Nga có hỗ trợ Iran nếu chiến tranh xảy ra?

Dưới áp lực - nhưng vẫn thách thức - Iran có thể bắt đầu tìm đến Nga để được giúp đỡ, do nước này cần có khả năng phòng không và tình báo quân sự lớn hơn để phát hiện một cuộc tấn công trực tiếp rất được chú ý nhưng chưa thành hiện thực của Israel vào Iran, các nhà phân tích nói với CNBC.

Nga có vị thế tốt để cung cấp cho Tehran những khả năng như vậy, nhưng mức độ hỗ trợ của nước này vẫn chưa chắc chắn.

Bilal Y. Saab, cộng sự tại Chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức tư vấn Chatham House, nói với CNBC hôm thứ Năm: "Tôi cho rằng Iran đặt kỳ vọng cao vào việc người Nga sẽ cung cấp cho họ thứ gì đó".

Ông nói: "Vì vậy, nếu người Nga không cam kết cho vấn đề này, nó sẽ gây ra hậu quả không chỉ đối với mối quan hệ của họ với người Iran mà còn đối với bất kỳ đối tác nào khác, chẳng hạn như Trung Quốc".

"Họ phải duy trì danh tiếng và vì vậy tôi dự đoán Nga sẽ cung cấp cho Iran những gì họ cần. Bây giờ, liệu Nga có cung cấp mọi thứ Iran cần hay không thì không ai biết".

Saab cho biết, Nga khó có thể đưa ra biện pháp can thiệp quân sự chống lại Israel thay mặt cho người Iran, vì nước này đã "quá sa lầy ở Ukraina".

Ông nói: "Trò chơi chống lại Mỹ vì người Iran cũng quá mạo hiểm… vì vậy tôi nghĩ rằng nhiều khả năng Nga sẽ đứng bên lề và cố gắng giúp đỡ từ xa".

CNBC đã liên hệ với Điện Kremlin và Bộ Ngoại giao Iran để yêu cầu bình luận nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi.

'Liên minh chiến lược'

"Liên minh chiến lược" giữa Iran và Nga đã trở nên sâu sắc hơn nhiều kể từ khi Nga xâm chiếm Ukraina vào tháng 2/2022.

Tehran là một trong số ít đối tác mà Moscow có thể dựa vào để cung cấp khí tài quân sự cho mình trong bối cảnhbị trừng phạt nặng nề.

Các quan chức phương Tây cáo buộc Iran cung cấp cho Nga hàng trăm máy bay không người lái (UAV) và giúp xây dựng nhà máy sản xuất UAV ở Nga. Kyiv cho biết cho đến nay, Moscow đã sử dụng hơn 8.000 UAV do Iran phát triển để tấn công Ukraina.

Gần đây, các quan chức phương Tây lo ngại hơn và cáo buộc Iran gửi tên lửa đạn đạo tới Nga.

Việc chuyển giao vũ khí giữa hai đồng minh đã khiến Mỹ mô tả Iran là "nước ủng hộ quân sự hàng đầu" của Nga, mặc dù cả hai nước đều phủ nhận việc chuyển giao UAV và tên lửa đã diễn ra. Tuy nhiên, Tehran đã thừa nhận rằng, họ đã gửi UAV đến Nga trước khi chiến tranh bắt đầu.

Nga cũng phủ nhận việc sử dụng UAV để tấn công cơ sở hạ tầng của Ukraina, mặc dù đã có nhiều trường hợp UAV do Iran sản xuất làm hư hại cơ sở hạ tầng của Ukraina hoặc bị chặn trong chiến tranh.

Trong khi đó, Tehran đã quay sang Nga để giúp xây dựng năng lực quân sự của mình, tìm cách mua các hệ thống phòng không tinh vi của Nga và nhiều loại máy bay chiến đấu, theo các báo cáo, mặc dù các chi tiết xung quanh việc cung cấp các phần cứng như vậy vẫn còn mơ hồ.

"Việc cung cấp UAV của Iran và gần đây hơn là tên lửa cho Nga để phục vụ chiến dịch ở Ukraina đã đánh dấu một bước tiến đáng kể trong mối quan hệ Nga - Iran. Một phần, chính cuộc chiến này đóng vai trò thúc đẩy mối quan hệ Nga - Iran vốn đang phát triển, thúc đẩy sự hợp tác của họ lên những tầm cao mới", Karim Sadjadpour và Nicole Grajewski từ tổ chức tư vấn Carnegie Endowment for International Peace ghi nhận trong phân tích hồi đầu tháng này.

Để đáp lại sự hỗ trợ của Iran, Nga đã tăng cường khả năng quân sự của Iran trong một số lĩnh vực. Họ lưu ý: "Iran đã đạt được tiến bộ đáng chú ý trong việc mua vũ khí thông thường tiên tiến từ Nga, cho phép nước này đạt được một số mục tiêu lâu dài của các quan chức quốc phòng. Vào tháng 11/2023, Tehran đã đạt được các thỏa thuận mua máy bay chiến đấu Su-35, máy bay huấn luyện Yak-130 và trực thăng tấn công Mi-28, mặc dù cho đến nay chỉ có Yak-130 được giao".

