Mối đe dọa trị giá hơn 3.000 tỷ USD đối với thị trường tài chính toàn cầu từ Nhật Bản

Cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Haruhiko Kuroda đã thay đổi hướng đi của thị trường toàn cầu khi ông đã bơm khối tiền mặt trị giá 3.400 tỷ USD, khi thực hiện chính sách nới lỏng. 

Giờ đây, tân Thống đốc Kazuo Ueda có khả năng sẽ phá bỏ di sản của ông Kuroda, tạo ra một sự đảo ngược dòng chảy vốn, có nguy cơ gây hỗn loạn cho nền kinh tế toàn cầu.

Theo Bloomberg, chỉ hơn một tuần trước khi có sự thay đổi ban lãnh đạo tại BOJ, các nhà đầu tư đã chuẩn bị cho cái kết của một thập kỷ lãi suất cực thấp từng khiến dòng tiền từ Nhật Bản chảy ra nước ngoài.

Cuộc di cư tăng tốc sau khi Kuroda chuyển sang giảm lãi suất trái phiếu vào năm 2016, đỉnh điểm là hàng núi đầu tư ra nước ngoài trị giá hơn 2/3 quy mô GDP của Nhật Bản.

Tất cả những rủi ro này sẽ đảo ngược dưới thời thống đốc Ueda, người không có nhiều lựa chọn ngoài việc chấm dứt chính sách nới lỏng tiền tệ táo bạo nhất trên thế giới, ngay khi lãi suất tăng ở những nền kinh tế khác làm rung chuyển lĩnh vực ngân hàng và đe dọa sự ổn định tài chính.

Sự gia tăng chi phí đi vay của Nhật Bản có nguy cơ ga6y ra những biến động trên thị trường trái phiếu toàn cầu, vốn đang bị rung chuyển bởi chiến dịch kéo dài một năm của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ nhằm chống lại lạm phát và nguy cơ khủng hoảng tín dụng mới.

Trong bối cảnh đó, chính sách tiền tệ thắt chặt hơn của BOJ có thể sẽ tăng cường giám sát các nhà cho vay của đất nước họ sau những bất ổn ngân hàng gần đây ở Mỹ và Châu Âu.

Ông Jean Boivin, Giám đốc nghiên cứu toàn cầu của Viện Đầu tư BlackRock và là cựu Phó Thống đốc Ngân hàng trung ương Canada (BOC), nhận định: "Tất cả nền kinh tế G-3 bằng cách này hay cách khác sẽ giảm bảng cân đối kế toán và thắt chặt chính sách" khi BOJ hành động.

Quá trình đảo ngược dòng chảy của vốn đầu tư đã bắt đầu. Các nhà đầu tư Nhật Bản đã bán một lượng lớn nợ nước ngoài vào năm ngoái khi lợi tức trong nước bắt đầu tăng, dựa trên suy đoán rằng BOJ sẽ bình thường hóa chính sách.

Hồi tháng 12/2022, ông Kuroda đã đổ thêm dầu vào lửa khi nới lỏng một số sự kiểm soát của ngân hàng trung ương với lợi suất. Chỉ trong vài giờ, giá trái phiếu chính phủ Nhật Bản đã lao dốc, và đồng yên nhảy vọt, làm chao đảo mọi thứ từ Trái phiếu Kho bạc Mỹ cho đến đồng dollar Australia (AUD).

Ông Jeffrey Atherton, giám đốc danh mục đầu tư tại Man GLG, một phần của Man Group, quỹ phòng hộ giao dịch công khai lớn nhất thế giới, cho biết: "Bạn đã thấy sự khởi đầu của dòng tiền hồi hương về Nhật Bản". Atherton, người điều hành Quỹ đầu tư CoreAlpha của Nhật Bản đã đánh bại khoảng 94% các công ty cùng ngành trong năm qua, cho biết: "Sẽ là hợp lý nếu họ mang tiền về nhà và không chịu rủi ro ngoại hối".

