Dân Bắc Giang đi ô tô, thu nhập bình quân 70 triệu đồng khi nhà máy Apple xuất hiện

Cách đây không lâu, tỉnh Bắc Giang là một trong những vùng nghèo nhất cả nước, nền kinh tế nương nhờ sản xuất lúa gạo, vải và gia cầm, nổi tiếng với giống “gà chạy bộ”. Đó là trước khi chuỗi cung ứng của hãng công nghệ toàn cầu Apple chuyển hướng tới đây.

Vùng quê nghèo giờ đã có ô tô

Theo Bloomberg, giờ đây, sự có mặt của nhà cung ứng Apple và Hon Hai Precision Industry đã thay đổi bộ mặt nông thôn tại đây. Sự tăng trưởng trong đầu tư nước ngoài gần như tăng gấp đôi mỗi năm tại Bắc Giang, ngay cả trong đại dịch COVID-19 và giá trị xuất khẩu của tỉnh này ước tính sẽ đạt 11 tỷ USD trong năm nay, một bước nhảy vọt gấp 10 lần trong 6 năm qua. Người dân đã đổi những chiếc xe máy ồn ào, cáu bẩn sang những chiếc Honda hai bánh mới, cũng không ít người lái xe Toyota SUV và những chiếc sedan Mercedes trên những con đường mới trải nhựa.

Ông Nguyễn Văn Lanh, 64 tuổi, cho biết: “Cuộc sống bây giờ rất sung sướng và nhờ vào sự có mặt của các nhà máy”. Gia đình ông từng không đủ tiền mua thịt ăn, giờ đang kinh doanh phòng trọ cho công nhân được xây dựng bằng tiền lương tiết kiệm của mình khi làm cho các nhà máy. Một người họ hàng của ông kinh doanh cho vay tại đây, cũng tậu được chiếc Mercedes-Benz màu đỏ.

Công nhân đi vào các nhà máy tại Khu công nghiệp Vân Trung, tỉnh Bắc Giang. Ảnh: Bloomberg

Sự bùng nổ ở Bắc Giang cho thấy sự chuyển dịch trong chuỗi cung ứng của thế giới đang ảnh hưởng đến các khu vực kém phát triển. Khả năng thu hút các ngành sản xuất đòi hỏi trình độ phức tạp hơn của Việt Nam đang tăng nhanh khi chi phí lao động Trung Quốc tăng cao, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và các lỗ hổng về vận chuyển hàng hoá trong bối cảnh đại dịch. Bloomberg cho rằng, các nhà lãnh đạo Việt Nam cho đến nay đã ngăn chặn thành công COVID-19, điều hấp dẫn các nhà đầu tư hơn hẳn.

Tuy nhiên, thành công hơn hẳn của Việt Nam là tạo ra thặng dư thương mại ngày càng tăng với Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất, đạt 34,8 tỷ USD vào tháng 7/2020. Kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ ngày càng cao phần nhiều là nhờ các lô hàng thiết bị điện tử.

Trong những thập kỷ sau chiến tranh, Việt Nam mở cửa biên giới cho các nhà đầu tư và thương mại nước ngoài, Bắc Giang vẫn còn nghèo, nhất là những vùng quê. Theo thống kê của Chính phủ, thu nhập bình quân đầu người năm 2010 của tỉnh là 650 USD (15 triệu đồng), chỉ bằng khoảng một nửa so với toàn quốc. Các vùng đồng bằng dễ bị lũ lụt nên việc sản xuất cây trồng có năng suất thấp, vì vậy cư dân đành phải Nam tiến để tìm việc làm trong nhà máy, xí nghiệp.

Giờ đây, tỉnh này đang có sự bùng nổ khi thu nhập bình quân đầu người được dự báo là 3.000 USD (70 triệu đồng) trong năm nay.

Các “ông lớn” đã gõ cửa Việt Nam

Các nhà sản xuất đang gõ cửa các tỉnh phía Bắc và cam kết hàng tỷ USD đầu tư, bao gồm “ông lớn” Samsung Electronics, hãng đang sản xuất khoảng một nửa số điện thoại thông minh của mình tại Thái Nguyên. Đối tác lắp ráp của Apple, Pegatron có kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD vào thành phố cảng Hải Phòng sau động thái dời đến Việt Nam của các nhà cung cấp khác như Cupertino, California. Apple gần đây đã đăng tuyển dụng tại Việt Nam, bao gồm cả kỹ sư chất lượng cơ khí và quản lý hoạt động chuỗi cung ứng và nhân viên quan hệ ngoại giao.

Công nhân tiến vào nhà máy Luxshare ICT tại Khu công nghiệp Vân Trung, huyện Việt Yên. Ảnh: Bloomberg

Ở trung tâm tỉnh Bắc Giang, nơi từng thấy đàn bò nhởn nhơ ngoài đường, con đường 6 làn xe giờ đã thay thế cho con đường một làn chật hẹp. Gần 20 khu công nghiệp mọc lên đón chào các nhà sản xuất. Kinh tế địa phương tăng 10,9% trong 9 tháng đầu năm 2020 so với cùng kỳ, cao hơn hẳn với mức tăng 2,12% của cả nước.

Ông Nguyễn Đại Lượng, Phó chủ tịch UBND huyện Việt Yên, nơi có 4/5 khu công nghiệp đang hoạt động của tỉnh, cho biết: “Chúng ta đang sống với sự thay đổi của chuỗi cung ứng toàn cầu. Tốc độ các nhà sản xuất chuyển đến Bắc Giang đã tăng mạnh kể từ năm 2016 khi các công ty rót 3,8 tỷ USD vào tỉnh, tăng gấp 4 lần so với 4 năm trước đó”.

Ông cho biết, Chính phủ đang xây dựng một cảng sông để hỗ trợ tốt hơn cho các nhà máy của Apple, cung cấp đất để làm nhà ở cho công nhân gần khu phức hợp rộng 16 ha của Luxshare Precision Industry, nhà sản xuất AirPods lớn nhất thế giới.

Bắc Giang gần như được tận dụng toàn bộ lực lượng lao động, người dân các tỉnh lân cận đổ xô đến làm việc tại Luxshare. Ông Lượng cho biết, công ty Trung Quốc này sẽ thuê 20.000 công nhân trong 4 tháng cuối năm, nâng tổng số lao động tại huyện lên 47.000 người. Trong đó, công ty sử dụng 12.000 người ở nơi khác trong tỉnh.

Lương công nhân dây chuyền lắp ráp điện tử có thể kiếm được khoảng 5.500 USD một năm sau khi đã nộp thuế, bao gồm cả tiền làm thêm giờ và tiền thưởng. Mức này nhiều hơn mức lương trung bình hàng năm của cả nước là dưới 3.000 USD.

Nhà cao tầng và các công trình lớn bắt đầu mọc lên tại vùng nông thôn Bắc Giang. Ảnh: Bloomberg

Chị Nguyễn Thị Hà, 22 tuổi, từng đi trộn bê tông cho một công ty xây dựng trước khi tham gia dây chuyền lắp ráp, kiếm được 10 triệu đồng một tháng. “Tôi từng kiếm được khoảng một nửa số tiền đó khi làm việc dưới nắng và đôi khi cả trời mưa”, chị cho biết.

Công nhân nhà máy ngày một đông, các hàng quán từ nhà hàng tới quán nước, quán lẩu, quán nướng,… có dịp phát triển. Chị Nguyễn Thị Lý là người quản lý 26 tuổi của một quán ăn tại đây. Chị cho biết, nhà chị đang sở hữu một ô tô Mazda và 5 xe máy mới. “Cuộc sống của chúng tôi đã thay đổi, thật đáng kinh ngạc”, chị Lý chia sẻ.

Tránh “bẫy thu nhập trung bình”

Hiện tại, các khoản đầu tư từ các nhà cung cấp thiết bị điện tử tiếp tục đổ vào khi các lĩnh vực khác gặp khó khăn trong bối cảnh đại dịch. Doanh thu du lịch của Việt Nam đã bị giảm khoảng 50%, hàng may mặc và các nhà máy khác đang buộc phải sa thải hàng chục nghìn lao động do xuất khẩu bị đình trệ. Tăng trưởng kinh tế được dự báo sẽ chậm lại xuống 2 - 3% vào năm 2020 từ mức 7,02% của năm ngoái.

Gene Tyndall, một chuyên gia về chuỗi cung ứng tại Công ty tư vấn eMATE có trụ sở tại Atlanta, cho biết, chi phí thấp, sự ổn định chính trị, chính sách thân thiện với nhà đầu tư, cải thiện cơ sở hạ tầng và nhà nước hỗ trợ thúc đẩy các công ty khởi nghiệp công nghệ, khiến Việt Nam trở nên hấp dẫn.

Sự tăng trưởng đột biến thường đi kèm với một số bất cập. Các dây chuyền lắp ráp điện tử thường bị áp lực cao. Hoàng Phương Duy, 30 tuổi, đã tham gia một cuộc đình công lao động ngắn vào tháng 9 tại Luxshare do sự thay đổi cách tính lương làm thêm giờ, dẫn đến tình trạng căng thẳng giữa công nhân và những người giám sát viên không nói được tiếng Việt.

Anh Duy cho biết, công ty này đã nhanh chóng giải quyết tranh chấp để người lao động hài lòng. “Rất khó làm việc trên dây chuyền lắp ráp. Chúng tôi luôn phải làm rất nhanh với sự tập trung cao độ trong khi làm việc nhiều giờ”, anh nói thêm. 

Bộ mặt nông thôn Bắc Giang thay đổi khi có công nghiệp hoá. Ảnh: Bloomberg

Theo Scott Rozelle, nhà kinh tế phát triển của Đại học Stanford, thách thức của Việt Nam trong tương lai là đảm bảo giáo dục được cải thiện để đất nước có thể tránh được “bẫy thu nhập trung bình” khi các nhà máy rời đi vì chi phí nhân công sẽ tăng lên và chuyển hướng sang một nền kinh tế tri thức.

Một nền giáo dục chất lượng cao cho thế hệ tương lai cũng là ước mơ của những người dân Bắc Giang như ông Lành. Ông đang là chủ nhà trọ, nhưng thuở nhỏ thường hay thu hoạch lúa từ chiếc “thuyền thúng” trên những cánh đồng ngập lụt, giờ là nơi nhà máy mọc lên.

“Chúng tôi hầu như không có gì để ăn và quần áo để mặc”, ông kể lại. Ngắm nhìn đứa cháu gái 3 tháng tuổi của mình, ông nói thêm: “Con bé sẽ có nhiều thức ăn để ăn và những bộ quần áo đẹp nhất để mặc. Chúng tôi sẽ gửi cháu đến một trường đại học để cháu có thể có nhiều cơ hội tốt hơn chúng tôi từng có”.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin