Đứng trên đỉnh cao thế giới, hai ngân hàng của gia tộc Rothschild vẫn tranh giành quyền lực

'Tham chiến'

Một trong những nhân viên ngân hàng của Ariane de Rothschild trở về từ Trung Đông vài tháng trước và mang theo tin tức đáng lo ngại cho ngân hàng tư nhân Thụy Sĩ của bà - Tập đoàn Edmond de Rothschild.

Một khách hàng triệu phú được đánh giá cao đã nói rằng đại diện khác của công ty đã gọi đến - chỉ có điều, tấm danh thiếp mà khách hàng cho anh ta xem có logo của Rothschild & Co - một công ty đối thủ có trụ sở tại Paris do anh em họ vợ xa của Ariane điều hành. 

Đây không phải là lần đầu tiên khách hàng nhầm lẫn công ty Thụy Sĩ với đối thủ cạnh tranh Pháp, nhưng nó đang ngày càng phổ biến. Hai công ty mang cái tên Rothschild nổi tiếng là những ngân hàng duy nhất còn lại có liên kết với đế chế tài chính nổi tiếng giàu có và quyền lực nhất thế giới trong thế kỷ 19.

Sau nhiều thập kỷ hoạt động trong các lĩnh vực kinh doanh khác nhau, giờ đây họ đang tham gia vào một cuộc chiến lớn hơn trong ngành quản lý tài sản toàn cầu trị giá 250.000 tỷ USD. 

Con đường thống trị giới tài chính toàn cầu

Một cuộc giải quyết tranh chấp pháp lý gay gắt cách đây hơn 5 năm do Ariane khởi xướng về việc sử dụng chung cái tên Rothschild lẽ ra đã chấm dứt xung đột. Nhưng nó gần như không thể ngăn cản thương hiệu này trở thành vũ khí chính trong cuộc cạnh tranh khốc liệt dành cho những khách hàng giàu có trên khắp châu Âu, Trung Đông và châu Á.

Với tài sản trị giá hơn 100 tỷ USD được quản lý, Rothschild & Co. có trụ sở tại Paris là công ty nhỏ hơn, nhưng công ty này đang nhanh chóng giành được chỗ đứng với đối thủ Thụy Sĩ. 

Lần đầu tiên trong lịch sử của công ty, lợi nhuận trước thuế từ hoạt động quản lý tài sản đã vượt qua lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh tư vấn trong nửa đầu năm 2023. Vào cuối năm 2022, công ty ở Paris đã tiến gần hơn đối thủ Thụy Sĩ về mặt của cải.

Việc hợp lực sẽ mang lại sức mạnh cho gia tộc Rothschild, vốn vẫn không thể chống lại những gã khổng lồ toàn cầu trong ngành như Morgan Stanley và UBS Group AG hay thậm chí là các ngân hàng tư nhân Thụy Sĩ Julius Baer Group và Banque Pictet&Cie SA. Vào cuối năm 2022, hai ngân hàng này quản lý khoảng 280 tỷ USD tài sản, vượt qua Lombard Odier, Bank J. Safra Sarasin AG và cả Vontobel Holding AG.

Ý tưởng nối lại quan hệ đã được chi nhánh Pháp đề xuất trước đây nhưng bị phía Thụy Sĩ từ chối. Chủ tịch điều hành của Rothschild & Co. - Alexandre de Rothschild và cha của ông là David không hề ngại ngùng về việc muốn sáp nhập. Ngân hàng đã sử dụng hoạt động mua lại để bắt đầu hoạt động kinh doanh, đồng thời chiêu mộ toàn bộ đội ngũ từ các công ty khác. Lời đề nghị vẫn tiếp tục được đưa ra với Ariane nhưng vô ích.

Ngay cả một số chủ ngân hàng tư nhân cấp cao của Ariane cũng thấy ý kiến này hợp lý, nhưng người phụ nữ 58 tuổi đã nhiều lần bác bỏ mọi đề xuất về sự kết hợp.