Dòng tiền hồi hương

Đặt cược cho một sự thay đổi trong chính sách của BOJ đã giảm bớt, trong những tuần gần đây, các nhà đầu tư đã hạ kỳ vọng về sự thay đổi chính sách của BOJ do cuộc khủng hoảng ngân hàng. 

Tuy nhiên, khi tình hình dịu bớt, thị trường tin rằng những thảo luận về điều chỉnh chính sách sẽ được tiếp tục.

Sự giám sát của các nhà đầu tư đối với bảng cân đối kế toán của những người cho vay Nhật Bản đã tăng lên, do lo ngại rằng họ có thể lặp lại một số căng thẳng đã gây ra cho một số ngân hàng khu vực của Mỹ.

Các nhà đầu tư cho rằng ông Ueda sẽ đẩy nhanh tốc độ thắt chặt vào cuối năm, bao gồm nới lỏng sự kiểm soát lợi suất và dỡ bỏ chương trình mua trái phiếu khổng lồ để giảm chi phí đi vay và thúc đẩy nền kinh tế đang suy thoái của Nhật Bản.

BOJ đã mua 465.000 tỷ yen (3.550 tỷ USD) trái phiếu chính phủ Nhật Bản kể từ khi ông Kuroda thực hiện nới lỏng định lượng (QE) vào thập kỷ trước, làm giảm lợi suất và tạo sự méo mó chưa từng có trên thị trường nợ. Các quỹ tại Nhật Bản đã bán ra 206.000 tỷ yên trái phiếu trong thời gian này nhằm tìm kiếm lợi nhuận tốt hơn ở thị trường khác.

Sự thay đổi gây chấn động đến mức các nhà đầu tư Nhật Bản đã trở thành những người nắm giữ trái phiếu Kho bạc lớn nhất bên ngoài Mỹ cũng như sở hữu khoảng 10% nợ của Úc và trái phiếu của Hà Lan. Họ cũng sở hữu 8% chứng khoán của New Zealand và 7% nợ của Brazil, theo tính toán của Bloomberg.

Phạm vi tiếp cận mở rộng sang chứng khoán, với các nhà đầu tư Nhật Bản đã chi 54,1 nghìn tỷ yên cho cổ phiếu toàn cầu kể từ tháng 4/2013. Tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của họ tương đương với từ 1% đến 2% thị trường chứng khoán ở Mỹ, Hà Lan, Singapore và Vương quốc Anh.

Tỷ giá cực thấp của Nhật Bản là một lý do lớn khiến đồng yên giảm xuống mức thấp nhất trong 32 năm vào năm ngoái và đây là lựa chọn hàng đầu cho các nhà kinh doanh vận chuyển đang tìm kiếm thu nhập để tài trợ cho việc mua các loại tiền tệ từ đồng real của Brazil đến đồng rupiah của Indonesia.

Nhà kinh tế trưởng của Goldman Sachs Jim O'Neil nhận xét rằng chính sách của ông Kuroda đã khiến đồng yen sụt giảm và thị trường trái phiếu rối loạn nghiêm trọng.

"Phần lớn những gì đã xảy ra dưới thời Thống đốc Kuroda sẽ bị đảo ngược một phần hoặc toàn bộ" nếu người kế nhiệm của ông theo đuổi việc bình thường hóa chính sách. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng ngân hàng có thể khiến các nhà chức trách thận trọng hơn.

Đồng tiền này đã giảm trở lại từ mức thấp nhất của năm ngoái, được hỗ trợ bởi quan điểm cho rằng bình thường hóa là điều không thể tránh khỏi.

Thêm vào phương trình đó là khoản lỗ trái phiếu toàn cầu lịch sử năm ngoái, và các nhà đầu tư Nhật Bản thậm chí còn có nhiều lý do hơn để đổ xô về nước, theo Akira Takei, một chuyên gia thị trường 36 năm và quản lý tiền tại Asset Management One Co.

Takei, công ty có trụ sở tại Tokyo, cho biết: ""Nhà đầu tư trái phiếu tại Nhật Bản đã có trải nghiệm tồi tệ ở nước ngoài trong năm qua, vì lợi suất tăng đáng kể buộc họ phải cắt lỗ. Vì vậy, một số người thậm chí còn không muốn thấy trái phiếu nước ngoài".

