EU có thể cứu vãn kinh tế khỏi một cuộc đại suy thoái?

Việc thị trường chứng khoán châu Âu sụt giảm mạnh mới đây là dấu hiệu rõ rệt nhất. Chịu tác động kép từ sự lây lan của dịch COVID-19 và sự bất ổn của giá dầu thô, thị trường chứng khoán châu Âu đã có những biến động mạnh mẽ, đối với EU từng trải qua cuộc khủng hoảng nợ công và suy thoái kinh tế, việc thị trường tài chính biến động mạnh đủ để tác động đến tâm lý của các nhà quyết sách.

Đối diện với cả hai mặt trận là dịch bệnh và kinh tế

Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 ở trong nước, ngày 8/3, Thủ tướng Italy Giuseppe Conte tuyên bố phong tỏa một số thành phố và ngày 9/3 tuyên bố phong tỏa trên khắp cả nước, thị trường chứng khoán của châu Âu và Mỹ cũng vì thế mà sụt giảm mạnh. Ngày 10/3, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết “sẽ tận dụng mọi công cụ để bảo đảm nền kinh tế EU vượt qua khó khăn”.

Trước đó, lãnh đạo các nước châu Âu như Anh, Italy và Đức đều tuyên bố họ sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để đối phó với cuộc khủng hoảng. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen nói rằng phải đối diện với cả hai mặt trận là dịch COVID-19 và tác động mà dịch này gây ra cho kinh tế. Bà cho biết tình hình kinh tế gặp nhiều khó khăn hiện nay là do dịch COVID-19 gây ra, và dùng cụm từ “khó khăn” và “giông bão” để chứng minh phán đoán tác động này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn của bà.

Bà Ursula von der Leyen phải đối mặt với suy thoái kinh tế lớn nhất từ ​​trước đến nay của EU do COVID-19 gây ra. Ảnh: GETTY.

Mặc dù EU đã không trực tiếp đề cập đến sự bất ổn của thị trường tài chính, nhưng tuyên bố này được đưa ra ngay sau khi thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh. Phán đoán của Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) cũng thay đổi rõ rệt sau khi thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh.

Trước đó, ECB cho rằng diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 mang đến rủi ro cho triển vọng kinh tế và hoạt động thị trường tài chính của Khu vực đồng euro. ECB đang theo dõi chặt chẽ diễn biến của dịch COVID-19 và tác động của nó, đồng thời chuẩn bị áp dụng các biện pháp phù hợp và có tính đối xứng khi cần thiết.

Sau khi thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh, tại cuộc họp về chính sách tiền tệ của ECB được tổ chức vào ngày 12/3, Chủ tịch ECB Christine Lagarde cảnh báo rằng châu Âu sẽ phải đối diện với những tác động nghiêm trọng giống như cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 nếu không áp dụng các hành động khẩn cấp để đối phó với dịch COVID-19.

Có thể thấy, sau khi thị trường tài chính xuất hiện tình trạng bất ổn, phán đoán của ECB đối với dịch COVID-19 đã thay đổi, từ rủi ro ở mức trung bình trước đó sang rủi ro lớn có thể gây ra cuộc khủng hoảng tài chính.

Thực hiện cả chính sách tài chính và tiền tệ để đối phó với những tác động của dịch COVID-19Sau khi thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh, EU đã nhanh chóng đưa ra một loạt các chính sách tài chính và ECB cũng đưa ra chính sách tiền tệ để đối phó với những tác động kinh tế của dịch COVID-19.

EC nới lỏng hạn chế về trợ cấp chính phủ cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.

Chính sách tài chính: Nới lỏng hạn chế tài chính và đưa ra kế hoạch đầu tư

Theo các tài liệu do EC công bố, phản ứng chính sách liên quan đến lĩnh vực tài chính của ủy ban này hiện nay chủ yếu ở ba khía cạnh: Một là, nới lỏng hạn chế về trợ cấp chính phủ. EU có các quy định nghiêm ngặt đối với trợ cấp chính phủ của các quốc gia thành viên, trợ cấp chính phủ ngoài mức quy định phải được EC phê chuẩn.

Để khuyến khích các nước thành viên đối phó với dịch COVID-19, EC cho phép chính phủ trợ cấp cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh, cung cấp gói hỗ trợ khẩn cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và hỗ trợ cần thiết cho các ngân hàng để đảm bảo các gói trợ cấp của chính phủ có thể đến tay các doanh nghiệp thực sự có nhu cầu.

