Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung có nguy cơ tệ hơn

"Diều hâu" thắng thế

Cuộc đàm phán Mỹ - Trung tuần trước đã mang lại một chút tiến bộ khi diễn biến cuộc chiến thương mại tạm lắng. Nhưng mức thuế mới khoảng 200 tỷ USD Mỹ đe dọa sẽ áp đặt lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, sự trả đũa của Bắc Kinh đang phủ bóng bất ổn lên bầu không khí yên ắng này.

Chúng ta phải đối mặt với một cuộc chiến thương mại leo thang trong vài tháng tới, ông David Dollar của Viện Brookings, cựu đại diện Bộ Tài chính Mỹ tại Trung Quốc dưới thời chính quyền Obama, cảnh báo.

Nhôm thỏi ùn ứ tại một kho lưu trữ của Trung Quốc.

Ngay cả trước khi các cuộc đàm phán mới nhất diễn ra, đã có các tín hiệu cho thấy viễn cảnh sắp tới. Đầu năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã "xé toạc" thỏa thuận mà Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin đã ký với người đồng nhiệm Trung Quốc Liu He.

Trong tuần qua, trong khi hai bên đang đàm phán nhằm tháo gở thế bế tắc trong cuộc chiến thương mại giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ đã áp thuế thêm 16 tỷ USD vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Việc trả đũa của Trung Quốc khiến tổng mức thiệt hại do thương mại bị ảnh hưởng từ đầu cuộc chiến tới nay ước tính lên hơn 100 tỷ USD.

Trong khi những ngày gần đây, sự quan tâm của Tổng thống Donald Trump có vẻ như đã chuyển sang tập trung vào việc đảm bảo có lợi trong thỏa thuận NAFTA với Mexico. Tuy nhiên, điều dễ nhận thấy là ông không "quên" Trung Quốc, khi  đã tiến hành những biện pháp mới nhằm hạn chế đầu tư từ đối thủ chính.

Hôm thứ Năm tuần qua, Trump dự sự kiện đánh dấu một bước tiến của ông, khi một luật mới được thông qua trao nhiều quyền hạn hơn cho Ủy ban Đầu tư nước ngoài nhằm ngăn chặn những hoạt động đầu tư có thể xâm hại an ninh quốc gia. Tiếp theo là ngày cuối tuần qua, quan chức của chính quyền ông Trump đã thảo luận với các đối tác châu Âu và Nhật Bản trong nỗ lực tìm cách "khép" Trung Quốc vào quá trình thay đổi chính sách thương mại, vốn được cho là "không công bằng".

Hiện nay, tại Mỹ đang diễn ra cuộc tranh luận về cách giải quyết đối thủ chiến lược lớn đầu tiên mà nước này phải đối mặt kể từ khi kết thúc chiến tranh lạnh.Tất cả diễn biến nêu trên làm tăng thêm những gì mà nhiều nhà phân tích xem như là một chiến thắng của Tổng thống Donald Trump.

Gia tăng yêu sách

Một cảng container của Trung Quốc. Ảnh: AFP

Scott Kennedy, chuyên gia Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết chiến thắng của phe "diều hâu" được phản ánh theo cách mà nhu cầu của Mỹ đã phát triển trong những tuần gần đây.

Khi Bộ trưởng Tài chính Mnuchin và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross đàm phán với lãnh đạo Trung Quốc hồi đầu năm nay, ưu tiên chính của Mỹ là thúc giục Bắc Kinh tăng cường mua đậu nành, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) và các mặt hàng khác, để giảm thâm hụt thương mại.

Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau, mục tiêu của chính quyền Mỹ đã tăng tối đa. Theo đó, Mỹ còn đòi hỏi những thay đổi về cấu trúc lâu dài đối với chính sách thương mại của Trung Quốc, như chấm dứt trợ cấp công nghiệp và đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ.

Không dừng lại ở đó, các thành phần "diều hâu" tại Nhà Trắng còn đang chú ý đến một chiến lược nhiều tham vọng hơn nhằm đối đầu với Trung Quốc, với mục tiêu đưa chuỗi cung ứng trở lại từ châu Á đến Mỹ, nhà nghiên cứu Kennedy cho biết.

Len lỏi vào từng gia đình Mỹ

Chad Bown, chuyên gia thương mại tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết "trò chơi" của chính quyền vẫn chưa kết thúc.

Trong khi đó, tại Mỹ ngày càng có nhiều bất ổn trong cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong phiên điều trần tuần trước, rất đông các công ty vừa và nhỏ của Mỹ phản đối về đợt thuế sắp tới, mà theo dự kiến sẽ có khoảng 6.000 sản phẩm từ hải sản đến xe đạp nhập khẩu từ Trung Quốc bị áp mức thuế mới.

Bown đã chứng kiến ​​tận mắt cuộc chiến thương mại diễn ra tại các gia đình Mỹ. Các mức thuế sắp sửa làm cho nguồn cung cấp chăn bông (nhập khẩu từ Trung Quốc) rất nhiều gia đình trở nên đắt hơn.

Theo Chad Bown, ngày càng có nhiều người Mỹ cảm thấy những điều tương tự. “Chúng tôi đã không trải qua một khoảnh khắc như thế này trước đây. Về mặt chính trị, tôi không chắc nó kết thúc như thế nào”, ông chia sẻ với Bloomberg.

Sức khỏe nền kinh tế Mỹ có thể khiến ông Donald Trump phải leo thang trong cuộc chiến thương mại. Các doanh nghiệp có thể khiếu nại về thuế quan, nhưng họ cũng thu được lợi ích từ việc cắt giảm thuế của tổng thống. Dollar, nhà phân tích của Brookings, cho biết hiệu quả kinh tế thực sự của các hành động mà tổng thống Mỹ áp dụng có thể chưa được người dân cảm nhận cho đến năm 2019.