Trung Quốc đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo mặc cho mối lo ngại về quyền riêng tư

Chính phủ Trung Quốc coi đó là một phương tiện hiệu quả để điều hành và quản lý tốt hơn một quốc gia có 1,4 tỷ dân, sử dụng khả năng của AI để thu thập và xử lý một lượng lớn dữ liệu để giải quyết một loạt các vấn đề xã hội, như bắt tội phạm và mang lại nhiều sự công bằng hơn trong chất lượng dịch vụ y tế và giáo dục. Hơn nữa, AI cũng được kỳ vọng sẽ tạo ra một làn sóng các công việc mới, có kỹ năng cao hơn, dựa trên công nghệ.

Công nghệ Al đang được Trung Quốc đẩy mạnh.

Xue Lan, một chuyên gia chính sách tư vấn cho Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc về quản trị AI, cho biết hiệu quả của AI ở Trung Quốc cũng tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Ví dụ, Trung Quốc là một đất nước rộng lớn với nhiều sự khác biệt về mật độ dân số giữa thành thị và nông thôn, vì vậy có rất nhiều các vấn đề đặc biệt.

Lấy ví dụ về nhận dạng khuôn mặt và giám sát công khai, Xue nói rằng việc tìm kiếm những tên tội phạm nhỏ nhặt như móc túi hoặc trẻ nhỏ bị tách khỏi cha mẹ trong một công viên công cộng trong một thành phố lớn, có thể giống như tìm kim trong một đống cỏ khô nếu không có sự giúp đỡ của công nghệ camera giám sát tiên tiến.

“Nhận diện khuôn mặt có thể giải quyết một vấn đề khá lớn trong những trường hợp này, mặc dù chúng có thể không phổ biến ở các quốc gia khác như ở phương Tây. Vì vậy, tại thời điểm này, tôi muốn nói rằng đừng vội vàng phán xét ai đúng và ai sai”, Xue cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại Quảng Châu vào tháng trước.

“Nhận dạng khuôn mặt có thể xâm phạm quyền riêng tư cá nhân ở một mức độ nhất định, nhưng nó cũng mang lại lợi ích tập thể, vì vậy đây là câu hỏi về cách làm thế nào để cân bằng lợi ích cá nhân và xã hội”.

Vào tháng 6, Ủy ban chuyên gia AI đã đưa ra 8 nguyên tắc quản trị AI mới với chủ đề là phát triển AI có trách nhiệm, nhằm mục đích thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của công nghệ AI từ nghiên cứu đến ứng dụng và đưa ra khuôn khổ cho các hiệp hội ngành liên quan để thiết lập các tiêu chuẩn chi tiết.

8 nguyên tắc được liệt kê là hài hòa và thân thiện, công bằng và bình đẳng, bao quát và chia sẻ, tôn trọng quyền riêng tư, an toàn và có kiểm soát, chia sẻ trách nhiệm, hợp tác cởi mở và quản trị nhanh.

Trung Quốc đang trải qua sự thay đổi và những thách thức lớn để duy trì sự ổn định xã hội, bảo vệ tài sản và cuộc sống của người dân. Du khách được theo dõi bởi công nghệ nhận dạng khuôn mặt từ nhà sản xuất thiết bị giám sát nhà nước Hikvision tại hội chợ triển lãm Security China 2018 ở Bắc Kinh, Trung Quốc.

“Dù ở bất cứ nước nào, thì để đảm bảo an ninh, luôn có sự đánh đổi giữa bảo vệ an toàn công cộng và vi phạm quyền riêng tư.”

Việc cân bằng lợi ích cá nhân và xã hội cũng cần trong nhiều lĩnh vực kinh tế. Công nghệ AI có thể tạo ra nhiều việc làm mới và sự thịnh vượng cho một số người nhưng điều này phải được cân nhắc trước sự thật là nhiều cơ hội việc làm bị tước đi bởi máy móc.

Chuyên gia Xue Lan – Đại học Thanh Hoa.

Với sức mạnh biến đổi của trí tuệ nhân tạo, các ngành công nghiệp mới sẽ được tạo ra và một số ngành cũ sẽ bị cuốn trôi. Người chiến thắng sẽ nhận được miếng bánh lớn nhất, còn những mảnh vụn sẽ để cho những kẻ lạc hậu, có lẽ không bao giờ có thể lội ngược dòng.

