Cuộc chiến ở Ukraina đã kích hoạt một cuộc chạy đua hạt nhân mới?

Thứ Ba hàng tuần, ông Rüdiger Lancelle đều đặn lên ô tô và lái đến căn cứ không quân Bundeswehr ở Büchel, miền Tây nước Đức. Nhà hoạt động vì hòa bình 83 tuổi ngồi xuống chiếc ghế trước cổng để canh chừng. Mục tiêu của ông là "vũ khí hạt nhân ở Büchel được tháo ra và bị loại bỏ".

Khoảng 20 quả bom hạt nhân được cất giữ ở Büchel và chúng sẽ được các phi công chiến đấu Đức triển khai trong trường hợp bị nước này tấn công.

Lancelle phản đối cái gọi là "chia sẻ hạt nhân".

Chỉ sáu tháng trước, có vẻ như những nhà hoạt động vì hòa bình như Lancelle nhận được sự ủng hộ từ đại đa số người dân Đức.

Một "nước Đức không có vũ khí hạt nhân" cũng đã được đặt làm mục tiêu hàng đầu của chính phủ mới bởi các đảng viên Dân chủ Xã hội trung tả, đảng Greens - nhà bảo vệ môi trường - và các đảng viên Dân chủ Tự do tân tự do.

Tuy nhiên, sau cuộc tấn công của Nga vào Ukraina và các mối đe dọa hạt nhân từ Moscow, tất cả những thứ đó giờ dường như chỉ còn là nước dưới gầm cầu.

Trong một cuộc khảo sát gần đây do đài truyền hình công cộng ARD thực hiện, 52% trong số những người được hỏi cho biết họ hiện ủng hộ việc giữ vũ khí hạt nhân của Mỹ ở Đức.

Cuộc khảo sát được thực hiện trên 1.300 người từ ngày 30/5 đến ngày 1/6 và trong một cuộc khảo sát tương tự cách đây một năm, con số này chỉ là 14%.

Bắt đầu từ năm 2023, vũ khí hạt nhân ở Büchel sẽ được thay thế bằng loại B61-12 mới. Loại bom hiện đại này không chỉ có thể dẫn đường tới mục tiêu mà còn có đương lượng thay đổi từ 0,3 đến 340 kiloton (quả bom "Fat Man" mà Mỹ ném xuống Nagasaki là 25 kiloton).

Mỹ đang chi khoảng 10 tỷ USD để hiện đại hóa bom hạt nhân. Về phần mình, Đức đang đầu tư hàng tỷ euro vào các máy bay phản lực F-35 mới để mang những quả bom.

Xu hướng này là chung, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), công bố trong một báo cáo hôm thứ Hai và cảnh báo về một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới.

Trong báo cáo của mình, SIPRI cho biết họ phát hiện ra rằng, sau nhiều thập kỷ giải trừ hạt nhân, tất cả các cường quốc hạt nhân hiện đang chi rất nhiều tiền cho các đầu đạn hạt nhân mới và các hệ thống dùng để mang các đầu đạn, chẳng hạn như tên lửa tầm xa, tàu, tàu ngầm và máy bay.

Nhà nghiên cứu Hans Kristensen của SIPRI và các đồng nghiệp đã dành nhiều năm để ước tính kho vũ khí hạt nhân của các quốc gia trên thế giới. Tổng số hiện tại ước khoảng 12.705 đầu đạn hạt nhân, với hơn 90% thuộc sở hữu của Nga và Hoa Kỳ.

"[Các quốc gia hạt nhân] đang quá bận rộn với việc hiện đại hóa kho vũ khí của họ", Kristensen, người cũng là giám đốc Dự án Thông tin Hạt nhân tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ, nói với hãng tin DW.

Kristensen cho biết, Trung Quốc đang là một trong những quốc gia mới nổi trong việc trang bị vũ khí hạt nhân mà thế giới nên chú ý.

"Sự gia tăng của Trung Quốc là đáng kể nhất trên thế giới hiện nay. Đó là điều hoàn toàn chưa từng có theo các tiêu chuẩn của Trung Quốc. Chúng tôi không biết tại sao Trung Quốc lại làm điều này và Trung Quốc cũng không muốn nói về nó", ông Kristensen nói.

Trong hai năm qua, Kristensen và các đồng nghiệp của ông đã xác định được khoảng 300 hầm chứa tên lửa đạn đạo mới được xây dựng trên các sa mạc của Trung Quốc từ hình ảnh vệ tinh.

Kristensen nói: "Có lẽ Trung Quốc lo ngại rằng kho vũ khí hiện có của họ sẽ không tồn tại được sau một cuộc tấn công hạt nhân của Mỹ".

"Có thể đó cũng là một phản ứng trước thực tế rằng các hệ thống phòng thủ tên lửa sẽ tốt hơn trong tương lai và Trung Quốc muốn có thể vượt qua các hệ thống như vậy với nhiều đầu đạn hạt nhân hơn", ông nói thêm.

Cũng theo Kristensen, trong mọi trường hợp, có một điều chắc chắn là Chủ tịch Tập Cận Bình muốn có một quân đội "đẳng cấp thế giới" - và điều đó rõ ràng có nghĩa là quân đội phải được trang bị vũ khí hạt nhân.

Đó là lý do tại sao điều quan trọng là Trung Quốc về số lượng vũ khí hạt nhân tối đa với các hiệp ước quốc tế, Kristensen nói. "Tuy nhiên, cho đến nay phía Trung Quốc vẫn chưa quan tâm. Họ đã từ chối các đề xuất", ông nói thêm.

Chẳng bao lâu nữa, Mỹ và Nga cũng sẽ phát triển không giới hạn. Đó là bởi vì thỏa thuận "Khởi đầu mới" - "Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược" - hết hạn vào năm 2026.

Hiệp ước nói trên hạn chế số lượng vũ khí hạt nhân chiến lược như tên lửa tầm xa. Kristensen tin rằng: "Với cuộc chiến tranh ở Ukraina của Nga và sự chiếm ưu thế của Đảng Cộng hòa ở Mỹ, một thỏa thuận kế nhiệm kế tiếp giống như thỏa thuận trên là điều khó có thể xảy ra".

Đó là lý do tại sao một cuộc cạnh tranh hạt nhân mới giữa Trung Quốc, Nga và Hoa Kỳ dường như là điều không thể tránh khỏi. Kristensen nói: "Và sau đó chúng ta sẽ có những quốc gia có vũ khí hạt nhân mới và rất năng động như Ấn Độ, Pakistan và Triều Tiên".

Ông nói thêm, nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân cao hơn nhiều so với cách đây một thập kỷ. "Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mới của nguy cơ hạt nhân".

Những rủi ro này hiện đang được mô tả cụ thể bằng các thuật ngữ đồ họa trên kênh truyền hình nhà nước Nga. Người dẫn chương trình Vladimir Solovyov cho biết trên kênh Russia-1 gần đây: "Nếu mọi thứ tiếp tục như hiện tại, sẽ chỉ có một số dị nhân sống sót ở hồ Baikal. Phần còn lại của thế giới sẽ sụp đổ trong một cuộc tấn công hạt nhân lớn".

Do đó, một thế giới không có vũ khí hạt nhân có thể là một viễn cảnh rất xa vời. Điều này cũng rõ ràng đối với Lancelle, nhà hoạt động vì hòa bình của Đức.

"Đúng vậy, nó giống như những chiếc cối xay gió", ông nói.

Tuy nhiên, là một người thuộc đảng Cơ đốc, ông nói rằng mình có nghĩa vụ ủng hộ bất bạo động. "Tôi không biết vũ khí nào khác ngoài lời cầu nguyện".

Đó là lý do tại sao Lancelle muốn tiếp tục ngồi ngoài cổng ở Büchel để phản đối vũ khí hạt nhân - một cách lặng lẽ, và có lẽ là một mình.