Hai là, nới lỏng hạn chế về chi tiêu tài chính. Trước những khó khăn kinh tế do dịch COVID-19 gây ra, việc các nước như Italy… đưa ra kế hoạch kích thích kinh tế chắc chắn sẽ làm tăng tỷ lệ thâm hụt tài chính và thay đổi kết cấu chi tiêu tài chính. Theo trình bày của Ủy viên châu Âu phụ trách các vấn đề kinh tế vào ngày 16/3, hạn ngạch tài chính mà EU và các nước thành viên có thể sử dụng sẽ sớm được tăng lên, các hạn ngạch nguồn vốn như tài trợ chính phủ và kéo dài thời hạn thu thuế sẽ tăng lên đến hơn 10% GDP.

Ba là, đưa ra kế hoạch đầu tư để đối phó với dịch COVID-19. Mục đích của kế hoạch này là hỗ trợ hệ thống y tế, doanh nghiệp vừa và nhỏ, thị trường lao động và các lĩnh vực dễ bị tổn thương khác trong nền kinh tế. Tổng mức của kế hoạch đầu tư này là 25 tỷ euro.

EU đang đối mặt với suy giảm kinh tế chưa từng có.

Chính sách tiền tệ: không thay đổi lãi suất, tăng cường mua trái phiếu, nới lỏng yêu cầu giám sát vốn của ngân hàng 

Tại hội nghị chính sách tiền tệ được tổ chức vào ngày 12/3, ECB đã công bố bộ công cụ chính sách tiền tệ toàn diện mới nhất. Các biện pháp mới chủ yếu ở bốn khía cạnh: Một là, tăng thêm chương trình tái cấp vốn dài hạn mang tính tạm thời và nhanh chóng tăng cường tính thanh khoản vào thị trường tài chính của Khu vực đồng euro.

Hai là, đưa ra chương trình tái cấp vốn dài hạn theo mục tiêu (TLTRO) mới từ tháng 6/2020 đến tháng 6/2021 để khuyến khích các ngân hàng cấp tín dụng cho các thực thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ba là, tăng quy mô mua trái phiếu, đến cuối năm 2020, mua thêm 120 tỷ euro trái phiếu.

Bốn là, nới lỏng tạm thời yêu cầu ngành ngân hàng phải giám sát các phương diện như tiền vốn và tính thanh khoản, bằng cách là các ngân hàng có thể sử dụng đầy đủ các biện pháp hòa hoãn theo các chỉ thị có liên quan, ECB sẽ cung cấp các gói ưu đãi và linh hoạt cho các ngân hàng áp dụng những biện pháp này. Tuy nhiên, ECB không thay đổi lãi suất mà thị trường rất quan tâm.

Hiệu quả tổng thể trong các chính sách của EU là có hạn

Trên thực tế, năm 2019 nền kinh tế EU vốn đã tăng trưởng tương đối chậm, kinh tế Đức giảm tốc và Italy ở bên lề đà tăng cường 0%. Dịch COVID-19 khiến nền kinh tế EU gặp nhiều khó khăn hơn, mặc dù các biện pháp đối phó của EU có nhiều điểm đáng khen ngợi, nhưng hiệu quả tổng thể có thể vẫn có hạn.

Một là, nới lỏng hạn chế tài chính tuy có thể làm tăng không gian hoạt động của chính phủ các nước thành viên, nhưng sẽ làm tăng thâm hụt của chính phủ. Trước yêu cầu mạnh mẽ của các nước như Italy…, EU đã nới lỏng các yêu cầu tài chính cho chính phủ của các nước thành viên, điều này có giá trị quan trọng đối với việc đối phó với dịch COVID-19 và cứu trợ nền kinh tế trong nước.

Phản ứng chính sách của ECB tương đối chậm chạp trước sự tấn công của dịch COVID-19.

Tuy nhiên, đối với các quốc gia đã có tỷ lệ nợ công tương đối cao như Italy, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, việc tăng chi tiêu của chính phủ sẽ khiến nợ công tăng cao hơn nữa. EU vẫn thiếu các cơ chế thanh toán chuyển khoản nhằm vào các quốc gia cụ thể.

Hai là, hiệu quả của kế hoạch đầu tư để đối phó với tác động của dịch COVID-19 bị hoài nghi. Tổng mức của kế hoạch đầu tư này là 25 tỷ euro, trong đó có 7,5 tỷ euro là quỹ khởi động, tìm cách thúc đẩy dòng vốn đầu tư 17,5 tỷ euro còn lại. Tuy nhiên, 7,5 tỷ euro này không phải là khoản tiền mới tăng thêm, mà là khoản tiền hiện có trong tài khoản của các nước thành viên, là quỹ được EC phân bổ cho các nước thành viên vào năm 2019 nhưng chưa sử dụng hết, vốn phải trả lại vào năm 2020.