Công nghiệp hóa chậm hơn so với các cường quốc phương Tây và Nhật Bản, nhưng Trung Quốc biết tận dụng bề dày lịch sử để có được cơ hội với AI hiện tại, đặc biệt, họ có lợi thế có thể phát huy sức mạnh chính là con người và dữ liệu họ tạo ra.

Mối quan hệ thương mại và công nghệ hiện tại của Trung Quốc với Mỹ đã làm thế giới thức tỉnh về mối đe dọa mà một Trung Quốc đang trỗi dậy trong khoa học và công nghệ, trong cả AI lẫn 5G.

Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp vào tháng 2, chỉ đạo Chính phủ Hoa Kỳ ưu tiên AI trong các hạng mục chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển, ông cho rằng đầu tư vào các ngành công nghiệp tiên tiến là điều cần thiết.

Tuy nhiên, đối với Trung Quốc, nơi có hơn 40% trong số 1,4 tỷ người dân đang sinh sống ở khu vực nông thôn, thì ứng dụng AI có thể xóa bỏ hàng triệu công việc lặp đi lặp lại có giá trị thấp, có thể được thực hiện tốt hơn bằng các máy móc thông minh.

Đất nước này cũng có nhiều mức độ phát triển kinh tế và công nghiệp hóa ở nhiều vùng khác nhau, nên sẽ rất khó để tìm ra được một lối đi chung cho tất cả.

Mặc dù đã có rất nhiều tiêu chuẩn và nỗ lực điều chỉnh được thực hiện ở Trung Quốc, nhưng để so với Mỹ, thì Trung Quốc vẫn cần nhiều đổi mới hơn nữa.

Tự động hóa AI có thể tăng năng suất và giúp Trung Quốc đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế. Nhưng nó cũng đi kèm với rất nhiều chi phí. Theo báo cáo của Oxford Economics vào tháng 6 vừa qua, có tới 20 triệu công việc sản xuất có thể được thay thế bằng robot vào năm 2030, với 14 triệu công việc trong đó chỉ có ở Trung Quốc.

Khách được theo dõi bởi công nghệ nhận dạng khuôn mặt từ nhà sản xuất thiết bị giám sát nhà nước Hikvision tại hội chợ triển lãm Security China 2018 ở Bắc Kinh, Trung Quốc.

Việc ứng dụng tự động hóa như vậy dự kiến ​​sẽ thêm 0,8 đến 1,4 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP hàng năm tùy thuộc vào tốc độ áp dụng, theo báo cáo năm 2017 của McKinsey&Co.

Trong Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo thế hệ tiếp theo xuất bản hai năm trước, Trung Quốc đã vạch ra kế hoạch cuối cùng trở thành đế chế hàng đầu thế giới về AI vào năm 2030, với ngành công nghiệp AI trong nước trị giá gần 150 tỷ USD.

Bộ Khoa học và Công nghệ của Trung Quốc đã hỗ trợ nhiều ông lớn khổng lồ về công nghệ như Baidu, Tencent và iFlyTek, để bảo vệ sự phát triển của AI.

Xue cho rằng Chính phủ, với tư cách là người bảo vệ lợi ích công cộng, nên đóng vai trò nền tảng trong quản trị. Tuy nhiên, về các biện pháp cụ thể, thì các công ty và hiệp hội của các ngành thực sự có thể làm tốt vai trò của mình hơn khi triển khai và phát triển công nghệ.

Việc tự điều chỉnh tốt không chỉ giúp phát triển các công ty mà còn giảm chi phí giám sát của Chính phủ, ông nói. Với bản chất thay đổi nhanh chóng của AI, cũng như với ý nghĩa của nó cho nhiều lĩnh vực khác nhau, cho con người, cuộc sống và các ngành công nghiệp, thì những quy định xung quanh nó cũng phải linh hoạt và dễ dàng đáp ứng với những thay đổi, ông nói.

“Ban quản trị của chúng tôi là một mô hình năng động, liên tục điều chỉnh và không ngừng học hỏi”, theo ông Xue.

"Chúng tôi không mong đợi pháp luật giám sát hiệu quả AI nhưng một khi luật lệ đã được thông qua thì sẽ khó để điều chỉnh. Mặt khác, AI phát triển rất nhanh, nếu chúng ta không thận trọng, luật pháp và các quy định có thể hạn chế sự phát triển của ngành này".