67 tỷ USD khoáng sản quý hiếm được chôn dưới 'Vành đai lửa'

Nằm bên dưới khu rừng rộng lớn, đầm lầy và những dòng sông uốn khúc phía Bắc Ontario, Vành đai lửa được cho là một trong những nơi cung cấp nguồn niken, đồng và coban khổng lồ chưa từng được khai thác trên thế giới. Nơi đây chứa đầy kim loại cần thiết để chế tạo pin cung cấp năng lượng cho xe điện.

Những khoáng sản quý giá này đang bị chôn vùi dưới một hệ sinh thái rộng lớn gồm các mỏ than bùn, được các nhà địa chất gọi là "the breathing lands", có nghĩa là "vùng đất thở", nơi chứa nhiều carbon hơn cả rừng nhiệt đới Amazon. Tuy nhiên, quá trình khai thác có thể ra gây phát thải khí nhà kính với trữ lượng nhiều hơn cả mức Canada thải ra trong 1 năm.

Một cuộc tranh luận về việc làm thế nào hoặc liệu có nên khai thác nguồn khoáng sản nằm cách Toronto hơn 700 dặm về phía Tây Bắc này hay không đã gây ra một cuộc chiến giữa các công ty khai thác mỏ, những người ủng hộ khí hậu và các nhóm bản địa khi nhu cầu về năng lượng sạch hơn và xe điện tăng cao trên toàn thế giới.

Doug Ford, lãnh đạo Ontario, nơi gần đây đã ký thỏa thuận với các nhà sản xuất ô tô Volkswagen và Stellantis để chế tạo pin, cho biết: "Chúng tôi sẽ bắt đầu xây dựng đường đến Vành đai lửa".

Những người phản đối cảnh báo rằng việc làm xáo trộn khu vực này có thể gây ra hậu quả sâu rộng.

"Chúng ta đang đe dọa phá hủy rất nhiều khu rừng. Tác động có thể rất tồi tệ", Kate Kempton, luật sư đại diện bên nguyên đang kiện chính quyền Ontario nói. Ông lập luận rằng Canada trước đó đã ký vào một tuyên bố, trong đó nhấn mạnh nước này phải tham khảo ý kiến và nhận được "sự đồng ý" từ người dân trước khi đưa ra những quyết định ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.

Vành đai lửa được hình thành cách đây gần 3 tỷ năm, có diện tích khoảng 1.900 dặm vuông, rộng hơn bang Rhode Island. Các mảng kiến tạo dịch chuyển đã làm nứt bề mặt, magma giàu khoáng chất đồng thời rỉ ra từ lõi Trái đất. Các nhà phân tích ước tính chúng trị giá hàng chục tỷ USD.

Năm 2007, các nhà thăm dò đã phát hiện ra các mỏ giàu niken, đồng và crôm, một loại khoáng chất dùng để sản xuất thép không gỉ được tìm thấy chủ yếu ở Nam Phi. 

Phát hiện này đã khiến các công ty khai thác mỏ ở Bắc Mỹ như Noront Resources có trụ sở tại Toronto và Cleveland, có trụ sở tại Ohio phải chạy đua. Tất cả đều bị lôi kéo bởi thứ mà ngành khai thác mỏ ca ngợi là nguồn khoáng sản dồi dào bất thường.

Tuy nhiên, sự phát triển bị đình trệ do chi phí cao và khu vực này không thể tiếp cận được bằng đường bộ. Thất vọng vì tốc độ chậm chạp, đặc biệt là mỏ niken lớn nhất có tên Eagle's Nest, tỷ phú người Úc Andrew Forrest đã mua cổ phần của Noront thông qua công ty khai thác mỏ Wyloo Metals của ông, trong một thỏa thuận kết thúc vào năm 2022 với giá 500 triệu USD. 

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Forrest cho biết Eagle's Nest là mỏ niken có giá trị nhất và chưa được khai thác trên thế giới. "Chúng ta sẽ không thể thoát khỏi nhiên liệu hóa thạch, thứ đang và sẽ hủy diệt hành tinh này, trừ khi có nguồn cung cấp niken dồi dào", ông nói.

Wyloo ước tính rằng, cùng với số niken mà họ sở hữu trong Vành đai lửa, trữ lượng bạch kim, palladium, đồng và crôm có thể trị giá đến 67 tỷ USD.