Chủ tịch sắp tới của Dai-ichi Life, một trong những nhà đầu tư lớn nhất tại Nhật Bản, xác nhận việc chuyển nhiều tiền hơn sang trái phiếu trong nước, sau khi các đợt tăng lãi suất của Fed khiến phòng ngừa rủi ro tỷ giá trở nên tốn kém.

Chắc chắn rằng, ít người sẵn sàng dốc toàn lực để đánh cược rằng Ueda sẽ làm rung chuyển con thuyền một khi ông ta nhậm chức.

Một khảo sát gần đây của Bloomberg cho thấy 41% người theo dõi BOJ dự đoán một động thái thắt chặt vào tháng 6, tăng từ 26% của khảo sát hồi tháng 2. Cựu Thứ trưởng Tài chính Nhật Bản Eisuke Sakakibara cho biết BOJ có thể tăng lãi suất vào tháng 10/2023.

Một bản tóm tắt các ý kiến từ cuộc họp hôm 9-10/3 của BOJ gợi ý rằng ngân hàng này vẫn thận trọng trong việc thay đổi chính sách trước khi đạt mục tiêu lạm phát. Hiện lạm phát Nhật Bản đã vượt 4%, mức cao nhất trong 4 thập kỷ.

Cuộc họp tiếp theo của ngân hàng trung ương, cuộc họp đầu tiên của Ueda, dự kiến diễn ra vào ngày 27-28/4.

Ông Richard Clarida, cựu Phó Chủ tịch Fed từ năm 2018 đến 2022, người từng quen biết cựu Thống đốc Kuroda, cho biết thị trường đã kỳ vọng quá sớm về việc chính sách kiểm soát đường cong lợi suất bị hủy bỏ.

Ông nói, nhưng đó không phải là ngày một ngày hai", đồng thời cho biết thêm việc thắt chặt chính sách của Nhật Bản sẽ là một "thời khắc lịch sử" đối với thị trường mặc dù nó có thể không phải là "động lực thúc đẩy trái phiếu toàn cầu".

Bắt đầu dịch chuyển

Một số nhà quan sát thị trường khác có kỳ vọng khiêm tốn hơn về những gì sẽ xảy ra khi BOJ rút lại chương trình kích thích kinh tế.

Bà Ayako Sera, chiến lược gia thị trường tại Sumitomo Mitsui Trust Bank, kỳ vọng khoảng cách lãi suất giữa Mỹ và Nhật Bản vẫn tồn tại vì Fed khó nới lỏng chính sách khi lạm phát còn cao, và BOJ dự kiến sẽ không thắt chặt đáng kể.

Bà nói: "Điều quan trọng là phải đánh giá bất kỳ điều chỉnh và triển vọng nào trong toàn bộ gói chính sách tiền tệ của BOJ khi nghĩ về tác động của chúng đối với dòng vốn xuyên biên giới".

Ông Ryosuke Oshima, một Phó Giám đốc tại Mitsubishi UFJ Kokusai, coi lợi suất là yếu tố kích hoạt cho sự thay đổi dòng chảy vốn. Ông nói: "Nhìn vào dữ liệu, khó có khả năng nhà đầu tư đột ngột thu hồi tất cả tiền về nước".

Đối với những người khác như Rajeev De Mello, cựu chiến binh thị trường 36 năm, có thể chỉ là vấn đề thời gian trước khi ông Ueda phải hành động và hậu quả có thể gây ra hậu quả toàn cầu.

De Mello, một nhà quản lý tiền tại GAMA Asset Management ở Geneva, cho biết: "Tôi hoàn toàn đồng ý rằng BOJ sẽ thắt chặt hơn, họ sẽ muốn chấm dứt chính sách này càng sớm càng tốt. "Điều này ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng trung ương, điều kiện lạm phát ngày càng được đáp ứng hiện nay – quá trình bình thường hóa sẽ đến với Nhật Bản".

(Nguồn: Bloomberg)