Trung Quốc có nhiều phương án trả đũa Mỹ nhưng "lợi bất cập hại"

Theo hãng tin Reuters, Washington sẽ không giảm áp lực yêu cầu Bắc Kinh phải sửa đổi chính sách thương mại, thậm chí là cả mô hình kinh tế. Chính quyền Trung Quốc ngày 13/5 thông báo rằng kể từ ngày 1/6 tới, Bắc Kinh sẽ tăng thuế hải quan đối với 60 tỉ USD hàng hóa của Mỹ, thấp hơn nhiều so với con số 200 tỉ USD hàng hóa của Trung Quốc bị Mỹ áp thuế.

Mỹ còn "tấn công" Trung Quốc trên nhiều mặt trận khác, từ việc điều các chiến hạm tới Eo biển Đài Loan đến việc nhắm "mũi tên" vào các tập đoàn viễn thông Huawei và ZTE của Trung Quốc. Dưới áp lực ngày càng tăng từ Washington, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang nỗ lực hết sức để có thể ký được một thỏa thuận với Mỹ nhằm tránh một cuộc chiến tranh thương mại "hao tiền tốn của", có nguy cơ ngăn cản nền kinh tế Trung Quốc phát triển. Tuy nhiên, với tinh thần dân tộc chủ nghĩa, Trung Quốc cũng không thể nhượng bộ Mỹ quá nhiều.

Nếu Bắc Kinh chấp nhận yêu cầu của Washington - đó là chấm dứt các ưu đãi tài chính và thuế khóa đối với một số công ty quốc doanh và trong các lĩnh vực mang tính chiến lược - động thái này sẽ làm đảo lộn mô hình kinh tế tập trung và làm suy yếu sự kiểm soát của Đảng Cộng sản đối với nền kinh tế.

Một nguồn tin giấu tên nói với hãng tin Reuters: "Chúng tôi vẫn có cách đối phó, nhưng có lẽ sẽ không thể sử dụng hết mọi biện pháp, mục đích là để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đạt được một thỏa thuận mà cả hai bên có thể chấp nhận được”. Trung Quốc cũng có thể trả đũa Mỹ, nhưng chắc chắn điều đó sẽ gây rủi ro cho cả Bắc Kinh.

Hạn chế hàng nhập khẩu từ Mỹ

Từ tháng 7/2018, Trung Quốc đã áp đặt thêm nhiều mức thuế quan trả đũa - có thể lên đến 25% - đối với 110 tỉ USD hàng hóa của Mỹ. Theo số liệu từ Cục thống kê của Mỹ, Bắc Kinh chỉ có thể đánh thuế thêm đối với khoảng 12 tỉ USD hàng hóa của Mỹ nữa như dầu lửa và máy bay, nếu phải trả đũa đợt áp thuế mới của Washington. Ngược lại, Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm thuế lên tới 300 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc.

Tất nhiên, Trung Quốc có thể tấn công vào lĩnh vực dịch vụ. Trong lĩnh vực này, cán cân nghiêng về phía Mỹ với 40,5 tỉ USD trong năm 2018. Tuy nhiên, theo James Green - Cố vấn của công ty McLarty Associates - cách này có thể không mấy hiệu quả vì lợi tức phía Mỹ chủ yếu về du lịch và giáo dục, những lĩnh vực mà Trung Quốc khó thể quay lưng.

Green - nhân vật cho đến tháng 8/2018 vẫn là người phụ trách về thương mại tại Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh - nói thêm rằng Trung Quốc có thể dùng đến các rào cản phi thuế quan, chẳng hạn như kéo dài thủ tục cấp phép cho nông sản.

Làm tổn thương các công ty của Mỹ

Các nhà phân tích thương mại cho rằng Trung Quốc có thể quay sang những đối thủ cạnh tranh với các công ty Mỹ, chẳng hạn như mua máy bay của Airbus thay vì Boeing. Tuy nhiên, cách trả đũa này có nguy cơ thúc đẩy các doanh nghiệp Mỹ mua hàng của các nước khác, hoặc rút đầu tư khỏi Hoa Lục. Robert Lawrence, thuộc Viện kinh tế quốc tế Peterson, nhận xét: "Hậu quả về trung hạn và dài hạn đã bị đánh giá quá thấp. Nếu tôi là Trung Quốc thì tôi sẽ thực sự lo lắng".

Báo chí nhà nước Trung Quốc đã đưa ra giọng điệu dân tộc chủ nghĩa khi đàm phán thương mại Mỹ-Trung thất bại hồi tuần trước và Mỹ áp thêm thuế. Tuy nhiên, các nhà quan sát nhận thấy hiện nay chính quyền Trung Quốc cố làm cho xung đột thương mại không trở thành vấn đề quá mang tính chính trị. James Green nói: "Tôi không nghĩ Bắc Kinh thấy có lợi ích gì trong đó, họ sợ nhất là tinh thần chống Mỹ lại nhanh chóng biến thành tinh thần chống chế độ".

Hạ giá đồng nhân dân tệ (CNY) và bán trái phiếu Mỹ

Trung Quốc còn có "vũ khí" hối đoái. Đồng CNY đã mất giá 2% so với đồng USD kể từ đầu tháng 5/2019, trong bối cảnh căng thẳng thương mại tăng cao. Đồng CNY sụt giá sẽ làm giảm nhẹ tác động của thuế quan Mỹ đối với hàng xuất khẩu Trung Quốc, nhưng có nguy cơ khiến các nhà đầu tư rút vốn khỏi Hoa Lục trong trường hợp giảm phát thực sự.

Chính quyền Bắc Kinh liên tục nói rằng không có việc giảm giá đồng CNY để tăng xuất khẩu, và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tuyên bố sẽ không sử dụng tỉ suất hối đoái để can thiệp vào cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung. Các nhà đầu tư lo ngại rằng Trung Quốc, chủ nợ lớn nhất của Mỹ, có thể bán ra các trái phiếu chính phủ Mỹ để khiến cho chi phí vay nợ cao hơn.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, điều này khó có thể xảy ra vì sẽ gây tác động dây chuyền đối với dự trữ ngoại hối của Bắc Kinh, vốn lên tới 1,131 nghìn tỉ USD hồi tháng 2/2019 theo số liệu mới nhất của Mỹ.

Tìm khách hàng và nhà cung ứng mới

Trung Quốc cũng có thể làm giảm nhẹ hậu quả của việc Mỹ áp thuế bằng cách đưa ra nhiều biện pháp kích cầu khác nhau. Các nhà xuất khẩu Trung Quốc cũng đã tìm kiếm cách kênh khác để tiêu thụ sản phẩm, chẳng hạn qua sáng kiến "Vành đai và Con đường". Để đáp ứng nhu cầu về nguyên vật liệu, Trung Quốc đang tìm các nhà cung cấp khác.

Việc mua đậu nành, sản phẩm chính mà Trung Quốc nhập từ Mỹ, đã bị ngưng lại kể từ khi Bắc Kinh áp 25% thuế lên hàng Mỹ nhập khẩu vào tháng 7/2018. Tuy vậy các thương nhân châu Âu cho biết trên thực tế Trung Quốc trong tháng 12/2018 đã mua rất nhiều đậu nành của Mỹ để chứng tỏ thiện chí.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã làm lợi cho một số nước, đặc biệt là các quốc gia Nam Mỹ đã dự định tăng sản lượng đậu nành. Tóm lại, khi tìm "trăm phương nghìn kế" để trả đũa Mỹ, Trung Quốc cũng tự hại chính mình.

Nhìn chung, lợi bất cập hại!