Khi sản xuất xe điện tăng lên, nhu cầu đối với những kim loại vốn là thành phần chính trong sản xuất xe điện và thiết bị quân sự cũng tăng theo. Đặc biệt, niken đang có nhu cầu rất lớn trong ngành công nghiệp sản xuất xe hơi. Năm ngoái, tổng lượng sử dụng niken trên toàn cầu đạt 3,16 triệu tấn. Dự tính đến năm 2035, lượng niken cần thiết để theo kịp nhu cầu toàn cầu sẽ tăng gần gấp đôi lên 6,20 triệu tấn.

Quân đội Mỹ đang khuyến khích công ty con của Wyloo ở Canada đăng ký chương trình tài trợ của Mỹ nhằm xây dựng chuỗi cung ứng các nguyên liệu cần thiết để sản xuất pin và thiết bị quân sự, đồng thời nới lỏng sự kiểm soát của Trung Quốc trên thị trường.

Chính quyền Washingotn đang cố gắng xây dựng nguồn cung cấp khoáng sản quan trọng trong nước để đảm bảo Mỹ không bị khuất phục trước các đối thủ địa chính trị như Trung Quốc và Nga.

"Canada có thể trở thành nhà cung cấp khoáng sản quan trọng số một thế giới nếu họ có được nó ngay bây giờ", Simon Moores, giám đốc điều hành của Benchmark Mineral Intelligence cho biết.

Mỏ Eagle's Nest nằm dưới một cái đầm dài 840 feet (256 m) có tên là Hockey Pond. Các nhà địa chất Wyloo ước tính có thể có trữ lượng 20 triệu tấn quặng để tinh chế niken và các kim loại khác.

Để tiếp cận nó, các kỹ sư dự định đào đường hầm sâu 5.300 feet (1.615 m) bên dưới đầm lầy đầy than bùn xốp, sâu hơn ba Tòa nhà Empire State. Để tiếp cận, các kỹ sư dự định đào hầm sâu dưới đầm lầy và đề xuất sử dụng năng lượng gió và mặt trời để cung cấp năng lượng cho các hoạt động khai thác. 

Nhưng trước tiên, công ty cần một con đường nối trại thăm dò với sân bay gần nhất, 50 dặm về phía tây bắc và 180 dặm về phía nam. Hiện tại, các công nhân đang bay đến Eagle's Nest bằng trực thăng trên vùng đất thấp Vịnh Hudson. Dải đất ngập nước và rừng cây dương, linh sam và cây lá kim này bao quanh bờ phía nam của Vịnh Hudson và Vịnh James. Khu vực này trải rộng 123.000 dặm vuông, gần bằng lãnh thổ của Đức.

Hiện tại, các thiết bị năng phục vụ cho việc thăm dò địa chất và khai thác mỏ chỉ có thể được vận chuyển bằng xe tải trên đường băng vào mùa đông, hoặc bay đến khi máy bay chở hàng có thể hạ cánh trên hồ băng bên cạnh trại thăm dò.

Wyloo cho biết hoạt động hậu cần như vậy sẽ không khả thi khi mỏ bắt đầu tiến hành sản xuất quặng.

Công ty đã tìm thấy các đồng minh ở Marten Falls First Nation và Webequie First Nation, hai cộng đồng bản địa nằm gần Eagle's Nest nhất. Họ đang nỗ lực xây dựng con đường dài 300 dặm nối khu mỏ với cộng đồng của họ và hệ thống đường cao tốc chạy ngang qua bang Ontario.

"Chúng tôi muốn phát triển cộng đồng của mình và trở thành một đối tác trong nền kinh tế năng lượng", Cảnh sát trưởng Bruce Achneepineskum, lãnh đạo của Marten Falls, nằm cách Eagle's Nest 75 dặm về phía đông nam cho biết.

Cộng đồng dân cư khoảng 300 người của Marten Falls chỉ có thể di chuyển được bằng đường hàng không hầu hết thời gian trong năm. Hoặc người dân chỉ sử dụng thuyền máy để di chuyển trên vùng nước của Hồ Winisk gần đó. Do di chuyển khó khăn, nên giá cả ở đây vô cùng đắt đỏ, cả khu vực chỉ có một cửa hàng tạp hóa duy nhất, hai quả cà chua có giá 4,30 USD và một quả bơ có giá 4,38 USD.

Cornelius Wabasse - Giám đốc của Webequie cho biết việc xây dựng một con đường để ra ngoài cộng đồng là điều cực kỳ cần thiết, giúp người dân có thêm cơ hội việc làm và khả năng trao thương hàng hóa. 

Tuy nhiên, một số cộng đồng bản địa khác và các nhóm bảo vệ môi trường lớn của Canada đã cảnh báo rằng việc hủy hoại hệ sinh thái nguyên sơ của khu vực, đặc biệt là mạng lưới các mỏ than bùn, có thể chỉ làm tăng thêm lượng khí thải carbon toàn cầu mà xe điện đang cố gắng hạn chế.

Theo đề xuất về đường bộ được đệ trình lên các cơ quan chính phủ, một đoạn đường dài 100 dặm có thể cần 31 cống để đảm bảo thoát nước giữa các vùng đầm lầy mà con đường cắt ngang. Những người xây dựng đường cũng sẽ cần phải đào các mỏ đá để cung cấp sỏi cho xây dựng.

Than bùn được tạo thành từ các thảm thực vật được tích tụ qua hàng nghìn năm sẽ bị phân hủy. 

Bộ trưởng Môi trường Canada Steven Guilbeault cho biết bất kỳ sự phát triển tiềm năng nào trong khu vực Vành đai Lửa đều cần sự hỗ trợ và ý kiến đóng góp của cộng đồng bản địa. 

Qasim Saddique, một nhà tư vấn tư vấn cho biết để giải quyết những lo ngại, các kỹ sư phần lớn sẽ loại bỏ than bùn trên đỉnh "esker", nghĩa là sườn núi cát và sỏi cứng bị bỏ lại sau khi băng tan hàng triệu năm trước.

Ở những nơi không có esker, các kỹ sư sẽ xây dựng trên nền tảng của cái gọi là lưới địa kỹ thuật, giống như những tấm thảm tổng hợp đặt trên đầm lầy, hạn chế nhu cầu đào sâu vào than bùn.

Neskantaga First Nation, nằm cách Eagle's Nest 82 dặm về phía tây nam đã phản đối sự phát triển này và kiện chính quyền Ontario để ngăn chặn hoạt động trong khu vực. Các nhà lãnh đạo cộng đồng cho biết họ cũng rất tức giận vì cộng đồng vùng Marten Falls lân cận đã không tham khảo ý kiến của họ một cách đúng đắn về vấn đề này.

Khu bảo tồn Neskantaga bên bờ Hồ Attawapiskat có nhiều cá tầm nằm ở thượng nguồn Eagle's Nest và cách xa con đường được đề xuất hàng dặm. Nhưng người dân ở đó lo lắng về ô nhiễm công nghiệp và thiệt hại lâu dài đối với sông ngòi, các loài chim di trú và tuần lộc. 

"Công việc và sự phát triển sẽ đến, nhưng chất lượng cuộc sống của chúng tôi cũng bao gồm việc duy trì lối sống. Cộng đồng người dân nơi đây phụ thuộc vào săn bắn và đánh cá để kiếm thức ăn và thu nhập", Wayne Moonias, cựu giám đốc cho biết.

Chủ sở hữu của Wyloo cam kết rằng mỏ tại Eagle's Nest sẽ hạn chế ảnh hưởng tới môi trường. Ông bác bỏ những lo ngại về tai nạn, mặc dù công ty quặng sắt của ông - tập đoàn kim loại Fortescue, đã bị các cơ quan quản lý ở bang Tây Úc trích dẫn vào năm ngoái vì đã xáo trộn vùng đất bên ngoài khu vực được phê duyệt, xây tường chắn không đúng cách, không chôn lấp vật liệu nguy hiểm và không dọn sạch vết dầu loang nơi khai thác. 

Một phát ngôn viên của Wyloo cho biết các cơ quan quản lý coi những vi phạm này là nhỏ và công ty đã khắc phục vấn đề mà không phải chịu bất kỳ khoản phạt nào.

Forrest nói rằng việc khai thác niken ở Canada sẽ thân thiện với khí hậu hơn so với việc khai thác ở các khu vực như Indonesia, nơi niken chất lượng tương đối thấp được khai thác bằng năng lượng từ các nhà máy đốt than. Ông lập luận rằng những người phản đối sự phát triển đang suy nghĩ ngắn hạn mà bỏ qua lợi ích lâu dài của ngành khai thác năng lượng. 

Người dân ở Aroland First Nation, nằm ở điểm xuất phát đề xuất của con đường, cách khu vực Vành đai Lửa 180 dặm về phía nam đã không bị thuyết phục. 

Mark Bell, ủy viên hội đồng Aroland, cho biết người dân đã phản đối việc các xe tải chạy ngày chạy đêm đến các khu thăm dò gần đó. Ông nói rằng lưu lượng xe tải hạng nặng gia tăng từ Vành đai lửa sẽ gây thiệt hại cho các hồ nước và khu săn bắn mà ông đã đến thăm từ khi còn là một cậu bé.

(Nguồn: Wall Street Journal)