Từng là thiên đường nghỉ hưu, Ecuador giờ đây là điểm trung chuyển của cocaine toàn cầu

Thiên đường đã hết "huyền diệu"

Bobbi de Winter đã tìm thấy thiên đường nghỉ hưu của mình trên bờ biển của Ecuador, nơi những con cua đỏ nhỏ xíu chạy dọc những bãi biển hoang sơ, những con rùa biển khổng lồ đẻ trứng và những chú cá voi bơi lội trong vùng nước Thái Bình Dương ấm áp.

De Winter và chồng cô, Andre, gần đây đã hoàn thành việc xây dựng một ngôi nhà nhìn ra Thái Bình Dương, sau lưng nhà là một khu rừng tươi tốt. Họ mắc võng, trồng cây đồng thời tổ chức những bữa tiệc tối khi mặt trời lặn trên biển.

"Thật là kỳ diệu. Tôi chưa bao giờ đến một nơi yên bình như vậy", De Winter nói khi đi dạo trên bãi biển.

Một tháng sau khi gia đình De Winters hoàn thiện ngôi nhà của họ, cảnh sát tìm thấy số cocaine trị giá hàng triệu USD được giấu ở một bãi biển gần đó, loại ma túy mà các quan chức cho biết sẽ được buôn lậu về phía Bắc trên những chiếc thuyền công suất lớn. 

Sau đó là các băng đảng ma túy và bạo lực khủng khiếp. Ecuador giờ đây là một thiên đường tội phạm có tổ chức và được cho là điểm điều phối chính của cocaine bên ngoài đất nước. 

Các vụ giết người đã tàn phá khu vực từng yên bình nơi họ sinh sống. Lo lắng trước tình hình an ninh ngày càng xấu đi của Ecuador, gia đình De Winters hiện có ý định bán nhà và chuyển đi nơi khác càng nhanh càng tốt để đảm bảo an toàn trên hết. 

Nền tảng của tội ác

Dữ liệu của chính phủ cho thấy năm nay, Ecuador đang có khoảng 7.000 vụ giết người, gấp bảy lần con số năm 2018.

Thúc đẩy cuộc tàn sát là sự chuyển đổi của đất nước thành một trung tâm trung chuyển ma túy từ nước láng giềng Colombia, nơi sản xuất cocaine đạt mức cao kỷ lục. Việc chấm dứt hợp đồng thuê căn cứ Hải quân Mỹ ở Manta đã dẫn đến khoảng trống quyền lực khi các băng nhóm khác tranh giành quyền kiểm soát các tuyến đường vào Ecuador khi hàng trăm dặm bờ biển không được bảo vệ.

Các băng đảng địa phương hùng mạnh giúp các băng đảng Mexico và mafia Albania vận chuyển ma túy đến Mỹ và châu Âu. Cảnh sát bị thiếu vũ khí, trong khi chính phủ bị phân tâm bởi các cuộc biểu tình và bế tắc chính trị sau đại dịch.

Tổng thống Guillermo Lasso, người đang phải đối mặt với một cuộc bỏ phiếu luận tội, đã đóng cửa quốc hội vào tháng 5 cho biết, chính phủ của ông đã thu giữ số lượng cocaine kỷ lục từ những kẻ mà ông gọi là khủng bố ma tuý đang đe dọa nền dân chủ của Ecuador. 

Lasso đã cử binh lính xuống đường ở các thành phố ven biển bị ảnh hưởng nặng nề và cố gắng giành lại quyền kiểm soát các nhà tù do các băng đảng kiểm soát.

Cho đến nay, Ecuador vẫn chưa thể cầm cự được tình trạng đổ máu. Alberto Benavides, một linh mục Công giáo thường xuyên tổ chức tang lễ cho các nạn nhân bị sát hại, cho biết ông đã chạy trốn khi các tay súng xả súng tại một buổi lễ gần đây.

"Tôi không dám nhìn lại. Thật là đau thương, có quá nhiều đau buồn khi chứng kiến những người mẹ phải chôn cất con trai mình", vị linh mục nói. 

Tuần trước, chính phủ đã ra lệnh cho hàng nghìn trẻ em ở thành phố lớn nhất quay trở lại các lớp học trực tuyến trong bối cảnh phụ huynh lo ngại về bạo lực băng đảng tại trường học. Một số giáo viên đã nhận được tin nhắn WhatsApp với nội dung từ một trong những băng nhóm lớn nhất đất nước đe dọa bắt cóc học sinh nếu họ không giao nộp tiền cho chúng. 

Hình thành chuỗi cung ứng

Mặc dù được cảnh sát bảo vệ nhưng Ruben Balda, công tố viên phụ trách giải quyết tội phạm có tổ chức ở Manta, vẫn cảm thấy nguy hiểm. Vào một ngày gần đây, một con dê bị chặt đầu được bỏ lại bên ngoài văn phòng của ông. Lần cuối cùng điều đó xảy ra, một công tố viên khác đã bị bắn hạ.

Ông thực hiện nghiêm các biện pháp phòng ngừa ở một quốc gia đang trên đà có tỷ lệ giết người cao nhất thế giới. Gia đình Balda hiếm khi đi chơi xa.

"Các con tôi không thể chơi ở công viên, chúng không đến các lớp học bóng đá hay âm nhạc. Chúng tôi cũng không bao giờ tham dự các sự kiện xã hội", công tố viên nói. 

Việc kết án không phải là điều dễ dàng, ngay cả với sự hỗ trợ của Balda và các cơ quan thực thi pháp luật Mỹ. Vào tháng 12, một tòa án ở đây đã miễn tội cho 18 bị cáo, một số trong số họ là chủ thuyền, những người bị cáo buộc sử dụng tàu lớn để tiếp nhiên liệu cho các tàu cao tốc chở đầy cocaine.

Balda nói về phán quyết: "Đó là một thông điệp khủng khiếp đối với công dân của chúng tôi. Tất cả mọi người đều cảm thấy bất lực khi lúc nào mạng sống cũng bị đe dọa, nhưng lại không thể đối đầu với các ông trùm băng đảng giàu có và nguy hiểm được".  

Bạo lực gia tăng đang tấn công Ecuador khi nước này chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vòng hai vào ngày 15/10, đất nước như đang sống trong cuộc nội chiến. 

Các nhà chức trách cho biết Ecuador cũng nổi lên trong hoạt động buôn bán cocaine toàn cầu sau những thay đổi chính trị ở Colombia trong thập kỷ qua. Các cánh đồng trồng coca ở Colombia đang tiến gần hơn đến biên giới với Ecuador do sự tan rã của các nhóm tội phạm sau khi nhóm phiến quân Lực lượng vũ trang cách mạng Colombia, được biết đến với tên viết tắt tiếng Tây Ban Nha là FARC, giải ngũ vào năm 2016.

Ngoài vị trí gần nơi sản xuất cocaine, các băng nhóm từ Mexico, Colombia và Balkan đã định cư ở Ecuador vì nước này sử dụng đồng USD và có luật pháp cũng như thể chế yếu kém, cùng với mạng lưới các băng nhóm lâu đời như Los Choneros đang thèm khát công việc.

"Xa lộ" cocaine toàn cầu

Các băng nhóm có mặt khắp nơi tạo ra các ngành công nghiệp nhỏ gắn liền với buôn bán ma túy. Tại đây, trong vùng có những bãi biển đầy cát trắng này, những ngư dân ở Jaramijó gần Manta chuyên đánh bắt cá ngừ giờ đây sử dụng những chiếc thuyền nhỏ, di chuyển chậm để vận chuyển ma túy về phía Bắc.

Theo cảnh sát, một nhóm ba người có thể kiếm được 150.000 USD khi vận chuyển cocaine ra biển, qua Quần đảo Galápagos nổi tiếng và sau đó về phía Bắc tới các điểm giao hàng gần Trung Mỹ và Mexico. Đó là số tiền rất lớn đối với những ngư dân sống trong những ngôi nhà nhỏ lợp mái tôn và quen với việc kiếm được 20 USD vào một ngày đánh cá thuận lợi.

Ở Guayaquil, nơi các container vận chuyển hàng hải là một phần của cảnh quan, ngày nay người dân sống trong sợ hãi. Người đi bộ không dám lấy điện thoại ra khỏi túi. Các cửa hàng tiện lợi có các thanh kim loại cao từ sàn đến trần để ngăn khách hàng từ vỉa hè bước vào. Các nhà hàng sống sót sau đại dịch đóng cửa sớm.

Cảnh sát cho biết những ngư dân thành công trong việc buôn bán cocaine tiêu tiền kiếm được vào những chiếc ô tô mới và tiệc tùng. Các công ty an ninh đã chứng kiến sự bùng nổ trong kinh doanh, khi những người giàu có thuê vệ sĩ và chống đạn cho xe của họ. 

Buôn bán ma túy đã góp phần làm số ca tử vong do bạo lực ở Ecuador tăng gấp đôi từ năm 2021 đến năm 2022, khi có 4.600 người chết, con số cao nhất từng được ghi nhận trong một năm. Đất nước này đang trên đà phá kỷ lục hàng năm một lần nữa, với 3.568 ca tử vong do bạo lực được ghi nhận trong nửa đầu năm 2023.

Thi thể của những chàng trai trẻ từ các khu dân cư nghèo của thành phố chất đầy nghĩa trang Angel Maria Canales, nơi họ được đặt trong những hầm mộ bê tông, xếp chồng lên nhau cao 10 người.

Họ bao gồm Miguel, con trai của Ana Morales. Chàng trai 23 tuổi bị giết trong vụ thảm sát 122 tù nhân vào tháng 9/2021. 

Morales cho biết con trai bà và các tù nhân khác bị giết vì họ không muốn tham gia vào các băng nhóm đang tranh giành quyền lực trong trại giam. Hiện cô dẫn đầu một nhóm người thân yêu cầu cải thiện điều kiện nhà tù cũng như công lý cho gia đình của những người đã chết sau song sắt.

Bạo lực trong nhà tù nhanh chóng lan ra đường phố Guayaquil. Hai năm trước, nửa tá người có vũ trang xông vào phòng cấp cứu của một bệnh viện công ở Guayaquil, nơi bác sĩ Danilo Davila đang cố gắng cứu những bệnh nhân bị trúng đạn, trong đó có một trùm tội phạm địa phương.

Nhưng sau khi tên trùm chết, bọn tội phạm bắt đầu xả súng vào người vô tội đang có mặt trong phòng cấp cứu. 

Raúl Alcívar, giám đốc Bệnh viện tư nhân Alcívar, cho biết: "Đó là thời điểm tôi biết rằng mọi thứ sẽ trở nên thực sự tồi tệ, chúng đã vượt quá tầm kiểm soát".

Các quy trình an ninh được các bệnh viện bắt đầu được thắt chặt, bao gồm cả việc đóng cửa bệnh viện sau khi các nạn nhân bị trúng đạn được đưa đến.

Tất cả các cửa trong bệnh viện đều được thay bằng kính chống đạn, nhân viên an ninh mặc áo chống đạn, dùi cui được đổi thành súng ngắn Glock 9mm. Năm ngoái, bệnh viện đã điều trị cho 160 bệnh nhân bị thương do đạn bắn, tăng so với mức trung bình 15 bệnh nhân một năm trước đại dịch.

Hiện tại, phần lớn cocaine được vận chuyển từ Ecuador cho thị trường Mỹ được gửi từ các bờ biển Esmeraldas, Manabi, Santa Elena và một phần đến Guayas và El Oro. 

(Nguồn: Wall Street Journal)