Để đối phó với những khó khăn kinh tế hiện nay, EC đang tìm cách hủy bỏ việc thu hồi khoản tiền này. Tuy nhiên, khoản tiền này phải nhanh chóng được đưa vào lĩnh vực đầu tư theo kế hoạch quỹ cơ cấu và đến trước niên hạn ngân sách mới thì mới có tính tích cực đối với việc đối phó với những tác động trong thời gian ngắn.

Ba là, phản ứng chính sách của ECB tương đối chậm chạp. Khác với các hành động cắt giảm lãi suất khẩn cấp của Anh và Mỹ, lý do khiến ECB đã không tổ chức hội nghị về sự bất ổn của thị trường chứng khoán là bởi sự lây lan của dịch COVID-19 đã ảnh hưởng đến công việc thường ngày của ECB, thậm chí một nhân viên của ECB đã được xác nhận nhiễm visrus SARS-CoV-2, khiến hơn 100 người bị cách ly, thống đốc ngân hàng trung ương của các nước cũng giảm thiểu việc đi lại.

Bốn là, coi trọng việc xây dựng cơ chế truyền dẫn tiền tệ, nhưng rủi ro của ngân hàng cũng sẽ tăng lên. Lý do khiến ECB không cắt giảm lãi suất lần này là bởi thiếu không gian giảm lãi suất trong tình hình lãi suất âm, do đó đã chuyển sang chương trình tái cấp vốn dài hạn theo mục tiêu và nhấn mạnh cơ chế truyền dẫn tiền tệ. Biện pháp này đã nhận sự khen ngợi của các nhà kinh tế bao gồm cả cựu Chủ tịch ECB Jean-Claude-Trichet.

Chương trình này tìm cách duy trì quy mô cấp tín dụng dài hạn, và đưa ra các gói ưu đãi lãi suất nhiều hơn cho các ngân hàng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ vay. Tuy nhiên, hệ thống ngân hàng của Eurozone từng bị ảnh hưởng nặng nề sau cuộc khủng hoảng nợ công, với tỷ lệ nợ xấu tương đối cao, thị trường chứng khoán và các thực thể kinh tế bất ổn đều sẽ làm tăng gánh nặng vốn của các ngân hàng.

Thống kê tình hình dịch bệnh COVID-19

VIỆT NAM

1405

CA NHIỄM

35

CA TỬ VONG

1252

CA PHỤC HỒI

THẾ GIỚI

74.034.352

CA NHIỄM

1.646.692

CA TỬ VONG

52.025.064

CA PHỤC HỒI

Nơi khởi bệnh	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
Đà Nẵng	412	31	365
Hà Nội	174	0	167
Hồ Chí Minh	144	0	123
Quảng Nam	107	3	101
Bà Rịa - Vũng Tàu	69	0	65
Khánh Hòa	64	0	29
Bạc Liêu	50	0	48
Thái Bình	38	0	35
Hải Dương	32	0	29
Ninh Bình	32	0	28
Đồng Tháp	24	0	21
Hưng Yên	23	0	22
Thanh Hóa	21	0	19
Quảng Ninh	20	0	20
Bắc Giang	20	0	20
Hoà Bình	19	0	19
Vĩnh Phúc	19	0	19
Nam Định	15	0	15
Bình Dương	12	0	12
Cần Thơ	10	0	10
Bình Thuận	9	0	9
Bắc Ninh	8	0	8
Đồng Nai	7	0	4
Quảng Ngãi	7	0	7
Hà Nam	7	0	5
Quảng Trị	7	1	6
Tây Ninh	7	0	7
Trà Vinh	5	0	5
Lạng Sơn	4	0	4
Hà Tĩnh	4	0	4
Hải Phòng	3	0	3
Ninh Thuận	3	0	2
Thanh Hoá	3	0	2
Phú Thọ	3	0	3
Đắk Lắk	3	0	3
Thừa Thiên Huế	2	0	2
Lào Cai	2	0	2
Thái Nguyên	1	0	1
Cà Mau	1	0	1
Kiên Giang	1	0	1
Bến Tre	1	0	1
Lai Châu	1	0	1
Hà Giang	1	0	1

Quốc Gia	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
United States	17.159.794	311.316	10.015.012
India	9.933.997	144.144	9.456.552
Brazil	6.974.258	182.854	6.067.862
Russia	2.734.454	48.564	2.176.100
France	2.391.447	59.072	179.087
Turkey	1.898.447	16.881	1.661.191
Italy	1.888.144	66.537	1.175.901
United Kingdom	1.888.116	64.908	0
Spain	1.771.488	48.401	0
Argentina	1.510.203	41.204	1.344.300
Colombia	1.444.646	39.356	1.328.430
Germany	1.388.184	23.916	1.025.000
Mexico	1.267.202	115.099	938.089
Poland	1.159.901	23.914	892.650
Iran	1.131.077	52.883	844.430
Peru	987.675	36.817	922.314
Ukraine	919.704	15.744	535.417
South Africa	873.679	23.661	764.977
Netherlands	639.746	10.246	0
Indonesia	636.154	19.248	521.984
Belgium	611.422	18.178	41.973
Czech Republic	594.148	9.882	516.786
Iraq	578.916	12.636	513.405
Chile	576.731	15.959	549.852
Romania	571.749	13.862	469.499
Bangladesh	495.841	7.156	429.351
Canada	477.353	13.702	388.018
Philippines	452.988	8.833	419.282
Pakistan	445.977	9.010	388.598
Morocco	403.619	6.711	362.911
Switzerland	394.453	6.316	311.500
Israel	363.287	3.030	340.145
Saudi Arabia	360.335	6.080	351.192
Portugal	358.296	5.815	283.719
Sweden	348.585	7.802	0
Austria	330.343	4.764	291.042
Hungary	288.567	7.381	83.940
Serbia	282.601	2.482	31.536
Jordan	267.585	3.465	230.274
Nepal	250.916	1.743	238.569
Ecuador	202.356	13.896	177.951
Georgia	198.387	1.922	167.281
Panama	196.987	3.411	164.855
United Arab Emirates	188.545	626	165.749
Azerbaijan	187.336	2.050	122.859
Bulgaria	184.287	6.005	87.935
Japan	184.042	2.688	155.547
Croatia	183.045	2.870	157.773
Belarus	165.897	1.291	143.373
Dominican Republic	156.585	2.372	121.988
Costa Rica	154.096	1.956	121.031
Armenia	150.218	2.556	128.694
Lebanon	148.877	1.223	104.207
Bolivia	147.716	9.026	126.720
Kuwait	146.971	913	142.909
Kazakhstan	143.735	2.147	128.218
Qatar	141.417	242	139.042
Slovakia	139.088	1.309	101.584
Guatemala	130.828	4.510	119.288
Moldova	130.329	2.650	112.677
Greece	127.557	3.870	9.989
Oman	126.835	1.480	118.736
Egypt	122.609	6.966	105.450
Denmark	119.779	975	83.801
Ethiopia	117.542	1.813	96.307
Palestine	115.606	1.048	90.952
Honduras	114.943	3.001	52.392
Tunisia	113.241	3.956	86.801
Myanmar	111.900	2.346	90.453
Venezuela	108.480	965	103.271
Bosnia Herzegovina	103.232	3.511	68.245
Slovenia	100.389	2.190	77.453
Lithuania	99.869	907	43.379
Paraguay	95.353	1.991	67.953
Algeria	93.065	2.623	61.307
Kenya	92.853	1.614	74.403
Libya	92.577	1.324	62.720
Bahrain	89.444	349	87.490
Malaysia	87.913	429	72.733
China	86.770	4.634	81.821
Kyrgyzstan	78.151	1.317	71.270
Ireland	76.776	2.134	23.364
Macedonia	75.597	2.194	51.493
Uzbekistan	75.396	612	72.661
Nigeria	74.132	1.200	66.494
Singapore	58.353	29	58.238
Ghana	53.386	327	52.048
Albania	50.637	1.040	26.381
Afghanistan	49.970	2.017	38.648
South Korea	45.442	612	32.947
El Salvador	42.397	1.219	38.481
Luxembourg	42.250	418	33.486
Montenegro	42.148	597	32.097
Norway	42.077	402	34.782
Sri Lanka	34.447	157	25.652
Finland	31.870	472	22.500
Uganda	28.733	225	10.070
Australia	28.056	908	25.690
Latvia	27.495	382	18.153
