Quân đội Iran mạnh cỡ nào, điểm yếu là gì?

Mỹ và Israel xác nhận rằng một cuộc tấn công trên không vào lãnh thổ Israel đang được tiến hành khi Jordan và Iraq đóng cửa không phận của họ.

Iran đã phóng hàng chục máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) của nước này xác nhận, sau khi Israel cho biết Tehran đã bắt đầu các cuộc tấn công.

IRGC hôm thứ Bảy cho biết họ đã thả máy bay không người lái và tên lửa trong chiến dịch "True Promise", đồng thời nói thêm rằng động thái này là một phần của hình phạt đối với "tội ác của Israel".

Các cuộc tấn công diễn ra gần hai tuần sau cuộc tấn công của Israel vào lãnh sự quán Iran ở Syria khiến 7 thành viên IRGC thiệt mạng.

IRGC cho biết trong một tuyên bố: "Chúng tôi đã phát động một chiến dịch sử dụng máy bay không người lái và tên lửa để đáp trả tội ác của tổ chức Phục quốc Do Thái nhắm vào lãnh sự quán Iran ở Syria".

"Chiến dịch được thực hiện với hàng chục tên lửa và máy bay không người lái để tấn công các mục tiêu cụ thể trong vùng lãnh thổ bị chiếm đóng".

Phát biểu trong bài phát biểu trên truyền hình hôm thứ Bảy, người phát ngôn quân đội Israel, Daniel Hagari, cho biết: "Iran đã phóng UAV [máy bay không người lái] từ lãnh thổ của mình tới lãnh thổ của nhà nước Israel.

"Đây là một sự leo thang nghiêm trọng và nguy hiểm. Khả năng phòng thủ và tấn công của chúng tôi đang ở mức sẵn sàng cao nhất trước cuộc tấn công quy mô lớn này từ Iran".

Sự khởi đầu của một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp giữa Iran và Israel đã thu hút sự chú ý mới đến các lực lượng vũ trang của Iran. 

Dưới đây là cái nhìn về quân đội Iran và khả năng của nước này.

Tại sao quân đội Iran lại có liên quan ở thời điểm hiện tại?

Các quan chức Israel cho biết họ sẽ đáp trả bất kỳ cuộc tấn công nào của Iran bằng một đòn phản công, điều này có thể khiến Iran trả đũa thêm và có thể mở rộng thành một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn. Thậm chí có khả năng một cuộc xung đột kiểu đó sẽ kéo theo Mỹ, mặc dù Washington đã nói rõ rằng nó không liên quan gì đến vụ tấn công Damascus.

Các nhà phân tích cho rằng các đối thủ của Iran, chủ yếu là Mỹ và Israel, đã tránh các cuộc tấn công quân sự trực tiếp vào Iran trong nhiều thập kỷ vì không muốn vướng vào bộ máy quân sự phức tạp của Tehran. 

Thay vào đó, Israel và Iran đã tham gia vào một cuộc chiến tranh bóng tối kéo dài thông qua các cuộc tấn công trên không, trên biển, trên bộ và mạng, đồng thời Israel đã bí mật nhắm mục tiêu vào các cơ sở quân sự và hạt nhân bên trong Iran, đồng thời giết chết các chỉ huy và nhà khoa học.

Afshon Ostovar, phó giáo sư về các vấn đề an ninh quốc gia tại Trường Sau đại học Hải quân và là chuyên gia về quân đội Iran, cho biết: "Có lý do khiến Iran chưa bị tấn công. Không phải đối thủ của Iran sợ Iran. Đó là họ nhận ra rằng bất kỳ cuộc chiến nào chống lại Iran đều là một cuộc chiến rất nghiêm trọng".

Iran gây ra mối đe dọa quân sự nào?

lực lượng vũ trang Iran nằm trong số những lực lượng lớn nhất ở Trung Đông, với ít nhất 580.000 quân nhân đang tại ngũ và khoảng 200.000 quân nhân dự bị đã qua đào tạo được chia thành quân đội truyền thống và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo. Theo đánh giá hàng năm năm ngoái của Viện Quốc tế, cho nghiên cứu chiến lược.

Mỗi quân đội và lực lượng Vệ binh đều có các lực lượng mặt đất, không quân và hải quân riêng biệt và đang hoạt động, trong đó Lực lượng Vệ binh chịu trách nhiệm về an ninh biên giới của Iran. Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang điều phối các quân chủng và đề ra chiến lược tổng thể.

Lực lượng Vệ binh cũng điều hành Lực lượng Quds, một đơn vị tinh nhuệ chịu trách nhiệm trang bị vũ khí, huấn luyện và hỗ trợ mạng lưới dân quân ủy quyền trên khắp Trung Đông được gọi là "trục kháng chiến". Các lực lượng dân quân này bao gồm Hezbollah ở Lebanon, Houthis ở Yemen, các nhóm dân quân ở Syria và Iraq, Hamas và Thánh chiến Hồi giáo Palestine ở Gaza.

Mặc dù lực lượng dân quân ủy quyền không được tính là một phần của lực lượng vũ trang Iran, nhưng các nhà phân tích nói rằng họ được coi là một lực lượng đồng minh trong khu vực – sẵn sàng chiến đấu, được trang bị vũ khí mạnh mẽ và trung thành về mặt tư tưởng – và có thể hỗ trợ Iran nếu bị tấn công.

Fabian Hinz, chuyên gia về quân đội Iran tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Berlin, cho biết: "Mức độ hỗ trợ và các loại hệ thống mà Iran cung cấp cho các chủ thể phi nhà nước thực sự chưa từng có về máy bay không người lái, tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình". 

"Chúng có thể được coi là một phần trong khả năng quân sự của Iran, đặc biệt là Hezbollah, quốc gia có mối quan hệ chiến lược chặt chẽ nhất với Iran."

Iran có những loại vũ khí nào?

Trong nhiều thập kỷ, chiến lược quân sự của Iran tập trung vào việc răn đe, nhấn mạnh vào việc phát triển tên lửa tầm xa và chính xác, máy bay không người lái và hệ thống phòng không. Nó đã xây dựng một đội tàu cao tốc lớn và một số tàu ngầm nhỏ có khả năng làm gián đoạn giao thông vận tải và nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu đi qua Vịnh Ba Tư và Eo biển Hormuz.

Ông Ostovar cho biết, Iran có một trong những kho vũ khí tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái lớn nhất ở Trung Đông. Điều đó bao gồm tên lửa hành trình và tên lửa chống hạm, cũng như tên lửa đạn đạo có tầm bắn lên tới 2.000 km hoặc hơn 1.200 dặm. Chúng có khả năng và tầm bắn để tấn công bất kỳ mục tiêu nào ở Trung Đông, bao gồm cả Israel.

Trong những năm gần đây, Tehran đã tập hợp một lượng lớn máy bay không người lái với tầm hoạt động khoảng 1.200 đến 1.550 dặm và có khả năng bay thấp để tránh radar, theo các chuyên gia và chỉ huy Iran đã trả lời phỏng vấn công khai với các phương tiện truyền thông nhà nước. 

Iran không giấu giếm việc tăng cường quân sự, phô trương kho máy bay không người lái và tên lửa trong các cuộc duyệt binh, đồng thời có tham vọng xây dựng một ngành kinh doanh xuất khẩu lớn về máy bay không người lái. Máy bay không người lái của Iran đang được Nga sử dụng ở Ukraina và đã xuất hiện trong cuộc xung đột ở Sudan.

Các chuyên gia cho biết, các căn cứ và cơ sở lưu trữ của nước này nằm rải rác, chôn sâu dưới lòng đất và được tăng cường phòng không, khiến chúng khó bị tiêu diệt bằng các cuộc không kích.

Iran lấy vũ khí ở đâu?

Các lệnh trừng phạt quốc tế đã khiến Iran không được tiếp cận với vũ khí công nghệ cao và thiết bị quân sự được sản xuất ở nước ngoài, như xe tăng và máy bay chiến đấu.

Trong cuộc chiến kéo dài 8 năm của Iran với Iraq vào những năm 1980, rất ít quốc gia sẵn sàng bán vũ khí cho Iran. 

Khi Ayatollah Khamenei trở thành lãnh đạo tối cao của Iran vào năm 1989, một năm sau khi chiến tranh kết thúc, ông đã giao cho Lực lượng Vệ binh phát triển ngành công nghiệp vũ khí nội địa và đổ nguồn lực vào nỗ lực này, điều này đã được đưa tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông Iran. 

Ông muốn đảm bảo rằng Iran sẽ không bao giờ phải phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài cho nhu cầu phòng thủ của mình nữa.

Các chuyên gia cho biết ngày nay, Iran sản xuất một lượng lớn tên lửa và máy bay không người lái trong nước và ưu tiên sản xuất quốc phòng. Những nỗ lực sản xuất xe bọc thép và tàu hải quân lớn của nước này đã đạt được nhiều kết quả khác nhau. Nước này cũng nhập khẩu các tàu ngầm nhỏ từ Triều Tiên đồng thời mở rộng và hiện đại hóa hạm đội sản xuất trong nước .

Điểm yếu của Iran là gì?

Quân đội Iran được đánh giá là một trong những quân đội mạnh nhất khu vực về trang bị, sự gắn kết, kinh nghiệm và chất lượng nhân sự nhưng lại thua xa sức mạnh và sự tinh nhuệ của lực lượng vũ trang Mỹ, Israel và một số nước châu Âu, giới chuyên gia cho biết. 

Điểm yếu lớn nhất của Iran là lực lượng không quân. Phần lớn máy bay của nước này có niên đại từ thời Shah Mohammed Reza Pahlavi, người lãnh đạo Iran từ năm 1941 đến năm 1979, và nhiều chiếc đã bị vô hiệu hóa vì thiếu phụ tùng thay thế. Các chuyên gia cho biết nước này cũng đã mua một đội tàu nhỏ từ Nga vào những năm 1990.

Các chuyên gia cho biết xe tăng và xe bọc thép của Iran đã cũ và nước này chỉ có một số tàu hải quân lớn. Các quan chức Mỹ cho biết, hai tàu thu thập thông tin tình báo, Saviz và Behshad, được triển khai trên Biển Đỏ, đã hỗ trợ lực lượng Houthi xác định các tàu thuộc sở hữu của Israel để tấn công. 

Tương quan lực lượng Israel - Iran

Các vụ ám sát các quan chức quân sự cấp cao dự kiến sẽ có tác động ngắn hạn đến các hoạt động trong khu vực của Iran, khiến các chỉ huy có nhiều năm kinh nghiệm và mối quan hệ với những người đứng đầu lực lượng dân quân đồng minh bị loại bỏ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, chuỗi chỉ huy của các lực lượng vũ trang bên trong Iran vẫn còn nguyên vẹn.

Iran được coi có sức mạnh quân sự hàng đầu Trung Đông, xét về mặt vũ khí, khí tài, sự gắn kết, kinh nghiệm và chất lượng nhân lực. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, sức mạnh và độ tinh vi của các lực lượng vũ trang Iran không bằng Israel.

Điểm yếu nhất của quân đội Iran là không quân với đội máy bay phần lớn lạc hậu. Nhiều xe tăng, xe bọc thép của Iran cũ kỹ. Hải quân nước này cũng chỉ có một số ít tàu chiến lớn.

Gần đây, báo Israel Jerusalem Post dẫn các nhà phân tích nói rằng, nếu chiến tranh tổng lực xảy ra, Israel có thể gây tổn hại cho Iran gấp 10 lần.

Chiến lược quân sự của Iran tập trung vào năng lực răn đe và phát triển hệ thống phòng không, máy bay không người lái (UAV), tên lửa tầm xa, vũ khí chính xác.

Quân đội Iran sở hữu một trong những kho vũ khí mạnh nhất Trung Đông, xét về tên lửa đạn đạo và UAV. Kho tên lửa của Tehran bao gồm tên lửa hành trình, tên lửa chống hạm và tên lửa đạn đạo có tầm bắn lên tới 2.000 km, có thể bắn tới bất kỳ mục tiêu nào ở Trung Đông.

Gần đây, báo chí Iran đưa tin nước này có 9 loại tên lửa có thể tấn công các mục tiêu ở Israel. Đó là Sejjin, Kheibar, Emad, Shahab-3, Ghadr, Paveh, Fattah-2, Kheibar Shekan và Haj Quasem.

Iran cũng có số lượng lớn UAV với tầm hoạt động lên tới 2.500 km, có khả năng bay tầm thấp để tránh bị radar phát hiện. Các dòng UAV "sát thủ" của nước này bao gồm Ababil, Mohajer, Saegheh, Shahed Series, H-110 Sarir, Fotros, Karrar, Kaman-22, Kian, Meraj-521.

Ngoài ra, Iran có một phi đội xuồng máy cao tốc và một số tàu ngầm cỡ nhỏ có thể làm gián đoạn các tuyến hàng hải quan trọng đi qua Vịnh Ba Tư và Eo biển Hormuz.

Iran đang nỗ lực hiện đại hóa hải quân, tự sản xuất tàu chiến. Một số nguồn tin nói rằng, nước này nhập khẩu một số tàu ngầm nhỏ từ Triều Tiên.

Về quân số, Iran có lực lượng thuộc hàng lớn nhất ở Trung Đông, gồm ít nhất 580.000 quân chính quy và 200.000 quân dự bị.

Trong khi đó, Israel có khoảng 170.000 quân chính quy và 465.000 quân dự bị. Xếp hạng hỏa lực GFC của Israel hiện ở mức 17, thấp hơn Iran 2 bậc.

Về sức mạnh bộ binh, Iran có 1.996 xe tăng (Israel 1.370), 65.765 xe bọc thép (Israel 43.407), 580 pháo tự hành (Israel 650), 2.050 pháo kéo (Israel 300), 775 hệ thống phóng rocket di động (Israel 150).

Về sức mạnh không quân, Iran có tổng số 551 máy bay (Israel 621); 186 máy bay chiến đấu (Israel 241), 23 máy bay tấn công chuyên biệt (Israel 39), 86 máy bay vận tải (Israel 12), 102 máy bay huấn luyện (Israel 155), 10 máy bay đặc nhiệm (Israel 23), 7 máy bay tiếp nhiên liệu trên không (Israel 14), 129 máy bay trực thăng (Israel 146), 13 trực thăng tấn công (Israel 48).

Về sức mạnh hải quân, Iran đứng thứ 101, còn Israel 67. Iran sở hữu 19 tàu ngầm (Israel 5), 7 tàu khu trục (Israel không có), 3 tàu hộ vệ (Israel 7), 21 tàu tuần tra (Israel 45), 1 tàu rải/phá mìn (Israel không có).

(Nguồn: NYT/TPO)