Rồi sẽ đến lúc, cần thắng tay trên xe hơi sẽ không còn

Theo một nghiên cứu mới đây của CarGurus, chỉ có khoảng 37% số lượng xe mới sản xuất được trang bị phanh cơ truyền thống. Lý do là bởi vì khá nhiều hãng xe đã dần chuyển hướng sang phanh tay điện tử thay cho phanh cơ. Những hãng xe sang là người đi tiên phong trong trào lưu này, bởi phanh điện tử trông hiện đại và lịch lãm hơn, đồng thời chiếm ít diện tích hơn.

Các thương hiệu Audi, Jaguar, Land Rover, Lexus, Mercedes-Benz và Porsche hiện không có bất kì mẫu xe nào còn tồn tại phanh tay cơ. Hầu hết các nhà sản xuất khác cũng chỉ sử sử dụng phanh cơ cho các dòng xe cấp thấp, hay trong một số trường hợp cá biệt, cho các dòng xe mang hơi hướng thể thao tốc độ. Một số hãng như Nissan và Infiniti thì thay thế phanh tay bằng một cần phanh chân đặt tại khu vực để chân bên trái. Trên thực tế, cả thế giới chỉ còn duy nhất Dacia và Suzuki là trang bị phanh cơ trên tất cả xe của mình.

Ngày càng có ít các mẫu xe mới xuất xưởng sử dụng phanh tay cơ.

Mục đích của phanh tay là gì? Đa phần là để giữ cho xe không bị trôi khi đỗ tại mặt đường dốc hoặc không bằng phẳng. Trong vai trò này thì hệ thống điện tử luôn làm tốt hơn, vì hệ thống sẽ luôn tác động một lực đủ để giữ bánh xe lại. Nếu người dùng kéo phanh cơ chưa đủ, xe vẫn có thể bị trôi.

Một trong những lý do chính khác cho việc phanh tay truyền thống đang dần bị thay thế bởi phanh điện tử chính là việc hộp số tự động ngày một chiếm ưu thế về mặt số lượng hơn số sàn. Trên một chiếc xe hơi trang bị số sàn, mỗi khi dừng đỗ xe ta đều phải kéo phanh tay để giữ xe không trôi. Tất cả hộp số tự động đều có khả năng giữ xe cố định khi gài về chế độ P.

Vậy thì ưu và nhược điểm của phanh tay điện tử là gì? Điều gì khiến các hãng xe lần lượt thay nhau trang bị phanh điện tử lên các sản phẩm của mình?

Phanh tay điện tử chiếm khá ít không gian.

Phanh tay điện tử có những ưu điểm rõ rệt khi so sánh với phanh tay truyền thống. Trước hết ta có thể thấy là phanh tay điện tử chiếm ít diện tích hơn, chỉ đơn giản là một nút bấm chiếm một phần không gian nhỏ hơn rất nhiều so với phanh tay thông thường. Bằng việc thay thế này, nhà sản xuất có thể tận dụng thêm phần không gian dư ra để sắp xếp thêm chỗ đặt cốc nước hoặc chỉ đơn giản là một khay chứa đồ. Nói tóm gọn lại, bằng việc trang bị phanh tay điện tử, nhà sản xuất có thêm nhiều không gian trong việc bài trí nội thất xe. Không chỉ thế, nút bấm kéo phanh còn khiến xe trông hiện đại hơn, tạo cho người dùng cảm giác được sở hữu một tính năng cao cấp hơn.

Với phanh tay truyền thống, cần phanh sẽ được nối với dây cáp chạy dọc theo thân xe đến hai bánh sau. Khi ta kéo phanh, cáp này sẽ giúp má phanh kẹp lại giữ bánh. Đối với phanh điện tử, mọi thứ đều được vận hành bằng điện, chỉ cần kéo nút phanh, mô-tơ sẽ tự động giữ chặt bánh – điều này khiến ta yên tâm hơn và chắc chắn rằng xe đã được neo lại. Đồng thời, phanh điện tử cũng không cần phải cân chỉnh như phanh tay truyền thống.

Phanh tay điện tử thường mặc định đi kèm với hỗ trợ khởi hành ngang dốc và hỗ trợ đổ đèo – đây là hai tính năng khá tiện lợi cho người lái. Thêm vào đó, phanh tay điện tử có khả năng tự ngắt khi ta lái xe đi. Một số hãng như Tesla hay Koenigsegg còn chẳng buồn trang bị phanh tay cho xe; theo như đại diện hai hãng này cho biết thì xe của họ sẽ tự động kích hoạt phanh tay khi người lái gài cần số về chế độ P, và lập tức nhả phanh khi chuyển sang bất kỳ chế độ nào khác.

Christian von Koenigsegg, người sáng lập thương hiệu xe đưa trứ danh còn trả lời với báo chí rằng việc không trang bị phanh tay thực sự có lợi cho người dùng: “Bạn sẽ không phải lo việc quên kéo thắng tay, cũng không phải lo quên nhả phanh. Đây là một phương án tốt hơn và an toàn hơn khi chúng tôi phát triển các mẫu xe của mình.”

Các hãng sản xuất vẫn chưa thống nhất được thao tác khi cài phanh điện tử là nhấn xuống hay kéo nút phanh.

Những ai có ý kiến trái chiều sẽ tranh cãi rằng phanh tay truyền thống là một cơ chế cơ học, không có sự can thiệp của điện tử, do đó sẽ bền và ít bị lỗi hơn hệ thống điện. Điều này không hề sai đối với phanh điện của những thế hệ đầu, xuất hiện cách đây vài ba năm. Tuy nhiên theo thời gian thì các nhà sản xuất đã và đang dần hoàn thiện công nghệ này; hầu hết các hệ thống phanh điện tử giờ đây đều đáng tin cậy hơn, và được thiết kế một hệ thống an toàn cảnh báo cho người dùng về linh kiện nào sắp hỏng, cần phải thay thế để phanh hoạt động tối ưu nhất. 

Thêm vào đó, có nhiều người vẫn tin rằng phanh tay có thể được sử dụng để dừng khẩn cấp khi xe đang lăn bánh trên đường. Đây là một quan điểm hoàn toàn sai lầm. Phanh tay ngoài chức năng giữ cho xe không trôi trên đường dốc thì gần như vô hiệu trong mọi trường hợp khác. Cách duy nhất để thắng gấp nhằm tránh va chạm là đạp chân thắng càng mạnh càng tốt.

Một điều nữa mà phanh tay điện tử không làm được có lẽ chính là việc thực hiện các pha drift xe qua cua như ta vẫn thường thấy ở các cảnh rượt đuổi trong phim ảnh. Tuy nhiên, đây là một thao tác mà chúng ta không nên thực hiện khi tham gia giao thông vì nó khá nguy hiểm.

Những pha drift như thế này chỉ có thể được thực hiện bởi phanh tay cơ.

Trong suốt quá trình lịch sử tồn tại và phát triển của xe hơi, đã có không ít những chức năng vận hành bằng tay khác từng tồn tại sau đó bị thay thế hoàn toàn bởi máy móc. Những mẫu xe con cách đây vài chục năm sử dụng tay lái truyền động cơ học bằng bánh răng, hay không lâu sau đó là trợ lực dầu đã bị thay thế gần như hoàn toàn bằng trợ lực điện; hay như cửa kính xoay tay đã “tuyệt chủng” trước sự xuất hiện của cửa kính điện.

Tất cả những điều này xảy ra chỉ vì một lý do duy nhất: đem lại sự tiện lợi cho người dùng. Việc phanh tay điện tử chiếm chỗ phanh tay truyền thống chỉ còn là vấn đề thời gian, cho dù đôi khi chúng ta có thể tiếc nuối cảm giác kéo phanh mỗi khi ngừng xe.