Giá khí đốt giảm, lạm phát dịu bớt có giúp khu vực đồng euro thoát khỏi suy thoái?

"Tin tức đã trở nên tích cực hơn nhiều trong vài tuần qua", Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu Christine Lagarde cho biết khi tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thụy Sỹ) vào tuần trước.

"Đó không phải là một năm rực rỡ nhưng tốt hơn rất nhiều so với những gì chúng tôi đã lo sợ", bà nói.

Chỉ vài ngày trước đó, Paolo Gentiloni, Cao ủy châu Âu phụ trách kinh tế, đã đưa ra một dự đoán thậm chí còn táo bạo hơn.

Gentiloni nói với các phóng viên tại Brussels: "Có một cơ hội để tránh một cuộc suy thoái sâu và chúng ta có thể bước vào một đợt suy thoái nông và hạn chế hơn".

"Tất nhiên, điều này phụ thuộc rất nhiều vào chính sách của chúng tôi".

Khu vực Euro Zone đứng 'bên bờ vực suy thoái'

Sự thay đổi tâm trạng đột ngột trong toàn khối được cho là do một loạt các diễn biến tích cực đã thành hiện thực vào khoảng thời gian từ cuối năm 2022 và đầu năm 2023. Đứng đầu trong số đó là việc giá khí đốt giảm đều đặn.

Giá mặt hàng này tại Cơ sở Quyền sở hữu Chuyển nhượng (TTF), trung tâm thương mại khí đốt hàng đầu của châu Âu, đã giảm xuống dưới 70 euro mỗi megawatt giờ, mức thấp nhất kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định tiến hành tấn công Ukraina.

Một mùa Đông ấm áp hơn, cùng với việc lượng khí đốt dự trữ dồi dào và các tàu chở khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) liên tục cập các bến cảng châu Âu, dường như đã mang lại một mức độ chắc chắn hơn cho thị năng lượng cho đến thời điểm này.

"Đây là một vấn đề lớn đối với một khu vực nhập khẩu năng lượng nhiều như khu vực đồng euro, giúp đảo ngược một phần đáng kể cú sốc hóa đơn năng lượng và giảm mạnh nguy cơ buộc phải cắt giảm nhu cầu sử dụng", J.P. Morgan cho biết trong bản cập nhật kinh tế giữa tháng 1 có tiêu đề: "Xin chào hạ giá khí đốt, tạm biệt suy thoái".

Lĩnh vực sản xuất của châu Âu trong nhiều tháng đã phải cân nhắc giữa việc giữ cho các nhà máy hoạt động hoặc nộp đơn xin phá sản và các nhà máy buộc phải thiết kế lại chuỗi cung ứng truyền thống, điều chỉnh hoạt động hàng ngày để phù hợp với sự biến mất đột ngột của nhiên liệu hóa thạch giá rẻ đến từ Nga.

"Cả người tiêu dùng và nhà sản xuất đều đã nỗ lực rất nhiều để giải quyết vấn đề sử dụng năng lượng", Maria Demertzis, thành viên cấp cao tại Bruegel, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Brussels, nói với Euronews.

"Một quan sát rất thú vị là các ngành công nghiệp đã cố gắng giảm mức tiêu thụ khí đốt mà không làm giảm sản lượng tương ứng vì họ đã rất sáng tạo trong quá trình này. Đây là một tin tuyệt vời cho khả năng phục hồi và khả năng thích ứng của ngành công nghiệp ở châu Âu".

"Tôi thực sự lạc quan về triển vọng", Demertzis nói thêm.

Tuy nhiên nỗ lực này chắc chắn không hề rẻ. Bruegel ước tính rằng, kể từ tháng 9 năm 2021, các quốc gia châu Âu đã dành hơn 705 tỷ euro để bảo vệ những người dân dễ bị tổn thương và các công ty đang gặp khó khăn khỏi tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng.

Peter Vanden Houte, nhà kinh tế trưởng của ING cho biết, việc tiếp tục giải ngân các khoản hỗ trợ và trợ cấp trực tiếp đã làm căng kho bạc công nhưng cuối cùng đã được đền đáp.

Vanden Houte nói với Euronews: "Chúng tôi đã thấy niềm tin tăng lên phần nào trong hai tháng qua, điều đó có nghĩa là tiêu dùng có thể sẽ tiếp tục ổn định hơn một chút. Tuy nhiên, điều đó cũng không phải là màu hồng".

"Các công ty sản xuất và bán lẻ đang phải gánh một lượng hàng tồn kho khổng lồ không bán được và điều này có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất. Ngoài ra, việc lãi suất tăng mạnh có thể khiến bất động sản và lĩnh vực xây dựng suy thoái trong thời gian tới".

Tuy nhiên, khu vực đồng euro "có thể" sẽ thoát khỏi hai quý suy thoái kinh tế liên tiếp - định nghĩa kinh điển về suy thoái kinh tế - và thay vào đó sẽ bước vào thời kỳ tăng trưởng chậm lại, Vanden Houte cho biết.

Gần đây, Goldman Sachs cũng đưa ra một bản sửa đổi tương tự, mở đầu báo cáo tháng 1 với câu hỏi "Liệu nền kinh tế khu vực đồng euro có rơi vào suy thoái không" và câu trả lời rõ ràng: "Không, chúng tôi đã nâng cấp dự báo của mình và không còn cho rằng có một cuộc suy thoái kỹ thuật nữa".

Nhóm chuyên gia của Goldman Sachs đã liệt kê ba lý do chính cho dự báo mới của mình: dữ liệu "có khả năng phục hồi đáng ngạc nhiên" trong lĩnh vực công nghiệp của châu Âu, giá khí đốt giảm mạnh và nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại sau 3 năm phong tỏa hà khắc.

Do đó, Goldman Sachs hiện dự đoán tốc độ tăng trưởng tăng thêm là 0,1% cho cả quý 1 và quý 2 năm 2023, tăng từ mức -0,4% và -0,1% tương ứng trong dự báo trước đó và dự báo tăng thêm 0,6% cho cả năm 2023.

"Chúng tôi dự đoán một giai đoạn tăng trưởng yếu hơn là suy thoái trong những tháng mùa Đông và xác suất suy thoái kỹ thuật vẫn ở mức 40% trong năm tới", Goldman Sachs cho biết trong một lưu ý gửi cho các nhà đầu tư, được Euronews xem.

Tuy nhiên, báo cáo nhấn mạnh rằng sự tăng trưởng giữa 20 quốc gia sử dụng đồng euro sẽ khác nhau đáng kể, với Đức và Ý, hai quốc gia phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch của Nga, vẫn đứng "bên bờ vực suy thoái".

Vẫn có những "cơn gió ngược"

Việc giảm khí đốt được các nhà kinh tế và phân tích hoanh nghênh đã làm nảy sinh một câu hỏi quan trọng khác: Lạm phát ở khu vực đồng euro cuối cùng đã đạt đến đỉnh điểm chưa?

Những con số mới nhất do Eurostat công bố dường như cho thấy điều đó thực sự đã xảy ra: lạm phát ở khu vực đồng euro đã giảm từ mức cao chưa từng thấy là 10,6% trong tháng 10 xuống còn 9,2% trong tháng 12.

Việc lạm phát quay về 1 con số khiến nhiều người ngạc nhiên và tiếp tục thúc đẩy làn sóng lạc quan, ngay cả khi lạm phát cơ bản, loại trừ giá năng lượng và lương thực, vẫn tăng cao.

Nhiều dấu hiệu đáng khích lệ tiếp tục đổ về: dữ liệu do Ủy ban châu Âu công bố trong tháng này cho thấy niềm tin của người tiêu dùng trên toàn khu vực đồng euro đã bắt đầu phục hồi từ mức thấp lịch sử -28,7% vào cuối mùa Hè khi giá khí đốt tại TTF cao nhất mọi thời đại.

Niềm tin của người tiêu dùng hiện ở mức -20,9%, một con số vẫn còn rất thấp nhưng là tốt nhất kể từ tháng 2/2022.

Ken Wattret, nhà phân tích tại S&P Global Market Intelligence, lưu ý rằng cán cân thương mại của khu vực đồng euro, vốn chuyển từ thặng dư sang thâm hụt vào năm 2021 khi năng lượng nhập khẩu ngày càng trở nên đắt đỏ, tiếp tục thu hẹp theo hướng có lợi cho khối, đạt mức thâm hụt 11,7 tỷ euro trong tháng 11, con số thấp nhất được ghi nhận kể từ khi Nga phát động chiến tranh.

Tỷ lệ thất nghiệp, một chỉ số cần theo dõi khác, vẫn ổn định và dưới ngưỡng 7%, cho thấy kịch bản đáng sợ về việc các công ty buộc phải sa thải hàng nghìn công nhân vẫn chưa xảy ra – hoặc ít nhất là chưa xảy ra.

"Mặc dù nguồn gốc của nhiều phỏng đoán hiện nay, theo quan điểm của chúng tôi, liệu khu vực đồng euro có ghi nhận mức giảm nhỏ hay mức tăng nhỏ trong GDP thực hay không chỉ là yếu tố phụ", Wattret nói.

"Vấn đề chính là nguy cơ suy thoái nghiêm trọng, với những tác động dây chuyền tiềm ẩn đối với tỷ lệ thất nghiệp, lĩnh vực tài chính, giá tài sản, v.v., đã giảm rõ rệt kể từ mùa Thu năm 2022".

Oliver Rakau, nhà kinh tế trưởng người Đức tại Oxford Economy, thừa nhận rằng trong những tuần gần đây "tin tốt rõ ràng đã lấn át tin xấu".

"Giá năng lượng sẽ vẫn cao hơn nhiều so với các khu vực khác trên thế giới so với trước chiến tranh ở Ukraina và nhiều công ty sẽ tiết chế ít nhất một phần nhu cầu năng lượng của mình trong năm nay", Rakau nói với Euronews.

"Vì vậy, các công ty sử dụng nhiều năng lượng sẽ vẫn cần đánh giá xem liệu có nên tiếp tục hiện diện ở châu Âu có khả thi hay không".

Theo quan điểm của Rakau, những khó khăn kinh tế của khu vực đồng euro cần được nhìn nhận thông qua lăng kính rộng hơn về suy thoái kinh tế toàn cầu và nhu cầu trì trệ, khiến giá năng lượng giảm "không giúp được gì nhiều".

Bên cạnh đó, ông nói thêm, những làn sóng từ việc tăng lãi suất mạnh mẽ của Ngân hàng Trung ương châu Âu vẫn chưa được người dân và các công ty cảm nhận đầy đủ.

Ngân hàng châu Âu đã bắt tay vào một nhiệm vụ "bất cứ điều gì cần làm" để chế ngự lạm phát và dự kiến sẽ tăng lãi suất thêm 0,5% trong cả tháng Hai và tháng Ba.

Rakau cho biết: "Mặc dù chúng tôi đã làm dịu đi tình trạng suy thoái mà chúng tôi dự đoán sẽ xảy ra và cho rằng cán cân rủi ro đã trở nên cân bằng hơn, nhưng chúng tôi vẫn chưa tin rằng khu vực đồng euro sẽ ngăn chặn được suy thoái (kỹ thuật)".

"Một số cơn gió ngược có thể đảo ngược nhanh chóng", ông nói.

 (Euro News)