Đây là lý do Mỹ - Trung cần sớm chấm dứt chiến tranh thương mại

Tuy nhiên, có những lý do khá thuyết phục để kêu gọi Mỹ và Trung Quốc chấm dứt cuộc chiến này càng sớm càng tốt. Chiến lược áp thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc không phải là một công cụ hữu hiệu để đối phó với sự mất cân bằng thương mại song phương, vốn chủ yếu bắt nguồn từ những yếu tố cơ cấu ở trong nước. Giảm sự mất cân bằng thương mại đòi hỏi mỗi quốc gia phải thực hiện những điều chỉnh cơ cấu lớn.

Đối với Trung Quốc, nhiệm vụ sẽ là mở rộng nhập khẩu và tăng lượng tiêu thụ nội địa, trong khi đối với Mỹ, nhiệm vụ là giảm chi tiêu và tăng tiết kiệm.  Hơn nữa, đối với Mỹ, các chính sách thuế quan "ăn miếng trả miếng" sẽ có tác động méo mó đối với việc sản xuất và tiêu dùng của nền kinh tế trong nước. Doanh thu đạt được từ việc áp thuế quan phần nào có thể bù đắp tổn thất cho các nhà sản xuất Mỹ, nhưng chúng không thể bù đắp hoàn toàn.

Những thiệt hại này được gộp lại khi chính quyền Mỹ áp dụng các mức thuế quan cho tất cả các hàng hóa, bao gồm cả hàng hóa bậc trung. Mỹ về cơ bản đã hiểu sai nguyên nhân và hậu quả của thâm hụt thương mại với Trung Quốc mà không nhận ra rằng sự tái cân bằng toàn cầu để đối phó với các vấn đề cơ cấu tiềm ẩn đã xảy ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.

Là một phần của sự tái cân bằng toàn cầu, tỷ lệ xuất khẩu trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc đã giảm từ 35% năm 2006 xuống còn khoảng 17% vào năm 2018 và đóng góp tiêu dùng vào GDP đã tăng lên 76% vào năm 2018. Thặng dư tài khoản hiện tại trong GDP đã giảm từ 11% trong năm 2007 xuống dưới 1% vào năm 2018.

Cùng với dân số già hóa nhanh chóng và tỷ lệ tiết kiệm giảm, xu hướng này sẽ tiếp tục hướng tới nền thương mại cân bằng hơn. Nếu nhìn từ góc độ này, sự mất cân bằng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc là một hiện tượng nhất thời chứ không phải là vĩnh viễn.

Chống lại sự mất cân bằng thương mại thông qua các biện pháp thuế quan và phi thuế quan đơn giản là không phù hợp với lợi ích kinh tế của cả Mỹ và Trung Quốc. Mặc dù các chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng của Mỹ đã hoạt động trong giai đoạn 2018-2019, song tăng trưởng đã giảm dần trong quý II/2019 và niềm tin cho kinh doanh cũng như đầu tư đang suy yếu.

Trong nửa đầu năm 2019, nhập khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ giảm 12%, xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc giảm 19%, và tổng giá trị thương mại song phương giảm 14%. Thâm hụt thương mại của Mỹ thực sự tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2018 và trong 6 tháng đầu năm 2019, khoảng cách thương mại đã tăng thêm 7,9%.

Tham gia vào một cuộc chiến thương mại không giải quyết được sự mất cân bằng thương mại song phương - thay vào đó, nó làm suy yếu tăng trưởng kinh tế trong nước. Đối với Trung Quốc, phần lớn những gì đã được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán thương mại song phương có liên quan đến việc cải cách trong nước, chẳng hạn như gia nhập thị trường, chuyển giao công nghệ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cải cách doanh nghiệp nhà nước (SOE) và phát triển khu vực tư nhân.

Bất chấp những lo ngại về sự liên kết cuối cùng của đất nước với các quy tắc và tinh thần của hệ thống đa phương, những biện pháp cải cách này cùng với những nỗ lực của Trung Quốc để bù đắp những gì còn thiếu từ khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001 và quá trình chuyển đổi gia tăng của họ, có thể được xem là một xu hướng hướng tới một cách tiếp cận đa phương hơn.

Trong thế giới kết nối này, một quốc gia không thể phát triển mạnh mẽ bằng cách cô lập bản thân khỏi nền thương mại quốc tế, dòng vốn và các công nghệ tiên tiến hơn - khiến cho khái niệm về một sự “tách rời” của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới dường như là không thể.

Một sự thật đơn giản là Mỹ không thể phát triển mạnh sau một bức tường thuế quan cao chót vót và Trung Quốc cũng không thể thể tái cấu trúc thành công mô hình tăng trưởng và phát triển mà không cần dựa vào các thị trường và công nghệ toàn cầu.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tất cả các nền kinh tế lớn và mới nổi đã bắt đầu giảm tốc và khả năng suy thoái kinh tế trên toàn thế giới hoàn toàn có thể xảy ra. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu trong cả năm 2019 và năm 2020.

Việc chấm dứt cuộc chiến tranh thương mại là một bước đi khẩn cấp và quan trọng đối với việc khôi phục thương mại như một động lực tăng trưởng, và tùy thuộc vào cách cuộc chiến đó kết thúc, nó có thể là kết quả có lợi cho cả Mỹ và Trung Quốc cũng như cho nền kinh tế toàn cầu. Mặc dù cuộc chiến thương mại đã làm trầm trọng cuộc khủng hoảng vốn đã sâu sắc của hệ thống thương mại đa phương, song WTO vẫn tiếp tục đưa ra một hệ thống dựa trên các quy tắc và hệ thống đó cần được duy trì và củng cố như một phần của bất kỳ kết quả có lợi nào trong cuộc chiến thương mại.

Các vấn đề riêng của WTO sẽ cần phải được giải quyết thông qua cải cách và cũng cần phải giải quyết khả năng rất thực tế là cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO sẽ bị tê liệt hoàn toàn nếu Mỹ tiếp tục ngăn chặn việc bổ nhiệm thẩm phán vào Cơ quan phúc thẩm. Cuộc chiến thương mại giữa các cường quốc lớn đã tràn sang các lĩnh vực khác, như công nghệ, tiền tệ và địa chính trị.

Những cuộc đối đầu này có thể làm lung lay nền tảng của các cấu trúc thể chế khu vực và toàn cầu đã được phát triển từ cuộc Chiến tranh Thế giới thứ hai - dẫn đến một thế giới vô cùng bất ổn. Quá nhiều thứ đang bị đe dọa. Cả thế giới đang chờ đón xem “cơn bão” nào sẽ kéo đến tiếp theo.