Nguy cơ xảy ra xung đột thương mại mới do xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng vọt

Trung Quốc đang trên đà xuất khẩu khoảng 90 triệu tấn thép vào năm 2023, tiến gần hơn 110 triệu tấn của năm 2015, một năm chứng kiến sự gia tăng các biện pháp chống bán phá giá trên toàn thế giới.

Một giám đốc điều hành của một công ty vận tải biển lớn mới đến Thái Lan bày tỏ sự ngạc nhiên trước việc thép Trung Quốc đã phá vỡ thị trường Đông Nam Á như thế nào.

"Ngay cả khi áp dụng thuế chống bán phá giá, thép mạ và các sản phẩm tương tự vẫn có thể được thông qua, và có vẻ như dòng thép Trung Quốc đổ vào là không thể ngăn cản", giám đốc điều hành cho biết.

Vào tháng 9, chính phủ Thái Lan đã tiến tới đưa ra các biện pháp nhằm ngăn chặn hành vi gian lận như vậy của các nhà xuất khẩu Trung Quốc.

Đông Nam Á là thị trường xuất khẩu trọng điểm của thép Trung Quốc. Vào tháng 9, xuất khẩu thép của Trung Quốc sang Thái Lan đã tăng khoảng 60% trong năm, trong đó xuất khẩu sang Malaysia tăng khoảng 80%. Xuất khẩu thép của Trung Quốc sang Indonesia tăng gấp đôi và sang Việt Nam tăng hơn gấp 4 lần.

Hiệp hội Công nghiệp Sắt thép Indonesia đã vận động chính phủ bảo vệ ngành này và Việt Nam đã bắt đầu xem xét các biện pháp phòng vệ thương mại. Các nước Nam Mỹ và Trung Đông, những quốc gia cũng nhập khẩu lượng lớn thép của Trung Quốc, cũng đang tăng cường cảnh giác.

Sản lượng thép của Trung Quốc đang có dấu hiệu chậm lại. Theo dữ liệu sơ bộ từ Hiệp hội Thép Thế giới, Trung Quốc đã sản xuất 79,1 triệu tấn thép thô trong tháng 10, giảm 1,8% so với một năm trước đó. Nhưng tổng sản lượng từ tháng 1 đến tháng 10 đạt 874,7 triệu tấn, cao hơn con số của năm trước.

Vấn đề bắt nguồn từ nhu cầu thép nội địa của Trung Quốc sụt giảm, chủ yếu do thị trường bất động sản hạ nhiệt. Nhu cầu thép đã giảm đáng kể hơn so với sự chậm lại trong sản xuất.

Kết quả là giá thép tấm cán nóng ở Trung Quốc đã giảm xuống gần 500 USD/tấn vào mùa thu năm nay, theo một công ty thép lớn, giảm từ mức khoảng 900 USD vào giữa năm 2021. Thặng dư hiện đang được chuyển hướng sang thị trường quốc tế, được hỗ trợ bởi đồng nhân dân tệ yếu.

Giá thép thị trường đã giảm mạnh ở châu Á trong bối cảnh hàng xuất khẩu của Trung Quốc tràn vào. Khi trình bày thu nhập trong quý từ tháng 7 đến tháng 9, Nippon Steel cho biết giá than và các vật liệu khác cao hơn đã thu hẹp chênh lệch giá ở thị trường nước ngoài xuống mức thấp lịch sử. Nhà sản xuất thép báo cáo một "môi trường kinh doanh khắc nghiệt chưa từng có".

Khi Trung Quốc tăng cường xuất khẩu thép, nước này đang chuyển sang các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, gây áp lực lên các nhà sản xuất thép ở các nước tiên tiến như Nhật Bản. Xuất khẩu thép tấm cán nóng đạt 14 triệu tấn từ tháng 1 đến tháng 9, vượt tổng xuất khẩu cả năm 2015.

Ngược lại, xuất khẩu thép thanh, sử dụng trong xây dựng và các ứng dụng khác, chưa tới 5 triệu tấn trong cùng kỳ 9 tháng, khác xa so với hơn 30 triệu tấn xuất khẩu trong năm 2015.

Xuất khẩu thép Trung Quốc sang Nhật Bản tăng 15% so với cùng kỳ trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 10, mức tăng khiêm tốn so với các thị trường Đông Nam Á. Tuy nhiên, xuất khẩu một số sản phẩm nhất định của Trung Quốc, chẳng hạn như thép tấm mạ kẽm nhúng nóng, đang ở mức cao nhất mọi thời đại.

Cuối tháng 10, Thổ Nhĩ Kỳ tiến tới áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng. Điều này áp dụng cho thép không chỉ của Trung Quốc mà còn của Ấn Độ, Nga và Nhật Bản.

"Chúng ta không thể bỏ qua nguy cơ ngành thép Nhật Bản bị cuốn vào lượng nhập khẩu tăng vọt của Trung Quốc", đại diện Liên đoàn Sắt thép Nhật Bản cho biết. Các biện pháp tự vệ đặc biệt có thể được áp dụng đối với tất cả thép nhập khẩu, bất kể nguồn gốc.

Sự tăng vọt trước đó trong xuất khẩu thép của Trung Quốc đã làm nổi bật tình trạng dư thừa công suất của quốc gia này. Chính phủ nói với ủy ban thép thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế rằng Trung Quốc sẽ độc lập nỗ lực giải quyết tình trạng dư thừa.

Mặc dù công suất và sản lượng chắc chắn đã ổn định, nhưng sự sụt giảm nhu cầu nội địa gần đây đã thúc đẩy xuất khẩu tăng mạnh, một lần nữa làm gián đoạn thị trường quốc tế.

Trong báo cáo công suất thép năm 2021, OECD đã đưa ra cảnh báo về việc Trung Quốc mở rộng đầu tư xuyên biên giới vào Đông Nam Á, làm trầm trọng thêm vấn đề dư thừa công suất. Những loại hoạt động này cũng đi ngược lại những nỗ lực khử cacbon toàn cầu.

Xuất khẩu liên quan đến dầu mỏ của Trung Quốc cũng tăng trưởng trong năm nay. Xuất khẩu dầu diesel tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9. Xuất khẩu xăng dầu nói chung, bao gồm xăng và nhiên liệu máy bay phản lực, tăng hơn 30%.

Theo Viện Năng lượng của tập đoàn công nghiệp Anh, công suất lọc dầu của Trung Quốc đã vượt quá 17 triệu thùng mỗi ngày tính đến năm 2022 và đang tiến gần đến mức 18 triệu thùng mỗi ngày của Mỹ.

Takayuki Nogami thuộc Tổ chức An ninh Kim loại và Năng lượng Nhật Bản cho biết, mặc dù dịch COVID-19 đang dần mờ nhạt, "sự phục hồi trong lĩnh vực sản xuất không ổn định và xuất khẩu dầu diesel vẫn tăng do các nhà sản xuất theo đuổi các thị trường có lợi nhuận cao hơn ở nước ngoài".

Vào đầu năm 2023, chính phủ Trung Quốc đã tăng đáng kể hạn ngạch giao cho các nhà xuất khẩu xăng dầu. Một số công ty đang nhập khẩu dầu thô giá rẻ từ Nga và Iran, những nước đang phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây và bán các sản phẩm đã tinh chế ra nước ngoài để kiếm lời.

Nhập khẩu dầu thô từ Nga của Trung Quốc tăng hơn 20% trong năm từ tháng 1 đến tháng 10 lên hơn 88 triệu tấn. Mặc dù dữ liệu chính thức cho thấy tương đối ít chuyến hàng từ Iran, nhưng dầu từ nước này được cho là đang đến Trung Quốc qua Đông Nam Á và các nơi khác. Phương Tây phải xem xét các biện pháp trừng phạt kinh tế, bao gồm cả đối với Nga, đang mang lại lợi ích như thế nào cho hoạt động buôn bán dầu mỏ của Trung Quốc.

Trung Quốc cũng đã mở rộng công suất sản xuất lithium hydroxit trong bối cảnh nhu cầu sản xuất pin lithium-ion ngày càng tăng. Đất nước này chịu trách nhiệm cho ít nhất 60% xuất khẩu toàn cầu tính đến năm 2020.

Reuters đưa tin, xuất khẩu lithium hydroxit của Trung Quốc đã tăng hơn 70% so với cùng kỳ trong quý từ tháng 1 đến tháng 3, do doanh số bán xe điện ở quê nhà suy yếu đã đè nặng lên giá trong nước và đẩy các chuyến hàng ra nước ngoài.

Nhật Bản, Mỹ và châu Âu đang gấp rút định hình lại chuỗi cung ứng nhằm hạn chế sự phụ thuộc vào Trung Quốc về các nguyên liệu chính, bao gồm cả lithium hydroxit. Hàng xuất khẩu giá rẻ của Trung Quốc sẽ cản trở nỗ lực của họ. 

Với việc Trung Quốc mở rộng công suất sản xuất các nguyên liệu này, Nhật Bản, Mỹ và Châu Âu sẽ cần tìm ra cách giảm chi phí trên chuỗi cung ứng mới của họ để mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp hạ nguồn.

(Nguồn: Nikkei)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin