Kịch bản nào cho kinh tế Việt Nam nếu làn sóng COVID-19 thứ ba xảy ra?

Phân tích

02/12/2020 17:08

Nếu dịch bệnh diễn biến phức tạp, kinh tế Việt Nam có thể chỉ tăng 1,5% - 2% hoặc thấp hơn trong cả năm 2020.

Trong kịch bản lạc quan và được cho là có khả năng xảy ra, được Chính phủ xây dựng, nền kinh tế Việt Nam xác định mục tiêu tăng trưởng trong năm 2021 vào khoảng 6%. Con số này được dự đoán trong bối cảnh, COVID-19 được kiểm soát, vaccine cho hiệu quả tốt và kinh tế thế giới phục hồi. Tuy nhiên, việc xuất hiện ca nhiễm mới ngoài cộng đồng tại TP.HCM đã khiến nền kinh tế đứng trước nguy cơ tiếp tục gặp khó.

Xuất siêu kỷ lục, công nghiệp khởi sắc

Theo số liệu mới cập nhật của Tổng cục Thống kê, tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Sản xuất nông nghiệp trong tháng tập trung chủ yếu vào hoàn tất thu hoạch lúa mùa trên cả nước và gieo trồng các loại cây màu vụ đông tại các địa phương phía Bắc. Tổng cục nhận định, tình hình chăn nuôi tiếp tục phát triển khá nhưng dịch tả heo châu Phi đang diễn biến phức tạp của tại nhiều địa phương. Ngành thủy sản có nhiều thuận lợi khi cá tra nguyên liệu duy trì được mức giá tốt, sản lượng nuôi trồng tôm nước lợ tăng khá do giá tôm thẻ chân trắng tăng mạnh phục vụ nhu cầu chế biến xuất khẩu.

Nông nghiệp Việt Nam đang có diễn biến tốt, nhiều mặt hàng được mùa và được cả giá. Ảnh: Petro Times

Trước tình hình dịch COVID-19 được kiểm soát tốt ở trong nước, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và EU (EVFTA) được thực thi đã tạo thêm động lực cho các lĩnh vực của nền kinh tế phục hồi và phát triển hoạt động trong trạng thái bình thường mới, sản xuất công nghiệp tháng 11/2020 tiếp tục khởi sắc. Tính chung 11 tháng năm 2020, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) ước tính tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức tăng 9,3% của cùng kỳ năm 2019.

Trong bối cảnh đại dịch tiếp tục diễn biến phức tạp gây ảnh hưởng tiêu cực tới kinh tế thế giới, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam 11 tháng năm nay đạt mức xuất siêu kỷ lục 20,1 tỷ USD. Trong tháng 11/2020, thương mại trong nước tăng 2,3% so với tháng trước và tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước, trong đó doanh thu bán lẻ hàng hóa đạt mức tăng cao 13,2%.

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vẫn đạt con số lớn trong đại dịch nhưng nhiều nhóm hàng có xu hướng chững lại. Đồ hoạ: Tất Đạt

Vận tải tăng 2,3% về lượng hành khách vận chuyển và tăng 5,3% về lượng hàng hóa vận chuyển so với tháng trước. Đặc biệt, khách quốc tế đến nước ta tăng 19,6% so với tháng trước nhưng giảm 99% so với cùng kỳ năm trước do Việt Nam tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19, chưa mở cửa du lịch quốc tế.

Tổng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam tính đến ngày 20/11 đạt 26,4 tỷ USD, giảm 16,9% so với cùng kỳ năm trước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện 11 tháng ước tính đạt 17,2 tỷ USD, giảm 2,4% so với cùng kỳ năm trước.

Kinh tế Việt Nam chỉ tăng 1,5% hoặc thấp hơn?

Trước khi tình hình dịch bệnh có nguy cơ bùng phát trở lại, nhiều tổ chức đã có dự báo kịch bản cho nền kinh tế Việt Nam từ trước.

Hồi cuối tháng 7/2020, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đưa ra 3 kịch bản kinh tế trong năm nay. Trong đó, kịch bản bi quan nhất là “làn sóng dịch COVID-19 thứ 2” bùng phát tại một số nước, đại dịch không thể kiểm soát và khống chế cho đến hết năm 2020, bất chấp nỗ lực ứng phó của chính phủ các nước.

Khi đó, dự báo doanh thu du lịch Việt Nam giảm đến 75-85%; xuất-nhập khẩu giảm 5.5-8% so với mức không có dịch bệnh; đầu tư bị ảnh hưởng mạnh khi tâm lý e ngại tăng mạnh, giải ngân FDI giảm từ 7-8%,… Theo đó, dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2020 chỉ đạt khoảng 1,5%.

Tuy nhiên kinh bản này lại được giả định khi dịch bệnh tại Việt Nam tiếp tục được kiểm soát. Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp CIEM cho rằng, trong các dự báo về kịch bản tăng trưởng GDP năm 2020, kịch bản của CIEM được đánh giá là thận trọng và có phần kém lạc quan nhất.

“Báo cáo của CIEM cũng nhấn mạnh số đợt dịch là một trong những yếu tố có thể ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế 2020. Cá nhân tôi cho rằng, với diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19 như hiện nay, ngay cả mức tăng trưởng GDP 2,1% cũng là rất khó khăn”, ông chia sẻ trên tờ Thời báo Tài chính hồi đầu tháng 8/2020.

Bên cạnh đó, dự báo của Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), chỉ rõ triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2020 phụ thuộc vào khả năng khống chế bệnh dịch trong nước và trên thế giới.

Triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2020 phụ thuộc vào khả năng khống chế bệnh dịch trong nước và trên thế giới. Ảnh: Pháp luật và Bạn đọc

VEPR dự báo tăng trưởng kinh tế cả năm 2020 của Việt Nam nằm trong khoảng 2,6 - 2,8%, khi việc kiểm soát hoàn toàn dịch COVID-19 trong các tháng còn lại của năm diễn ra thuận lợi như hiện nay. Tuy nhiên, nếu có những diễn biến bất lợi đột ngột xuất hiện trong những tháng cuối năm, nền kinh tế có thể chỉ tăng trưởng 1,8 - 2% hoặc thấp hơn cho cả năm 2020.

Cần xây dựng nhiều kịch bản kinh tế

Thời gian vừa qua, việc chuẩn bị kịch bản đa dạng cho kinh tế Việt Nam đã được nhiều chuyên gia, đại biểu, ban ngành nhắc tới.

Chuyên gia kinh tế Trần Hoàng Ngân từng phân tích trên báo Đầu Tư rằng: “Trước khi COVID-19 xuất hiện, chúng ta đã thành công và đạt được hầu hết các chỉ tiêu mà Quốc hội đã thông qua. Nền kinh tế liên tục tăng trưởng từ 6,2% lên 6,8% rồi 7%, kinh tế vĩ mô ổn định khá vững chắc, nhưng rồi năm 2020, một "biến" bất thường xuất hiện. Đó là COVID-19”.

"Biến" COVID-19 khiến nền kinh tế mất đi khoảng 500.000 tỷ đồng. Ảnh: Báo Giao Thông

Vì “biến” COVID-19, theo tính toán của ông Ngân, nền kinh tế mất đi khoảng 500.000 tỷ đồng. Do đó, khi xây dựng kế hoạch 2021, cũng như kế hoạch 2021-2025, phải thận trọng với “biến” này.

Ông Ngân đã đề xuất, Chính phủ xây dựng nhiều kịch bản kinh tế. Một kịch bản tốt nhất là, COVID-19 được kiểm soát, vaccine phát sinh hiệu quả và kinh tế thế giới phục hồi, nền kinh tế có thể đạt mức tăng trưởng 6,7% - 6,8%. Một kịch bản khác là vaccine không hiệu quả, COVID-19 có thể tái phát, kinh tế thế giới suy thoái kép, nền kinh tế trong nước chỉ đạt mức tăng trưởng 4% - 4,5%.

Bà Dabla Norris, đại diện Vụ châu Á - Thái Bình Dương của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), từng đưa ra lời khuyên, Việt Nam nên linh hoạt điều chỉnh quy mô và cơ cấu hỗ trợ chính sách. Đại diện IMF cho rằng, triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều bất trắc, như khả năng bùng phát dịch trở lại, quá trình phục hồi toàn cầu chậm chạp, căng thẳng thương mại đang diễn ra và khu vực doanh nghiệp gặp khó khăn, có thể dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa và phá sản, căng thẳng trong thị trường lao động và khu vực ngân hàng.

Kinh tế Việt Nam tuy được kỳ vọng tăng trưởng cao hơn nhiều quốc gia nhưng vẫn còn tiềm ẩn rủi ro. Nguồn: PwC

Tại phiên giải trình và trả lời chất vấn Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khoá XIV, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tình hình dịch bệnh còn phức tạp, cùng với những căng thẳng, diễn biến chính trị khó lường trong khu vực và trên thế giới có thể ảnh hưởng tiêu cực hoặc tích cực tới triển vọng phục hồi kinh tế toàn cầu.

Do đó, Chính phủ đang chỉ đạo xây dựng các kịch bản tăng trưởng và phương án hành động khác nhau, để bất luận trong trường hợp nào cũng giữ vững được sự chủ động chiến lược và hoàn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội tốt nhất.

Thống kê tình hình dịch bệnh COVID-19

VIỆT NAM

1405

CA NHIỄM

CA TỬ VONG

1252

CA PHỤC HỒI

THẾ GIỚI

73.833.280

CA NHIỄM

1.642.222

CA TỬ VONG

51.841.150

CA PHỤC HỒI

Nơi khởi bệnh	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
Đà Nẵng	412	31	365
Hà Nội	174	0	167
Hồ Chí Minh	144	0	123
Quảng Nam	107	3	101
Bà Rịa - Vũng Tàu	69	0	65
Khánh Hòa	64	0	29
Bạc Liêu	50	0	48
Thái Bình	38	0	35
Hải Dương	32	0	29
Ninh Bình	32	0	28
Đồng Tháp	24	0	21
Hưng Yên	23	0	22
Thanh Hóa	21	0	19
Quảng Ninh	20	0	20
Bắc Giang	20	0	20
Hoà Bình	19	0	19
Vĩnh Phúc	19	0	19
Nam Định	15	0	15
Bình Dương	12	0	12
Cần Thơ	10	0	10
Bình Thuận	9	0	9
Bắc Ninh	8	0	8
Đồng Nai	7	0	4
Quảng Ngãi	7	0	7
Hà Nam	7	0	5
Quảng Trị	7	1	6
Tây Ninh	7	0	7
Trà Vinh	5	0	5
Lạng Sơn	4	0	4
Hà Tĩnh	4	0	4
Hải Phòng	3	0	3
Ninh Thuận	3	0	2
Thanh Hoá	3	0	2
Phú Thọ	3	0	3
Đắk Lắk	3	0	3
Thừa Thiên Huế	2	0	2
Lào Cai	2	0	2
Thái Nguyên	1	0	1
Cà Mau	1	0	1
Kiên Giang	1	0	1
Bến Tre	1	0	1
Lai Châu	1	0	1
Hà Giang	1	0	1

Quốc Gia	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
United States	17.143.942	311.073	10.007.956
India	9.932.908	144.130	9.456.449
Brazil	6.974.258	182.854	6.067.862
Russia	2.707.945	47.968	2.149.610
France	2.391.447	59.072	179.087
Turkey	1.898.447	16.881	1.661.191
United Kingdom	1.888.116	64.908	0
Italy	1.870.576	65.857	1.137.416
Spain	1.771.488	48.401	0
Argentina	1.510.203	41.204	1.344.300
Colombia	1.444.646	39.356	1.328.430
Germany	1.378.518	23.692	1.003.300
Mexico	1.267.202	115.099	938.089
Poland	1.147.446	23.309	879.748
Iran	1.123.474	52.670	833.276
Peru	987.675	36.817	922.314
Ukraine	919.704	15.744	535.417
South Africa	873.679	23.661	764.977
Indonesia	629.429	19.111	516.656
Netherlands	628.577	10.168	0
Belgium	611.422	18.178	41.973
Czech Republic	594.148	9.882	516.786
Iraq	577.363	12.614	511.639
Chile	575.329	15.949	548.190
Romania	565.758	13.698	465.050
Bangladesh	494.209	7.129	426.729
Canada	475.214	13.659	385.975
Philippines	451.839	8.812	418.867
Pakistan	445.977	9.010	388.598
Morocco	403.619	6.711	362.911
Switzerland	388.828	6.266	311.500
Israel	360.630	3.014	338.784
Saudi Arabia	360.155	6.069	350.993
Portugal	353.576	5.733	280.038
Sweden	341.029	7.667	0
Austria	327.679	4.648	287.750
Hungary	285.763	7.237	83.115
Serbia	277.248	2.433	31.536
Jordan	265.024	3.437	226.245
Nepal	250.180	1.730	238.569
Ecuador	202.356	13.896	177.951
Georgia	198.387	1.922	167.281
Panama	196.987	3.411	164.855
United Arab Emirates	187.267	622	165.023
Bulgaria	184.287	6.005	87.935
Azerbaijan	183.259	2.007	119.005
Japan	181.870	2.643	153.519
Croatia	179.718	2.778	155.079
Belarus	164.059	1.282	141.443
Dominican Republic	155.797	2.367	121.323
Costa Rica	154.096	1.956	121.031
Armenia	150.218	2.556	128.694
Lebanon	148.877	1.223	104.207
Bolivia	147.716	9.026	126.720
Kuwait	146.710	913	142.599
Kazakhstan	143.735	2.147	128.218
Qatar	141.272	241	138.919
Slovakia	135.523	1.251	100.303
Guatemala	130.082	4.476	118.793
Moldova	128.656	2.625	111.314
Oman	126.719	1.475	118.505
Greece	126.372	3.785	9.989
Egypt	122.609	6.966	105.450
Ethiopia	117.542	1.813	96.307
Denmark	116.087	961	82.099
Honduras	114.943	3.001	52.392
Palestine	113.409	1.023	88.967
Tunisia	113.241	3.956	86.801
Myanmar	110.667	2.319	89.418
Venezuela	108.480	965	103.271
Bosnia Herzegovina	102.330	3.457	67.649
Slovenia	98.281	2.149	75.017
Lithuania	96.452	863	41.665
Paraguay	95.353	1.991	67.953
Algeria	93.065	2.623	61.307
Kenya	92.459	1.604	73.979
Libya	92.017	1.319	62.144
Bahrain	89.444	348	87.490
China	86.770	4.634	81.821
Malaysia	86.618	422	71.681
Kyrgyzstan	78.151	1.317	71.270
Ireland	76.776	2.134	23.364
Uzbekistan	75.396	612	72.661
Macedonia	74.732	2.169	50.852
Nigeria	74.132	1.200	66.494
Singapore	58.341	29	58.233
Ghana	53.270	327	51.965
Albania	50.000	1.028	25.876
Afghanistan	49.703	2.001	38.500
South Korea	45.442	612	32.947
El Salvador	42.397	1.219	38.481
Luxembourg	42.250	418	33.486
Montenegro	42.148	597	32.097
Norway	41.852	395	34.782
Sri Lanka	34.121	154	24.867
Finland	31.459	466	20.000
Uganda	28.168	225	10.005
Australia	28.056	908	25.690
Latvia	26.472	357	17.477
Cameroon	25.359	445	23.851
Sudan	21.864	1.372	12.667
Ivory Coast	21.775	133	21.335
Estonia	18.682	157	11.669
Zambia	18.428	368	17.487
Madagascar	17.587	259	16.992
Senegal	17.216	350	16.243
Mozambique	17.042	144	15.117
Namibia	16.913	164	14.981
Angola	16.362	372	8.990
French Polynesia	15.870	97	4.842
Cyprus	15.789	84	2.057
Congo [DRC]	14.597	358	12.773
Guinea	13.457	80	12.713
Maldives	13.392	48	12.760
Botswana	12.873	38	10.456
Tajikistan	12.777	88	12.212
French Guiana	11.906	71	9.995
Jamaica	11.875	276	8.212
Zimbabwe	11.522	310	9.599
Mauritania	11.431	236	8.248
Cape Verde	11.395	110	11.055
Malta	11.303	177	9.420
Uruguay	10.418	98	6.895
Haiti	9.597	234	8.280
Cuba	9.588	137	8.592
Belize	9.511	211	4.514
Syria	9.452	543	4.494
Gabon	9.351	63	9.204
Réunion	8.534	42	8.037
Guadeloupe	8.524	154	2.242
Hong Kong	7.722	123	6.345
Bahamas	7.698	164	6.081
Andorra	7.382	79	6.706
Swaziland	6.912	132	6.476
Trinidad and Tobago	6.900	123	6.204
Rwanda	6.832	57	6.036
Democratic Republic Congo Brazzaville	6.200	100	4.988
Malawi	6.080	187	5.659
Guyana	5.973	156	5.144
Nicaragua	5.887	162	4.225
Mali	5.878	205	3.697
Djibouti	5.749	61	5.628
Mayotte	5.616	53	2.964
Martinique	5.575	42	98
Iceland	5.571	28	5.401
Suriname	5.381	117	5.231
Equatorial Guinea	5.195	85	5.061
Aruba	5.079	46	4.911
Central African Republic	4.936	63	1.924
Somalia	4.579	121	3.529
Burkina Faso	4.300	73	2.940
Thailand	4.261	60	3.977
Gambia	3.785	123	3.653
Curaçao	3.699	11	1.889
Togo	3.295	66	2.821
South Sudan	3.222	62	3.043
Benin	3.090	44	2.972
Sierra Leone	2.451	75	1.853
Guinea-Bissau	2.447	44	2.378
Niger	2.361	82	1.329
Lesotho	2.307	44	1.398
Channel Islands	2.192	48	1.339
New Zealand	2.100	25	2.032
Yemen	2.085	606	1.384
San Marino	1.982	52	1.685
Chad	1.784	102	1.611
Liberia	1.676	83	1.358
Liechtenstein	1.579	21	1.366
Vietnam	1.405	35	1.252
Sint Maarten	1.269	26	1.111
Gibraltar	1.104	6	1.040
Sao Tome and Principe	1.010	17	952
Mongolia	918	0	384
Saint Martin	801	12	675
Turks and Caicos	771	6	741
Taiwan	749	7	612
Burundi	735	1	640
Papua New Guinea	729	8	601
Diamond Princess	712	13	699
Eritrea	711	0	564
Monaco	678	3	609
Comoros	633	7	606
Faeroe Islands	530	0	506
Mauritius	524	10	489
Tanzania	509	21	183
Bermuda	456	9	247
Bhutan	439	0	408
Isle of Man	373	25	344
Cambodia	362	0	319
Cayman Islands	302	2	277
Barbados	297	7	273
Saint Lucia	278	4	240
Seychelles	202	0	184
Caribbean Netherlands	177	3	166
St. Barth	162	1	127
Brunei	152	3	147
Antigua and Barbuda	148	5	138
Saint Vincent and the Grenadines	98	0	81
Dominica	88	0	83
Grenada	85	0	41
British Virgin Islands	76	1	72
Fiji	46	2	38
Macau	46	0	46
Laos	41	0	34
New Caledonia	36	0	35
Timor-Leste	31	0	30
Saint Kitts and Nevis	28	0	23
Vatican City	27	0	15
Falkland Islands	23	0	17
Greenland	19	0	18
Solomon Islands	17	0	5
Saint Pierre Miquelon	14	0	14
Montserrat	13	1	12
Western Sahara	10	1	8
Anguilla	10	0	4
MS Zaandam	9	2	7
Marshall Islands	4	0	4
Wallis and Futuna	3	0	1
Samoa	2	0	2
Vanuatu	1	0	1