Nguồn cung lương thực thế giới bị đe dọa sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen

Khu vực Biển Đen theo truyền thống là một trong những nhà cung cấp chính của thế giới đối với các mặt hàng quan trọng như lúa mì và ngô, trong đó châu Á là điểm đến chính cho hàng hóa từ khu vực. 

Việc sụt giảm các lô hàng có khả năng làm tăng giá đã giảm trong những tháng gần đây, tạo thêm áp lực lên người tiêu dùng đang vật lộn với chi phí sinh hoạt cao hơn.

Ông Oksana Lesnyak, người đứng đầu văn phòng châu Á - Thái Bình Dương của tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Kyiv cho biết: "Các quốc gia châu Phi và châu Á phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu ngũ cốc từ Ukraina sẽ thấy việc Điện Kremlin cố gắng phá vỡ thỏa thuận và sử dụng thực phẩm như một vũ khí là không thể chấp nhận được. Trung tâm Chiến lược Nghiên cứu Toàn cầu XXI.

Được ký kết vào ngày 22/7, Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen sẽ kéo dài 120 ngày, với Liên hợp quốc dự kiến sẽ được gia hạn trừ khi chiến tranh kết thúc vào thời điểm đó. Nhưng bắt đầu từ ngày 24/2 năm nay, khi Nga khởi động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraina, đã tạm dừng vai trò của mình trong thỏa thuận hôm thứ 30/10 với "thời hạn vô thời hạn", nói rằng họ không thể "đảm bảo an toàn cho các tàu dân sự" đi theo hiệp ước sau một cuộc tấn công vào hạm đội Biển Đen của họ.

Ông Lesnyak cho biết Moscow đang sử dụng mối đe dọa về tình trạng thiếu lương thực tiềm ẩn để cố gắng buộc các quốc gia phương Tây vào bàn đàm phán về vấn đề Ukraina. "Khi họ đồng ý ngồi lại và nói chuyện lại, Nga sẽ sử dụng cơ hội này để lên tiếng yêu cầu phương Tây ngừng hỗ trợ Ukraina và thúc đẩy Kyiv chấp nhận một thỏa thuận hòa bình với các điều kiện của Điện Kremlin".

Đại sứ Ukraina tại Indonesia, Vasyl Hamyanin, ước tính việc vận chuyển 2 triệu tấn ngũ cốc và các loại thực phẩm khác đã được đưa lên các tàu vận chuyển đến các địa điểm từ Algeria đến Việt Nam sẽ bị đe dọa do Nga phản đối thỏa thuận.

Điều đó xảy ra sau khi giá lương thực thực phẩm toàn cầu giảm sau thỏa thuận Biển Đen, giảm khoảng 8,6% trong tháng 7, 1,9% khác vào tháng 8 và khoảng 1% vào tháng 9, theo Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc.

Sergey Fursa, một nhà kinh tế tại Dragon Capital của Ukraina, cho biết việc rút khỏi Nga là một "sự leo thang" của Moscow để đạt được những gì họ muốn từ các cuộc đàm phán gia hạn thỏa thuận ngũ cốc.

Ông Fursa nói: "Những gì Nga muốn là amoniac của họ được xuất khẩu ra ngoài thông qua một đường ống đi qua Ukraina ở cảng Odesa. Nga là nhà cung cấp lớn amoniac, một thành phần chính trong nhiều loại phân bón.

Nhưng Fursa cho biết ông hy vọng Trung Quốc sẽ âm thầm thúc đẩy Nga gia hạn thỏa thuận ngũ cốc, hy vọng sẽ kiềm chế giá nhập khẩu. "Khi giá lương thực giảm sau khi thực hiện thỏa thuận, Trung Quốc cũng được hưởng lợi".

Năm 2021, Ukraina là nhà xuất khẩu ngô lớn nhất sang Trung Quốc, nơi nó được sử dụng rộng rãi trong thức ăn cho lợn, ông Fursa cho biết.

Ông nói tiếp: "Ngô Ukraina rất quan trọng đối với Trung Quốc. "Trung Quốc có thể mua ngô từ Mỹ và Australia. Nhưng do căng thẳng của Trung Quốc với hai nước, việc mua ngô từ Ukraina sẽ dễ dàng hơn nhiều".

Trong khi đó, James Fry, Chủ tịch công ty tư vấn kinh doanh nông nghiệp LMC International, cho biết "người Nga đã làm hết sức mình" để hạn chế lượng xuất khẩu qua hành lang Biển Đen, vừa để quảng bá hàng hóa của chính họ vừa hạn chế việc Ukraina tiếp cận với đồng USD và các ngoại tệ khác.

Ông Fry nói rằng không có dấu hiệu nào cho thấy "niềm tin tốt từ ông Putin". Ông nói thêm rằng ngay cả khi một thỏa thuận hành lang mới được ký kết, sẽ khó có thể thấy nhà lãnh đạo Nga cho phép vận chuyển một lượng hàng hóa đáng kể từ Ukraina.

Ông Fry nói: "Nhiều khả năng hơn, tôi lo ngại rằng sẽ có thêm các cuộc tấn công vào kho chứa ngũ cốc và các cơ sở cảng xuất khẩu của Ukraina nhằm hạn chế khả năng xuất khẩu của Ukraina khi chiến tranh kết thúc". "Chừng nào Nga tiếp tục tấn công Ukraina ... giá cả [đối với nhiều mặt hàng] sẽ vẫn ở mức cao trong lịch sử".

Tổng thống Putin yêu cầu "đảm bảo thực sự" từ Kyiv

Xuất khẩu ngũ cốc sẽ tạm dừng vào hôn nay (2/11) sau khi Moscow rút khỏi thỏa thuận cho tàu qua Biển Đen, vì Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu "đảm bảo thực sự" từ Kyiv trước khi quay trở lại thỏa thuận.

Nga tuyên bố ngừng hoạt động hôm 30/10, cáo buộc Ukraina lạm dụng hành lang vận chuyển an toàn để tấn công tàu Nga ở Crimea. Kyiv đã bác bỏ điều này như một "cái cớ sai" để rút lui.

Thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc do Kyiv và Moscow ký vào tháng 7 có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do chiến tranh gây ra.

Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 1/11, ông Putin muốn Kyiv đưa ra "những đảm bảo thực sự" rằng họ "không sử dụng hành lang nhân đạo cho các mục đích quân sự", một tuyên bố của Điện Kremlin cho biết.

Cơ quan giám sát thỏa thuận xuất khẩu cho biết không có chuyến vận chuyển ngũ cốc nào được lên kế hoạch cho ngày 2/11, mặc dù ba tàu chở ngũ cốc khác đã rời các cảng của Ukraine vào hôm 1/11.

Hôm 31/10, Moscow đã cảnh báo rằng việc tiếp tục xuất khẩu mà không có sự tham gia của Nga là "rủi ro và nguy hiểm hơn".

Nga cũng đang gây áp lực lớn hơn đối với người Ukraina trong nước khi các cuộc tấn công gần đây đã làm hư hại cơ sở hạ tầng của đất nước, khiến các gia đình và doanh nghiệp chìm trong bóng tối nhiều tuần trước mùa đông.

Hôm 1/11, thị trưởng Kyiv Vitali Klitschko cho biết nguồn cung cấp nước và điện đã được "khôi phục hoàn toàn" ở thủ đô.

Tuy nhiên, các cuộc tấn công đã "làm hư hại nghiêm trọng khoảng 40% toàn bộ cơ sở hạ tầng năng lượng" của Ukraina, tổng thống cho biết trong một tuyên bố.

Cố vấn tổng thống Ukraina Oleksiy Arestovich cho biết cuộc bắn phá hôm 31/10 là "một trong những trận pháo kích lớn nhất vào lãnh thổ của chúng tôi bởi quân đội Liên bang Nga".

(Nguồn: NIkkei/AFP)