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby cho biết vào cuối năm 2022, Nga đã cung cấp cho Iran "mức độ hỗ trợ quân sự và kỹ thuật chưa từng có, nhằm chuyển mối quan hệ giữa họ thành quan hệ đối tác quốc phòng chính thức". Ông nói vào thời điểm đó: "Sự hợp tác này gây ra mối đe dọa, không chỉ đối với Ukraina mà còn đối với các nước láng giềng của Iran trong khu vực".

Chuyển nhanh đến tháng 10/2024 và mong muốn tăng cường khả năng quân sự của Tehran của Nga có thể giảm dần khi cuộc chiến chống Ukraina kéo dài, trong khi khả năng Iran cung cấp vũ khí cho Nga giờ đây có thể bị hạn chế.

Tehran đang gián tiếp chiến đấu với kẻ thù không đội trời chung Israel trên hai mặt trận với các lực lượng ủy nhiệm trong khu vực, các nhóm chiến binh Hamas và Hezbollah, hứng chịu các cuộc tấn công nặng nề và liên tục của Israel ở Dải Gaza và Lebanon, và có vẻ suy yếu nghiêm trọng sau cái chết của các nhà lãnh đạo nhóm chiến binh.

Các phe phái này, cùng với lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen, tạo nên cái mà Tehran gọi là "Trục kháng chiến", mà Iran ủng hộ nhằm chống lại ảnh hưởng của Israel và Mỹ trong khu vực. Sự ác cảm chung đối với Mỹ và mong muốn tạo ra một "trật tự thế giới mới" khiến Iran và Nga gắn kết chặt chẽ hơn.

Tuần này có thể mang lại sự rõ ràng hơn về sự hợp tác kinh tế và chiến lược ngày càng sâu sắc giữa hai nước khi Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Iran Masoud Pezeshkian gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Nga.

Cả hai nước đều cho biết, họ sắp ký kết một "thỏa thuận hợp tác chiến lược" – các cuộc đàm phán bắt đầu vào đầu năm 2022 – và điều này có thể được hoàn tất tại diễn đàn. Vẫn còn phải xem mối quan hệ hợp tác sẽ đòi hỏi những gì.

Một liên minh có giới hạn

Nga có thể đang theo dõi việc mở rộng hoạt động quân sự của Israel ở vùng Gaza và Lebanon một cách thận trọng vì lợi ích quân sự, kinh tế và địa chính trị của nước này ở Trung Đông.

Cho đến nay, nước này vẫn duy trì mối quan hệ nhìn chung tốt đẹp trong khu vực, bao gồm cả với các đối thủ truyền kiếp là Iran và Israel, cũng như làm sâu sắc thêm mối quan hệ chiến lược với Syria, Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Do đó, cuộc chiến giữa các lực lượng ủy nhiệm của Israel và Iran có thể bắt đầu xâm phạm lợi ích của Nga trong khu vực.

Ví dụ gần đây nhất về điều này là vụ Israel ném bom lực lượng Iran vào ngày 3/10 gần căn cứ không quân Khmeimim của Syria, nơi được Nga điều hành kể từ khi nước này hỗ trợ chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad trong cuộc nội chiến ở nước này một thập kỷ trước.

Các nhà phân tích cho rằng vẫn chưa rõ Nga sẽ làm gì để hỗ trợ Iran trong trường hợp xảy ra một cuộc chiến tranh trực tiếp và rộng hơn giữa Iran và Israel, đồng thời đặt câu hỏi về độ sâu của liên minh và thực tế là Moscow đã vướng vào cuộc chiến ở Ukraina làm tiêu hao rất nhiều nhân lực và nguồn lực quân sự.

Nikita Smagin, chuyên gia về Iran thuộc Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga, cho biết trong phân tích hôm thứ Hai: "Xung đột leo thang giữa Israel và Iran đang bắt đầu ảnh hưởng đến lợi ích của Nga ở Trung Đông, cũng như đe dọa hàng loạt dự án Nga - Iran".

"Tuy nhiên, Moscow thích thích ứng với tình hình đang phát triển hơn là can thiệp trực tiếp. Nga không thể - và sẽ không - cứu Iran trong cuộc đối đầu với Israel và Mỹ", ông lưu ý.

Theo Smagin, cuộc chiến của Moscow ở Ukraina có nghĩa là nước này "không có thời gian" cho một cuộc chiến khác, đồng thời nói thêm rằng Nga sẽ chỉ có động cơ can dự gián tiếp vào cuộc xung đột với Israel nếu kết quả cuối cùng là làm suy yếu Mỹ.

Smagin nói : "Nga có thể tìm cách hỗ trợ Iran bằng cách cung cấp vũ khí cho các lực lượng ủy nhiệm của Iran, bao gồm cả Hezbollah và Houthis". "Tuy nhiên, đối với Điện Kremlin, điều đó sẽ hợp lý hơn nếu những chuyến hàng như vậy gây tổn hại cho Mỹ, thay vì Israel".

(Nguồn: CNBC)