Nông dân Philippines 'buồn vui lẫn lộn' vì trần giá gạo

Fortunato Villanueva Jr. đang chuẩn bị thu hoạch lúa trong tháng này từ mảnh đất mà ông đã làm việc hơn 30 năm ở Lupao. Cách khu vực ùn tắc giao thông và khói bụi của Metro Manila khoảng 200 km, nơi đây được xem là khu vực sản xuất lúa gạo chính cho đất nước hơn 109 triệu dân này.

Nông dân cần cân bằng những biến đổi trong khí hậu, môi trường, thời tiết khác nhau.  Villanueva nói rằng dù điều kiện canh tác đã được cải thiện nhưng cuộc sống của họ vẫn như cũ. 

Vào đầu tháng 9, chính quyền của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr đã ấn định mức trần giá gạo trong nỗ lực nhằm kiểm soát giá cả của mặt hàng chủ lực quốc gia, đồng thời để ứng phó với "sự gia tăng đáng báo động" của giá bán lẻ gạo tại nước này. 

Theo đó, giá trần đối với gạo xay thông thường được ấn định ở mức 41 peso Philippines (khoảng 0,72 USD)/kg, trong khi giá gạo xay kỹ có mức trần 45 peso (0,79 USD)/kg.

Theo Văn phòng Tổng thống Philippines, mặc dù nguồn cung gạo ổn định, nhà chức trách nước này vẫn ghi nhận các hành vi thao túng giá gạo bất hợp pháp đang lan rộng, chẳng hạn như tích trữ và câu kết làm giá trong thời kỳ khó khăn. 

Giá gạo bán lẻ trong nước tăng vọt hiện nay đã gây ra căng thẳng kinh tế đáng kể cho người dân Philippines, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn. 

Tuy nhiên, các nhà kinh tế nhanh chóng chỉ trích biện pháp này có khả năng tạo ra các biến thể về giá và cản trở mục tiêu đã nêu là duy trì phúc lợi và bảo vệ người tiêu dùng. 

Khoảng một phần tư lực lượng lao động Philippines làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp có thu nhập rất thấp, một số người nông dân rơi vào mức dưới chuẩn hộ nghèo của chính phủ.  Đa phần đều phải vay vốn để duy trì hoạt động canh tác của mình. 

Động thái áp mức trần của Marcos nhằm kiềm chế lạm phát gạo, vốn đã tăng lên mức 4,2% trong tháng 7 vừa qua, là mức cao nhất kể từ năm 2019 trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraina, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ và giá dầu khó dự đoán đang gây áp lực lên giá cả của các mặt hàng lương thực. 

Philippines là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 40,1% tổng lượng xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm 2023 (tương đương xuất khẩu đạt gần 1,7 triệu tấn), tăng 7% so với cùng kỳ năm 2022.

Hai quốc gia Đông Nam Á dự kiến sẽ ký một hiệp định 5 năm để bảo vệ an ninh lương thực ở mỗi nước. Áp lực có thể tăng trưởng trong những năm tới khi ngân hàng Phát triển châu Á dự báo nhu cầu gạo trắng toàn cầu sẽ tăng 30% vào năm 2050.

Tại Philippines, các doanh nghiệp trong ngành đang tìm kiếm sự cân bằng. Trước khi gạo được tung ra thị trường, thương lái mua lúa chưa bóc vỏ từ nông dân. Khi Villanueva, 54 tuổi, bắt đầu thu hoạch, ông hy vọng các nhà bán lẻ và nhà xay xát sẽ mua lúa của ông với giá 16-20 peso/kg.

Chính quyền Marcos đã áp dụng trần giá đối với việc mua gạo nguyên vỏ, từ 19-23 peso đối với loại khô và 16-19 peso đối với loại ướt. 

Dữ liệu do Bộ Nông nghiệp Philippines cung cấp cho thấy một kg gạo, dù là xay xát thông thường hay xay xát kỹ, đều được bán cao hơn một chút so với trình giá trần trên khắp các thị trường ở Metro Manila. Các phương tiện truyền thông địa phương cho rằng một số nhà bán lẻ gạo sẽ không được chấp nhận giá trần để bù đắp những khoản lỗ có thể xảy ra.

Elvie Baladad, một nông dân và điều phối viên của nhóm xã hội dân sự Paragos Pilipinas, cho biết giá mua "thực tế" cho một kg gạo nguyên vỏ dao động từ 20-22 peso. Bà lưu ý rằng một khi gạo xay, chi phí có thể lên tới 34 peso/kg.

Artemio Castillo Sr., 58 tuổi, một nông dân trồng lúa ở cùng khu vực nơi Villanueva làm việc, tin rằng giá trần thậm chí có thể mang lại lợi ích cho người trồng lúa. "Điều đó tốt cho chúng tôi vì ngay cả khi chúng tôi là nông dân, chúng tôi cũng mua gạo để ăn", ông nói. 

Nhưng các chuyên gia vẫn cảnh giác về việc liệu giới hạn giá có mang lại ý nghĩa kinh tế hay không. Leonardo Lanzona, một nhà kinh tế tại Đại học Ateneo De Manila ở Manila, cảnh báo về việc kiểm soát giá do chính phủ ủy quyền và cho biết thị trường nên quyết định giá cả.

Ông nói rằng: "Chính phủ không có quyền can thiệp vào tình huống này. Vì vậy, khi bạn áp dụng giá trần, vấn đề chỉ trở nên tồi tệ hơn. Cách duy nhất để duy trì điều này là chính phủ tiếp tục hỗ trợ cho người nông dân". 

Chính phủ Philippines thường hỗ trợ nông dân thông qua các biện pháp bao gồm trả tiền mặt và cho vay cũng như cung cấp thiết bị canh nông. 

Cuối tuần qua, chính phủ Philippines tuyên bố sẽ hỗ trợ tài chính chính 12,7 tỷ peso cho khoảng 2,3 triệu nông dân trồng lúa để giúp họ đối phó với hậu quả của hiện tượng thời tiết El Nino và chi phí sản xuất tăng cao. 

Mỗi nông dân trồng lúa canh tác dưới 2 ha đất sẽ nhận được 5.000 peso. Theo tuyên bố của  phủ chính, khoản hỗ trợ số tiền này sẽ được hỗ trợ bằng cách sử dụng nguồn thu thuế vượt quá mức nhập khẩu vào năm 2022.

Chính phủ cũng cho biết 78.000 nông dân được hưởng chương trình hỗ trợ cung cấp tiền mặt hiện tại sẽ nhận được 700 triệu peso. 

Lanzona đề xuất các giải pháp có tầm nhìn xa hơn, từ giúp các nhà hỗ trợ nhà bán lẻ nhỏ đến đầu tư công việc cơ giới hóa nhiều hơn để đạt được năng suất cao hơn.

Marcos cho rằng giá trần "sẽ sớm được bỏ qua", thời điểm bắt đầu mùa thu hoạch, thường kéo dài từ tháng 9 đến tháng 12. Nông dân và các nhóm ngành cũng phản đối việc giảm thuế vì có thể dẫn đến làn sóng giá rẻ có thể tràn vào thị trường.

Ông cho biết đây không phải là thời điểm hợp lý để giảm thuế vì dự báo hiện tại về giá gạo thế giới sẽ giảm. 

Những nông dân như Castillo và Villanueva đang hướng tới mùa thu hoạch với tâm lý buồn vui lẫn lộn. Hai nông dân này mỗi người vay các khoản vay không chính thức giá trị 100.000 peso khi bắt đầu mùa trồng trọt.

Mong muốn của họ là giá gạo ổn định ở khả năng làm hài lòng cả người sản xuất và người tiêu dùng. Nhưng họ và những người dân nông thôn khác sẽ vẫn phụ thuộc vào thị trường và các chính sách của Marcos.

(Nguồn: Nikkei Asia)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin