6 điều bạn cần biết về quyền lực ân xá của Tổng thống Mỹ

Tổng thống Mỹ có quyền lực đủ để ân xá cho những người phải đối mặt với những án tù hoặc có thể giảm án cho những người đã ở tù. Nói một cách hợp pháp, không có gì có thể ngăn cản một tổng thống ân xá ngay cả một vụ truy tố đe dọa cá nhân tổng thống.

Tổng thống Mỹ Donal Trump.

1. Ân xá là gì?

Hiến Pháp trao cho tổng thống quyền ân xá mà không cấm việc tự ân xá cho mình. Quyền ân xá của tổng thống chỉ bị giới hạn trong các trường hợp được Hiến Pháp ghi rõ, Tổng thống không được ân xá những người bị “đàn hạch.” Ðiều II, khoản 2, Hiến Pháp Mỹ viết vị tổng thống có “Quyền miễn tội và ân xá những vụ vi phạm luật pháp Liên Bang Hiệp Chúng Quốc, trừ các trường hợp đàn hạch.”

“Ðàn hạch” khác với những vụ truy tố và kết án bình thường, vì không nằm trong hệ thống tư pháp. Chỉ Quốc Hội Mỹ mới nắm quyền đàn hạch; họ có thể hỏi tội và huyền chức tổng thống, phó tổng thống, đại biểu Quốc Hội, xuống tới các bộ trưởng, các vị thẩm phán, vân vân.

Trong Ðiều II, khoản 2 trên, tổng thống không thể ân xá bất cứ ai bị Quốc Hội đàn hạch, trước khi, trong khi và sau khi vụ đàn hạch diễn ra. Và quyền ân xá của tổng thống cũng được giới hạn trong phạm vi luật pháp liên bang. Với những vụ vi phạm luật pháp tiểu bang thì không!

2. Tại sao ân xá là một vấn đề với ông Trump?

Nếu Tổng Thống Trump ân xá cho các người cộng sự trong cuộc vận động tranh cử (trong đó có các con và con rể ông), thì công tố viên đặc biệt Robert Mueller sẽ khó làm việc. Ông không thể ra lệnh cho họ tới lấy cung, không được điều tra về các hành động của họ liên quan tới mục tiêu cuộc điều tra. Vì không thể truy tố họ nữa.

Cohen đã nhận tội trốn thuế, gian lận ngân hàng và đóng góp chiến dịch bất hợp pháp (theo lệnh của Trump, ông nói) và phải đối mặt với 3 năm tù. Paul Manafort, chủ tịch chiến dịch thời của Trump, đã bị kết án 7 năm rưỡi tù vì tội gian lận ngân hàng, tội trốn thuế, vận động hành lang nước ngoài bất hợp pháp.

Ông Trump khinh miệt đối với các cuộc điều tra, và ít nhất về mặt lý thuyết là ông có thể sử dụng ân xá để thưởng cho các cộng sự từ chối hợp tác với họ. Trong một lá thư năm 2017, nhóm pháp lý của Trump đã nhắc nhở Mueller về quyền của Tổng thống để tha thứ cho bất kỳ người nào trước, trong hoặc sau một cuộc điều tra và / hoặc kết án. Ông Trump đã đi xa đến mức nói rằng ông có thể tha thứ cho mình, điều mà không tổng thống nào từng làm trước đó.

3. Cohen và Manafort đang tìm kiếm ân xá?

Trong phiên điều trần mới đây, Cohen cho hay, ông ta “chưa bao giờ yêu cầu và sẽ không chấp nhận ân xá từ ông Trump.” Luật sư Lanny Davis hiện đang đại diện Michael Cohen cũng đưa ra ý kiến tương tự, phản đối ân xá giả định vào tháng 8 năm ngoái sau khi thân chủ của ông nhận tội gian lận ngân hàng, gian lận thuế, và vi phạm tài chánh vận động tranh cử. Cohen sẽ thụ bản án 3 năm tù bắt đầu từ tháng 5 này.

Michael Cohen là một trong 81 cá nhân và tổ chức mà Uỷ ban Tư pháp Hạ viện vào hôm thứ Hai gởi thư yêu cầu giao nộp tài liệu liên quan đến cuộc điều tra sâu rộng về nội các, kinh doanh và vận động tranh cử của tổng thống. Trong số những tài liệu các nhà lập pháp yêu cầu Cohen nộp cho họ có bất cứ tài liệu nào liên quan đến “khả năng ân xá cho Paul Manafort, Michael Flynn và cá nhân ông.”

Ông Trump ban đầu chỉ trích cuộc đột kích văn phòng và tư gia của Cohen, gọi hành động này “đáng mất mặt,” nhưng sau đó thay đổi thái độ, quay sang nói xấu cộng sự lâu năm, tố cáo ông ta khai man để được giảm án.

4. Tổng thống Trump đã ân xá cho ai?

Tổng thống Mỹ có quyền lực kinh ngạc khi nói đến luật pháp. Tại bất kỳ thời điểm nào, Tổng thống có thể ân xá hoàn toàn cho một người bị kết tội, như thể người này chưa bao giờ vi phạm pháp luật.

Tổng thống Trump đã từng ân xá cho một số người nổi tiếng như: Lewis “Scooter” Libby, cựu giám đốc của Phó Tổng thống Dick Cheney, người bị kết án năm 2007 về tội khai man và cản trở công lý; và Joe Arpaio, cựu cảnh sát trưởng Maricopa, Arizona, người bị kết tội khinh miệt hình sự của tòa án vào năm 2016.

Thậm chí, Tổng thống có thể tha thứ cho một kẻ giết người hàng loạt bị kết án nếu họ được chọn, như trường hợp Tổng thống Bill Clinton đã từng ân xá cho em trai cùng cha khác mẹ vì tội sở hữu cocaine.

5. Xin ân xá chấm dứt thăm dò tội phạm?

Vì sự tha thứ của tổng thống chỉ áp dụng cho các tội ác của liên bang, nên bất kỳ sự tha thứ nào do tổng thống Trump ban hành sẽ ảnh hưởng đến các cuộc điều tra ở cấp tiểu bang, bao gồm cả ở New York, nơi có trụ sở của Trump và nơi Cohen đã thừa nhận hành vi sai trái của mình.

Và có cả văn phòng luật sư quận Manhattan Cyrus Vance Jr. văn phòng đã truy tố Manafort về các cáo buộc của tiểu bang về gian lận thế chấp nhà ở và làm sai lệch hồ sơ kinh doanh.

6. Tổng Thống Trump tự ân xá được không?

Năm 1974, bà Mary Lawton, một luật sư trong Bộ Tư Pháp thời Tổng Thống Nixon, đã thấy rằng một vị tổng thống có thể đi đường vòng để tự ân xá cho mình. Theo Hiến Pháp Mỹ, khi một vị tổng thống lâm vào cảnh “mất năng lực” thì phó tổng thống sẽ đảm nhiệm quyền hành pháp.

Nếu ông tổng thống chỉ mất năng lực trong một thời gian, một tuần hay một tháng, trong thời gian đó vị phó tổng thống có thể dùng quyền của mình ân xá cho ông tổng thống. Sau một tuần, nhờ an dưỡng ông tổng thống lấy lại năng lực, lại tiếp tục làm việc như cũ.

Cho tới nay, các chuyên gia về luật Hiến Pháp vẫn chưa đồng ý được với nhau là một tổng thống Mỹ có quyền tự ân xá hay không! Nếu Tổng Thống Donald Trump thử, ông sẽ giúp cho vấn nạn này được giải đáp.

Vì chắc chắn Tối Cao Pháp Viện Mỹ sẽ phải xét xử. Trong Tòa Tối Cao hiện nay, đa số có khuynh hướng bảo thủ. Hi vọng ít nhất 5 trong số 9 người sẽ công nhận vị tổng thống có quyền tự ân xá, vì Hiến Pháp không hề cấm!