'Canh bạc' ô tô 3,5 tỉ USD của Vingroup

Những con số ê chề

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch Đầu tư, trong tám tháng đầu năm đã có tới 22.000 doanh nghiệp thuộc nhóm bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô và xe máy chết lâm sàng. Trong đó, 6.800 doanh nghiệp ngừng hoạt động có thời hạn, 11.990 doanh nghiệp ngừng hoạt động không thời hạn và 3.000 doanh nghiệp giải thể.

Cách đây một tháng, số lượng doanh nghiệp bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy tạm ngừng hoạt động hoặc chờ giải thể là 17.794. Tuy nhiên, nếu so với cùng kỳ năm ngoái thì con số 17.794 này đã tăng hơn 14%

Trong tháng 7, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) công bố, doanh số bán hàng của thị trường đạt hơn 20.600 xe, giảm 27% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng của xe lắp ráp trong nước đạt gần 14.800 chiếc, giảm 14% so với tháng trước và xe nhập khẩu nguyên chiếc đạt khoảng 5.900 xe, giảm 17% so với hồi tháng 6.

Đầu năm 2017, thuế nhập khẩu xe từ ASEAN giảm từ 40% xuống 30% khiến nhiều doanh nghiệp ô tô vào tình cảnh khó khăn. Chỉ còn ba tháng nữa là bước sang năm 2018, thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN sẽ giảm về 0%. Người tiêu dùng Việt đang có suy nghĩ chờ đợi mua xe giá rẻ vào năm 2018 khi thuế nhập khẩu xe từ các nước ASEAN vào Việt Nam từ 30% sẽ giảm về 0%.

Giữa lúc khó khăn bủa vây và những cái chết la liệt của doanh nghiệp ô tô, Tập đoàn Vingroup đầu tư 3,5 tỉ USD vào dự án Tổ hợp sản xuất ô tô VINFAST tại Khu kinh tế Đình Vũ ở Hải Phòng. Đây thực sự là canh bạc mạo hiểm của Tập đoàn Vingroup để hiện thực hóa giấc mơ ô tô của người Việt.

Mục tiêu của VINFAST là trở thành nhà sản xuất ô tô hàng đầu Đông Nam Á với công suất thiết kế lên đến 500.000 xe/năm vào năm 2025. Sản phẩm chủ lực của nhà máy là ô tô động cơ đốt trong, ô tô sử dụng động cơ điện và xe máy điện thân thiện với môi trường.

Ở giai đoạn một, nhà máy sẽ xuất xưởng một mẫu sedan 5 chỗ, một mẫu SUV 7 chỗ và xe máy điện theo tiêu chuẩn châu Âu, công suất dự kiến đạt 100.000-200.000 xe/năm. Sản phẩm VINFAST đầu tiên sẽ ra mắt trong vòng 12 tháng tới là xe máy điện và sau 24 tháng là ô tô.

Toàn bộ quy trình sản xuất được đặt tại nhà máy VINFAST Hải Phòng. Nhà máy này rộng 335ha với năm phân xưởng chính: phân xưởng ép, phân xưởng thân xe, phân xưởng sơn, phân xưởng sản xuất động cơ, phân xưởng lắp ráp.

Sản phẩm ô tô, xe máy do Vingroup sản xuất sẽ đạt tỉ lệ nội địa hóa 60%, làm chủ công nghệ và hướng tới xuất khẩu. Để tạo nền tảng sản xuất ô ô và xe máy, VINFAST đã mời gọi được đội ngũ chuyên gia có kinh nghiệm dày dạn trong lĩnh vực sản xuất ô tô tham gia nghiên cứu, quản lý sản xuất. VINFAST cũng sẽ hỗ trợ và hợp tác với các nhà sản xuất Việt Nam để cùng sản xuất và phát triển các linh kiện.

Đừng nghi ngại

Trong khu vực ASEAN, Việt Nam đang nổi lên là thị trường tiêu thụ ô tô tiềm năng nhất với tỷ lệ sở hữu ô tô rất thấp, chỉ đạt 23 xe trên 1.000 dân. Trong khi ở Indonesia là 55 xe trên 1.000, Thái Lan là 204 xe trên 1.000… Cơ sở hạ tầng dần được cải thiện, thu nhập bình quân đầu người sẽ đạt ngưỡng 3.000 USD/năm vào năm 2020 là những điều kiện sẽ làm bùng nổ sở hữu ô tô tại Việt Nam.

Thị trường ô tô Việt Nam hiện nay vẫn chịu sự chi phối của các doanh nghiệp nước ngoài. Dù có nhiều biện pháp bảo hộ, ngành sản xuất xe nội địa vẫn chưa tạo được sức cạnh tranh cũng như chưa xây dựng được thương hiệu ô tô riêng.

Nhìn sang các nước trong khu vực, ngành công nghiệp ô tô của Thái Lan đã đi trước nước ta hàng chục năm. Hiện tại, mỗi năm Thái Lan sản xuất gần 2 triệu xe với tỷ lệ nội địa hoá lên tới trên 80%. Tương tự, Indonesia cũng nội địa hoá được khoảng 60% xe ô tô do mình sản xuất.

Chắc chắn, khi thuế nhập khẩu xe từ các nước ASEAN vào Việt Nam từ 30% sẽ giảm về 0% vào năm 2018 thì ô tô của Thái Lan, Indonesia sẽ ồ ạt tấn công vào thị trường Việt. Đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô lúc này quả là sự mạo hiểm nhưng sự mạo hiểm đó mang niềm tự hào của người Việt.

Nhưng trong kinh tế, niềm tự hào và chủ nghĩa dân tộc có giúp thương hiệu tồn tại? Câu trả lời là không. Vingroup hiểu điều này và cũng chuẩn bị kỹ lưỡng cho một starup trị giá hàng tỉ USD.

Theo đó, khâu thiết kế sản phẩm ban đầu của VINFAST được đảm nhiệm bởi các đối tác nước ngoài. Động cơ và hệ thống khung sườn mua từ các nước Mỹ và châu Âu. Thiết kế do các studio danh tiếng của Ýnhư Pininfarina, Zagato, Torino Design và ItalDesign. Đây là những hãng từng thiết kế cho Lamborghini, Ferrari, BMW, Mercedes, Audi.

Một trung tâm R&D sẽ thu hút các chuyên gia trong ngành ô tô từ Đức nói riêng và châu Âu nói chung tới làm việc. Vingroup cũng hợp tác với các trung tâm R&D lớn trên thế giới như Magna Steyr, AVL, EDAG. Các hợp đồng chuyển giao công nghệ sẽ là nền tảng giúp VINFAST nâng cao khả năng chuyên môn khi phát triển sản phẩm.

Về thị trường, Vingroup đặt hàng Tập đoàn tư vấn chiến lược Boston Consulting Group khảo sát ý kiến người tiêu dùng, đánh giá phân khúc thị trường, giới thiệu các nhà cung cấp công nghệ, phụ tùng chính hãng, xây dựng sản phẩm mục tiêu, dự tính công suất, sản lượng.

Tập đoàn Tài chính Credit Suisse AG sẽ thu xếp cho VINFAST vay khoản vốn lên tới 800 triệu USD. Hãng sản xuất linh kiện ô tô hàng đầu thế giới Bosch sẽ song hành trong quá trình phát triển sản phẩm. Đồng thời VINFAST hợp tác với cả Bosch và Siemens về hệ thống quản lý và vận hành nhà máy, hướng tới công nghệ 4.0.

Như vậy, sẽ là quá vội vàng khi hoài nghi về thành công của VINFAST. Ở góc độ người tiêu dùng, khi nào có sản phẩm thì họ mới bắt đầu có sự so sánh, đánh giá và ra quyết định có mua xe của Vingroup hay không.

Có thể nói, kể từ năm 1995 khi ngành công nghiệp ôtô Việt Nam mới chập chững bước đi cho đến giờ, chưa có một bản kế hoạch nào rõ ràng và mục tiêu lớn như VINFAST đang đặt ra. Rồi từ khi Vinaxuki bị khai tử, người Việt đã luôn khát khao sản xuất một chiếc xe thương hiệu của riêng mình.

Biết đâu, trong tương lai không xa mọi người Việt Nam sẽ đi xe VINFAST, dùng điện thoại Bphone, mặc đồ Việt Tiến, mang dép Biti’s và uống cà phê Trung Nguyên.