Rào cản nào khiến Việt Nam khó thay thế Trung Quốc trở thành công xưởng của thế giới?

Mỹ và Trung Quốc đã áp thuế lên hàng hoá của nhau từ cách đây hơn 1 năm, điều này khiến cho giao dịch song phương bị thu hẹp giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, theo Oxford Economics. Do đó, cả hai quốc gia này cần phải tìm nguồn cung hàng hoá từ các quốc gia khác, trong khi các doanh nghiệp sản xuất tại Trung Quốc tìm kiếm địa điểm sản xuất thay thế để tránh áp lực thuế quan của Mỹ.

Việt Nam vẫn còn nhiều nút thắt để thay thế Trung Quốc trong dòng vốn thương mại đang dịch chuyển. Ảnh: AFP.

Việt Nam đã là một điểm đến ưa thích cho những thay đổi như vậy trong dòng chảy thương mại và chuỗi sản xuất. Nhưng một số nhà phân tích đã chỉ ra rằng một số nút thắt nhất định đã xuất hiện ở Việt Nam và điều đó có thể hạn chế nước này hấp thụ nguồn vốn đang dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc.

Tuy nhiên vẫn còn nhiều cản trở để Việt Nam có thể thay thế Trung Quốc trong việc trở thành công xưởng của thế giới tiếp.

Tăng trưởng xuất khẩu

Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam liên tục tăng trong thời gian qua. Ảnh: CNBC.

Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc là một lý do đằng sau sự suy giảm xuất khẩu của nhiều nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại. Nhưng Việt Nam đi ngược lại xu hướng đó: Xuất khẩu của Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng, dẫn đầu là sự gia tăng các lô hàng đến Mỹ.

"Một điều rõ ràng là Trung Quốc đã mất thị phần xuất khẩu vào Mỹ, Việt Nam đã chộp lấy thời cơ này để tăng trưởng xuất khẩu", Euben Paracuelles, một nhà kinh tế cấp cao từ ngân hàng Nomura của Nhật Bản, đã nói với CNBC hồi đầu tháng này.

Một số chuyên gia thương mại cho rằng hàng hóa Trung Quốc đã được chuyển đến Việt Nam, đóng gói lại thành sản phẩm của Việt Nam và vận chuyển đến Mỹ để tránh thuế quan tăng cao.

Dòng đầu tư

Cuộc chiến thương mại cũng khiến các công ty bắt đầu hoặc mở rộng sản xuất tại Việt Nam - xu hướng này đã bắt đầu từ nhiều năm trước khi chi phí tăng ở Trung Quốc đã đẩy các nhà sản xuất tìm kiếm các địa điểm rẻ hơn.

Mặc dù một cuộc dịch chuyển hàng loạt của công ty từ Trung Quốc là không thể, nhưng các công ty đa quốc gia sẽ tiếp tục đa dạng hóa hoạt động của họ sang các khu vực khác ở châu Á để giảm thiểu tác động của tranh chấp (thương mại), đơn vị tư vấn kinh tế tình báo cho biết trong một báo cáo tháng 10.

Chỉ có 3 nhà sản xuất xác nhận sẽ dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam, còn lại vẫn ở trên giấy. Ảnh: CNBC.

Sản lượng sản xuất còn nhỏ

Quy mô xuất khẩu của Việt Nam rất nhỏ bé so với Trung Quốc. Ảnh: CNBC.

Một lý do tại sao các nhà sản xuất khó có thể rời khỏi Trung Quốc hoàn toàn là quy mô lớn của ngành sản xuất và nền kinh tế Trung Quốc cho phép các công ty hoạt động hiệu quả hơn.

Việt Nam, được nhiều người coi là một trong những địa điểm thay thế tốt nhất cho Trung Quốc, đã thấy những nút thắt xuất hiện trong nền kinh tế của mình khi tỷ lệ sản lượng sản xuất toàn cầu vẫn còn nhỏ.

"Trên thực tế, không một quốc gia nào có thể thực sự hấp thụ tất cả các nguồn vốn dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc vì cuộc chiến thương mại", Cedric Chehab, người đứng đầu toàn cầu về rủi ro quốc gia tại Fitch Solutions, cho biết.

Nút thắt nhân lực

Dân số Việt Nam ít hơn Trung Quốc 14 lần khiến nguồn nhân lực hạn chế: Ảnh: CNBC.

Một hạn chế lớn ở Việt Nam là thiếu nhân lực, theo các nhà phân tích từ Fitch Solutions. Điều đó đề cập đến giá trị kinh tế của một lực lượng lao động, trong đó xem xét các yếu tố như trình độ, kỹ năng và sức khỏe của người lao động.

Việt Nam có lực lượng lao động trẻ và đang phát triển - được định nghĩa là những người từ 15 tuổi trở lên và những người thất nghiệp nhưng đang tìm kiếm việc làm. Nhưng quy mô lực lượng lao động của Việt Nam nhỏ hơn nhiều so với Trung Quốc.

"Nếu chúng ta nhìn vào Việt Nam, nơi có dân số nhỏ hơn Trung Quốc 14 lần, điều đó cũng có nghĩa là nguy cơ thiếu lao động cao hơn nhiều khi chúng ta so sánh hai nước", chuyên gia phân tích của Fitch Solutions, cho biết trong một cuộc họp hội nghị đầu tháng này.

Tăng trưởng GDP mạnh hơn

Tăng trưởng GDP của Việt Nam tăng trưởng bất chấp cuộc chiến thương mại đang diễn ra. Ảnh: CNBC.

Tuy nhiên, sự gia tăng của thương mại và đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giúp Việt Nam tăng trưởng kinh tế nhanh hơn - tạo ra một xu hướng chung là làm chậm tăng trưởng toàn cầu.

Nhìn chung, nền kinh tế Việt Nam nhỏ hơn nhiều so với Trung Quốc, vốn là thị trường lớn thứ 2 thế giới. Điều đó tự đặt ra giới hạn cho khả năng của các quốc gia Đông Nam Á để nhân rộng quy mô thành công của sản xuất Trung Quốc.