Việc Trung Quốc áp thuế quan cao 'ngất ngưởng' đã mở ra cơ hội mới cho nông sản Úc?

Brett Hosking, một nông dân trồng ngũ cốc ở bang Victoria, cho biết lợi nhuận của mình đã giảm đáng kể kể từ khi Trung Quốc áp mức thuế 80,5% đối với lúa mạch mạch nha của Australia vào năm 2020.

Ông nói, hiện tại, những người trồng lúa mạch mạch nha ước tính rằng họ đang mất 50 AUD (khoảng 35 USD) mỗi tấn vì họ đang phải bán mặt hàng này của mình cho các thị trường khác làm thức ăn chăn nuôi.

Nhưng, không chỉ những người trồng lúa mạch phải chịu áp lực. Các ngành công nghiệp khác của Úc, bao gồm gỗ, lúa mạch thường, đường, tôm hùm và rượu vang, cũng đã bị ảnh hưởng do các hạn chế thương mại của Trung Quốc, vốn được áp dụng từ năm 2020.

Nông dân Úc hy vọng rằng, căng thẳng Trung Quốc - Úc sẽ giảm bớt khi chính phủ mới của Đảng Lao động được bầu vào tháng 5, sau khi quan hệ giữa hai nước đạt mức thấp mới khi Thủ tướng Scott Morrison, người đã kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của COVID-19.

Sau cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị vào tháng trước, Ngoại trưởng Úc Penny Wong đã mô tả cuộc hội đàm của họ là "bước đầu tiên để ổn định mối quan hệ". Thủ tướng Úc Anthony Albanese đã nói rằng Úc sẽ "hợp tác với Trung Quốc ở những nơi chúng tôi có thể", nhưng "không đáp ứng các yêu cầu".

Ông Hosking cho biết, nhiều người trồng lúa mạch đang xem xét các cây trồng thay thế hoặc tăng sản lượng ngũ cốc khác, mặc dù hầu hết không chuyển đổi cây trồng hoàn toàn do nhu cầu về tính bền vững của các trang trại cũng như sự thay đổi của thị trường.

Ông nói: "Có thể nhiều hơn một chút dầu cải, nhiều đậu lăng, thậm chí nhiều hơn một chút… lúa mì".

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Úc, chiếm gần một phần ba thương mại quốc tế của nước này. Mặc dù nền kinh tế của Úc nhìn chung vẫn tăng trưởng tốt do chính phủ nước này đã đa dạng hóa thương mại và xuất khẩu mạnh mẽ các mặt hàng như quặng sắt, song, các hạn chế thương mại đã ảnh hưởng nặng nề đến ngành nông nghiệp, chẳng hạn như sản xuất lúa mạch.

"Đó có lẽ là một trong những thách thức quan trọng nhất mà chúng tôi phải đối mặt", Hosking, người là Chủ tịch của GrainGrowers, tổ chức đại diện cho nông dân trồng ngũ cốc Úc, cho biết.

Ông nói, Trung Quốc "vẫn là một thị trường thực sự quan trọng" đối với ngũ cốc và "không có thị trường nào khác trên thế giới có yêu cầu chất lượng lúa mạch mạch nha ở mức tương tự như Trung Quốc".

Một nỗ lực tương tự nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng đang diễn ra trong lĩnh vực sản xuất rượu vang, vốn đã bị Trung Quốc áp thuế chống bán phá giá lên tới gần 220%.

Sau khi Trung Quốc áp dụng thuế, cổ phiếu của nhà sản xuất rượu lớn nhất thế giới được niêm yết là Australia's fund Wine Estates Ltd, đã giảm mạnh hơn 13%, trong khi hàng trăm container vận chuyển vẫn đang bị chất đống tại các cảng xung quanh Trung Quốc.

Tại thành phố Riverina, bang New South Wales, Winegrape Growers, một tổ chức đại diện cho 275 người trồng nho làm rượu, đang vận động chính phủ tiểu bang và liên bang hỗ trợ những người trồng muốn chuyển đổi sang cây trồng mới.

Giám đốc điều hành Winegrape Growers tại TP Riverina, Jeremy Cass, nói: "Chỉ cần có nguồn dự trữ tài chính là có thể chuyển đổi sang một loại cây lâu năm khác do chi phí dỡ bỏ vườn nho là khá lớn". Và ông Jeremy Cass gợi ý, rằng chính phủ có thể sử dụng các khoản tài trợ hoặc cho vay lãi suất thấp để hỗ trợ cho vấn đề này.

Đối với những người trồng nho, sự sụt giảm nhu cầu của Trung Quốc đã trở nên trầm trọng hơn do đại dịch và sự gián đoạn chuỗi cung ứng.

Về mặt hậu cần, việc tiếp cận tàu, container và thậm chí cả xe tải là một cuộc chiến cam go, Cass nói.

"Đã có hai hoặc ba công ty vận tải đường bộ trong vùng của chúng tôi phá sản trong khoảng 1 đến 2 năm nay", ông nói và cho biết thêm rằng cánh tài xế xe đang lão hóa đi mà không có thế hệ kế thừa.

Khu vực trồng nho ở TP Riverina trong giai đoạn đầu đã tránh được những ảnh hưởng bởi sự suy thoái kinh tế, điều đã khiến một số người trồng nho buộc phải cưa bỏ, song ông Cass không hy vọng các nông dân ở khu vực này sẽ gặp may mắn như vậy trong năm nay.

Một người trồng nho khác ở bang NSW tên Frank nói rằng, các nhà máy rượu vang mà anh ta bán đặt ra giới hạn sản lượng cho những người trồng nho, những người có hợp đồng cung cấp cho họ.

"Họ chỉ cho phép bạn trồng một số lượng nhất định trên một mẫu. Vì vậy, lợi nhuận sẽ ít hơn và giá cũng quá thấp, về cơ bản, điều đó có nghĩa là chúng tôi sẽ thua lỗ", ông nói.

Tuy nhiên, cũng theo người đàn ông này thì so với các nhà máy khác, nhà máy rượu mà ông cung cấp vẫn tốt hơn bởi nhiều nơi nông dân không bán được nho mình trồng.

Theo Bruno Altin, một nông dân ở Riverina, nhiều người trồng nho làm rượu đã quay sang sản xuất các sản phẩm từ nho để cung cấp cho thị trường khác.

"Có rất nhiều nền văn hóa khác nhau không uống rượu… Vì vậy, để có thể tiếp cận những thị trường đó thì phải cần một sản phẩm khác và đó sẽ là một yếu tố thay đổi cuộc chơi", Altin nói.

Ông Hosking cho biết, trong khi chờ đợi Trung Quốc bỏ áp dụng thuế quan đối với lúa mạch Úc, thì căng thẳng hiện tại là "cơ hội thực sự" để chính phủ đầu tư vào việc phát triển thị trường mới.

"Chúng tôi đã thấy điều đó một chút rồi", Hosking nói. "Chúng tôi đã có những chuyến hàng lúa mạch mạch nha được chuyển đến… tập đoàn Heineken ở Mexico".

"Vì vậy, theo một cách nào đó", ông nói thêm, "Trung Quốc đã cho chúng tôi cơ hội bằng cách để chúng tôi có tầm nhìn xa hơn một chút. Để chúng tôi đến với những cơ hội mới".