Cameroon	25.359	445	23.851
Sudan	21.864	1.372	12.667
Ivory Coast	21.775	133	21.335
Estonia	19.271	160	12.117
Zambia	18.456	369	17.635
Madagascar	17.587	259	16.992
Senegal	17.336	352	16.349
Namibia	17.276	164	15.196
Mozambique	17.143	145	15.241
Angola	16.362	372	8.990
French Polynesia	15.870	97	4.842
Cyprus	15.789	84	2.057
Congo [DRC]	14.930	364	12.859
Guinea	13.474	80	12.727
Maldives	13.392	48	12.760
Botswana	12.873	38	10.456
Tajikistan	12.815	89	12.253
French Guiana	12.026	71	9.995
Jamaica	11.907	276	8.371
Zimbabwe	11.522	310	9.599
Mauritania	11.431	236	8.248
Malta	11.415	180	9.516
Cape Verde	11.395	110	11.055
Uruguay	10.418	98	6.895
Cuba	9.671	137	8.658
Haiti	9.597	234	8.280
Belize	9.511	211	4.514
Syria	9.452	543	4.494
Gabon	9.351	63	9.204
Réunion	8.534	42	8.037
Guadeloupe	8.524	154	2.242
Hong Kong	7.804	123	6.439
Bahamas	7.698	164	6.081
Andorra	7.382	79	6.706
Swaziland	6.912	132	6.476
Trinidad and Tobago	6.900	123	6.204
Rwanda	6.832	57	6.036
Democratic Republic Congo Brazzaville	6.200	100	4.988
Malawi	6.091	187	5.661
Guyana	5.973	156	5.144
Nicaragua	5.887	162	4.225
Mali	5.878	205	3.697
Djibouti	5.759	61	5.628
Mayotte	5.616	53	2.964
Iceland	5.578	28	5.421
Martinique	5.575	42	98
Suriname	5.381	117	5.231
Equatorial Guinea	5.195	85	5.061
Aruba	5.079	46	4.911
Central African Republic	4.936	63	1.924
Somalia	4.579	121	3.529
Burkina Faso	4.300	73	2.940
Thailand	4.261	60	3.977
Gambia	3.785	123	3.653
Curaçao	3.699	11	1.889
Togo	3.295	66	2.821
South Sudan	3.222	62	3.043
Benin	3.090	44	2.972
Sierra Leone	2.451	75	1.853
Guinea-Bissau	2.447	44	2.378
Lesotho	2.365	46	1.423
Niger	2.361	82	1.329
Channel Islands	2.192	48	1.339
New Zealand	2.100	25	2.032
Yemen	2.085	606	1.384
San Marino	2.025	54	1.694
Chad	1.784	102	1.611
Liberia	1.773	83	1.406
Liechtenstein	1.600	21	1.377
Vietnam	1.405	35	1.252
Sint Maarten	1.269	26	1.111
Gibraltar	1.125	6	1.046
Sao Tome and Principe	1.010	17	952
Mongolia	918	0	384
Saint Martin	801	12	675
Turks and Caicos	771	6	741
Taiwan	749	7	612
Burundi	735	1	640
Papua New Guinea	729	8	601
Diamond Princess	712	13	699
Eritrea	711	0	564
Monaco	678	3	609
Comoros	633	7	606
Faeroe Islands	530	0	506
Mauritius	524	10	489
Tanzania	509	21	183
Bermuda	467	9	250
Bhutan	439	0	408
Isle of Man	373	25	344
Cambodia	362	0	319
Cayman Islands	302	2	277
Barbados	297	7	273
Saint Lucia	278	4	240
Seychelles	202	0	184
Caribbean Netherlands	177	3	166
St. Barth	162	1	127
Brunei	152	3	148
Antigua and Barbuda	148	5	138
Saint Vincent and the Grenadines	98	0	81
Dominica	88	0	83
Grenada	85	0	41
British Virgin Islands	76	1	72
Fiji	46	2	38
Macau	46	0	46
Laos	41	0	36
New Caledonia	37	0	35
Timor-Leste	31	0	30
Saint Kitts and Nevis	28	0	23
Vatican City	27	0	15
Falkland Islands	23	0	17
Greenland	19	0	18
Solomon Islands	17	0	5
Saint Pierre Miquelon	14	0	14
Montserrat	13	1	12
Western Sahara	10	1	8
Anguilla	10	0	4
MS Zaandam	9	2	7
Marshall Islands	4	0	4
Wallis and Futuna	3	0	1
Samoa	2	0	2
Vanuatu	1	0	1

Dữ liệu trên được thống kê theo nguồn https://corona.kompa.ai/, https://ncov.moh.gov.vn/

(Nguồn: TTXVN)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin