hai.

"Chúng tôi đã lên kế hoạch trong vài ngày tới. Chúng tôi vẫn đang đàm phán để tiến hành", Brennan nói và cho biết thêm rằng trước trận động đất, WHO đã "lên kế hoạch mở rộng đáng kể công việc xuyên biên giới".

Theo Brennan, WHO có sự chấp thuận của chính phủ Syria ở Damascus nhưng đang chờ "sự chấp thuận ... từ các thực thể ở phía bên kia".

Brennan nhấn mạnh: "Chúng tôi đang làm việc rất, rất chăm chỉ để đàm phán về quyền tiếp cận đó.

Liên quan đến tình hình, một quan chức của WHO nhắc lại rằng ngay cả trước trận động đất, chỉ có 51% cơ sở y tế ở Syria do chính phủ kiểm soát hoạt động đầy đủ, với khoảng 25% đến 30% chỉ hoạt động một phần. Ông nói rằng mặc dù WHO không có khả năng nắm bắt dữ liệu chăm sóc y tế ở phía Tây Bắc, nhưng ước tính "các số liệu có thể tương tự".

"Tôi nghĩ 10 năm chiến tranh,10 năm bất ổn, đã nghiền nát hệ thống y tế này đến mức không thể cung cấp đầy đủ cho người dân", Mike Ryan, Giám đốc điều hành của WHO's Health cho biết.

(AP, CNN, DW)