Một số nhân viên ngân hàng tại công ty Thụy Sĩ này cũng cho biết hoạt động kinh doanh đã trì trệ trong những năm gần đây, một phần do thiếu tầm nhìn. Ngân hàng phản đối quan điểm đó và cho biết họ có chiến lược rõ ràng và sẽ công bố kết quả sớm nhất vào tháng 3 năm nay. 

Philippe Pelé-Clamour, trợ giảng tại trường kinh doanh HEC Paris, chuyên về các công ty gia đình, cho biết: "Một bên là lý do kinh tế, một bên là niềm tự hào cá nhân. Thời kỳ của cái tôi và tranh chấp này tương đối ngắn khi đặt trong bối cảnh hai thế kỷ lịch sử. Việc đến với nhau có thể xảy ra ở thế hệ tiếp theo". 

Những viên gạch đầu tiên của "đế chế"

Bất chấp tất cả những khác biệt, hai bên có chung một lịch sử bắt nguồn từ Mayer Amschel Rothschild. Rothschild là một gia tộc Do Thái có nguồn gốc từ thành phố Frankfurt, nước Đức. Họ đã tạo nên một đế chế tài chính - ngân hàng tại châu Âu bắt đầu từ cuối thế kỷ 18. Đế chế này thậm chí còn vượt qua những gia tộc làm ngành ngân hàng mạnh nhất mọi thời đại như Baring hay Berenberg. 

Ngày nay, gia tộc Rothschild nắm trong tay nhiều hoạt động kinh doanh bao trùm các lĩnh vực khác nhau như tài chính, bất động sản, khai khoáng, năng lượng. Nhiều người còn cho rằng gia tộc này vẫn tiếp tục duy trì sự kiểm soát của mình thông qua Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Phía London và Paris là những câu chuyện thành công của gia tộc. Chi nhánh Paris đã tài trợ cho nước Pháp thời hậu Cách mạng và tài trợ cho các ngành công nghiệp sau Thế chiến thứ hai, tuyển dụng nhiều thế hệ chủ ngân hàng, trong đó có hai tổng thống, Georges Pompidou và Emmanuel Macron. 

Ở Anh, NM Rothschild & Sons nổi tiếng đã tài trợ cho chiến thắng của Công tước Wellington trước Napoléon trong trận Waterloo. Năm 2003, chi nhánh London và Paris bắt đầu sáp nhập thành Rothschild & Co.

Ngược lại, chi nhánh công ty ở Thụy Sĩ còn khá mới. Người sáng lập thế hệ thứ năm Edmond, sinh ra trong một gia đình có chi nhánh ở Pháp, đã thành lập ngân hàng của mình vào năm 1953. Công ty đã giúp những người giàu có chuyển tiền tiết kiệm một cách kín đáo, trong thời đại mà ngân hàng tư nhân ở Thụy Sĩ ít bị quản lý và thiếu minh bạch, bảo vệ họ một cách hiệu quả khỏi thuế cao ở châu Âu thời hậu chiến.

Cuộc chiến gia tộc

Hai công ty Rothschild hoạt động ở các phân khúc khác nhau. Chi nhánh Thụy Sĩ chuyên về ngân hàng tư nhân ở những nơi như Luxembourg và Monaco, còn chi nhánh ở Paris kết hợp với chi nhánh Anh vươn lên vị trí hàng đầu trong số các nhà giao dịch doanh nghiệp toàn cầu. 

Họ thậm chí còn sở hữu cổ phần chéo. Vào những năm 1980, Edmond de Rothschild đã giúp những người anh em họ ở Paris của ông đứng vững trở lại sau khi ngân hàng của họ bị Tổng thống Đảng Xã hội Pháp François Mitterrand quốc hữu hóa.

Khi Edmond qua đời năm 1997, con trai duy nhất của ông là Benjamin, lúc đó 34 tuổi, trở thành chủ tịch. Đam mê hơn với chèo thuyền và theo đuổi các hoạt động như săn bắn, trượt tuyết, Benjamin đã nâng vợ mình là Ariane lên làm phó chủ tịch vào năm 2009. Năm 2021, Benjamin qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 57.

Giống như nhiều triều đại giàu có, gia tộc Rothschild cũng có những âm mưu và thù hận trong gia đình. Mối quan hệ giữa anh em họ Thụy Sĩ và Pháp rất khó xử. Việc Edmond được thừa kế cả một đế chế nhưng không quan tâm đến công việc kinh doanh là một điểm nhức nhối đối với những người anh em họ người Pháp của anh. 

Ngay cả trong cùng một gia đình, các mối quan hệ cũng có thể gặp khó khăn. Mẹ của Benjamin - Nadine, đã chuyển một phần tài sản của mình cho đối thủ người Thụy Sĩ Pictet vài năm trước để phản đối cách con trai và con dâu bà điều hành ngân hàng của người chồng quá cố.

Trong nhiều năm, họ hàng là nguồn tranh chấp giữa hai bên. Các vấn đề nảy sinh vào năm 2015 khi Ariane, trong lần đầu tiên làm giám đốc điều hành, đã đưa công ty Paris ra tòa án. Tranh chấp đã được giải quyết vào năm 2018 theo một thỏa thuận giải quyết quyền sở hữu chéo và đặt ra các giới hạn về cách sử dụng và bảo vệ tên này.

Giờ đây, mỗi ngân hàng đang ở thời điểm quan trọng của riêng mình, quyết tâm tìm kiếm sự tăng trưởng và đạt được nó bằng cách tận dụng cái tên Rothschild. Gia tộc này đã tích lũy được khối tài sản khổng lồ như trong hàng trăm năm lịch sử, từ những đồn điền rộng lớn với những vườn nho xanh mát hay các tác phẩm nghệ thuật và vô số tài sản quý giá khác.

"Gia tộc Rothschild có một tài sản mà các tổ chức tài chính khác không có, đó là danh tiếng lịch sử và danh mục kinh doanh rộng lớn trải rộng khắp thế giới", Sebastian Dovey, cựu cố vấn ngành quản lý tài sản cho biết.

Tại tòa nhà trang nhã theo phong cách Art Nouveau của Rothschild & Co. ở trung tâm Paris, Alexandre, 43 tuổi, thuộc thế hệ thứ bảy, đang tích cực thúc đẩy chiến lược phát triển của cha mình là David. Công ty có tổng tài sản được quản lý là 102 tỷ euro (110 tỷ USD) vào giữa năm 2023 - tăng gấp đôi so với năm 2015.

Alexandre gia nhập ngân hàng vào năm 2008. Cuộc hành quân của ông đang tăng tốc. Trong một động thái mang tính biểu tượng cao, vào năm 2022, Rothschild & Co. đã mở một văn phòng quản lý tài sản gần Tel Aviv, đặt trụ sở tại khu đất lịch sử của Edmond de Rothschild. Ngân hàng Thụy Sĩ, với mối quan hệ từ thiện mạnh mẽ với Israel, đã thu hút các khách hàng giàu có ở đó trong nhiều thập kỷ từ các văn phòng của mình trên Đại lộ Rothschild.

Alexandre cũng bổ sung thêm các chuyên gia về tài sản ở Guernsey, Ý, Luxembourg và Vương quốc Anh, hầu hết đều là những nơi Edmond de Rothschild có chỗ đứng vững chắc. Năm 2021, công ty Pháp thực hiện mua lại văn phòng ở Thụy Sĩ, sân sau của Ariane. Ở các thành phố như Bordeaux và Toulouse, hai ngân hàng có văn phòng chỉ cách nhau một quãng đi bộ ngắn. Cả hai đều đang tập trung mở rộng ở Trung Đông.

Vào tháng 1, ngân hàng Paris đã bổ sung thêm một văn phòng khác tại Madrid, nằm trên cùng đường với công ty Thụy Sĩ. Mùa xuân này họ sẽ mở một cơ sở mới ở Hamburg, cơ sở thứ ba tại nền kinh tế lớn nhất châu Âu sau Frankfurt và Dusseldorf.

Declan Ahern, giám đốc chiến lược và định giá tại Brand Finance, cho biết: "Người tiêu dùng chắc chắn có sự nhầm lẫn giữa hai điều này. Khi hoạt động kinh doanh phát triển, họ sẽ di chuyển vào lãnh thổ của nhau và tạo ra sự nhầm lẫn lớn hơn". 

Sự tấn công mạnh mẽ của Rothschild & Co. vào lãnh thổ của Edmond de Rothschild diễn ra khi Ariane đang vật lộn với các vấn đề về quyền thừa kế sau cái chết đột ngột của chồng cô. Ngân hàng cũng đã trải qua những biến động trong bộ máy doanh nghiệp với việc thay đổi 3 CEO trong vòng 5 năm qua và hoạt động kinh doanh trì trệ. Tài sản được quản lý đã giảm xuống còn 158 tỷ franc Thụy Sĩ (179 tỷ USD) vào cuối năm 2022, từ mức 178 tỷ franc của năm trước.

Mặc dù Ariane đã đặt mục tiêu quản lý 350 tỷ franc vào năm 2026 mà không có thương vụ mua lại nào trước mắt, mục tiêu đó có vẻ đầy tham vọng. Họ đang tiếp tục xem xét các thương vụ mua lại trong "khuôn khổ M&A nghiêm ngặt" của mình. 

Ariane đang trở thành gương mặt đại diện của ngân hàng. Bà đã tập hợp và sắp xếp các tài sản như rượu vang, pho mát, dịch vụ khách sạn và nước hoa vào nhóm lớn để dễ quản lý. Nhưng điều đó đã khiến một số nhân viên cấp cao bối rối khi tại một cuộc họp, bà chủ yếu chỉ nói về nhãn hiệu nước hoa Caron vừa tung ra thị trường của mình. 

Việc Ariane lên nắm quyền lãnh đạo ngân hàng đã bị một số người coi là gây tranh cãi. Bà được thừa hưởng nền giáo dục quốc tế ngay từ nhỏ, có bằng MBA tại Đại học Pace ở New York và bắt đầu làm việc tại bộ phận tiền tệ tại Societe Generale SA và American International Group Inc. từ những năm 1990.

Giờ đây, bà đặt cược tương lai ngắn hạn của Edmond de Rothschild vào việc mở rộng sang Trung Đông, nơi các ngân hàng và nhà quản lý tiền tệ trên toàn cầu đang tranh giành hàng tỷ USD tài sản từ dầu mỏ có thể được đầu tư ra ngoài khu vực. Ariane cũng đang tìm cách tái gia nhập thị trường châu Á vốn đã đông đúc sau khi rút lui khỏi khu vực này vào năm 2016.

Trong khi một số chủ ngân hàng tư nhân hoan nghênh việc bà theo đuổi các lĩnh vực mới, những người khác lại cho rằng bà chưa làm ổn định hoạt động kinh doanh ở châu Âu và thiếu tầm nhìn dài hạn.

Tuy nhiên, vai trò nổi bật của Ariane tại ngân hàng là chìa khóa để thu hút những khách hàng mới, trẻ hơn với nguồn tài sản đa dạng hơn. Khi quá trình chuyển giao tài sản thế hệ toàn cầu đang tập trung lại, điều này để chứng tỏ rằng họ đang theo kịp những thay đổi trong xã hội. 

Ariane thường nhắc đến Edmond de Rothschild có lẽ là ngân hàng duy nhất trên thế giới do phụ nữ sở hữu 100%. Trong khi nhấn mạnh vào sự độc lập của công ty, Ariane cũng cho biết cô muốn các con gái của mình làm bất cứ điều gì chúng muốn. Vì vậy, câu hỏi lớn là: Liệu một lúc nào đó gia đình Thụy Sĩ sẽ hợp lực với những người anh em họ ở Paris?

Khu vực duy nhất mà các gia đình làm việc cùng nhau hài hòa và ít xảy ra tranh chấp nhất là vùng trồng nho Bordeaux và Champagne của Pháp. Một trong những vườn nho danh giá nhất đất nước - Chateau Lafite Rothschild, đã được gia đình này quản lý từ năm 1868.

Sản xuất những chai rượu có giá lên tới 230.000 USD mỗi chai, nhà máy rượu này có Benjamin và những người sáng lập Rothschild & Co. - David và Eric, trong số các cổ đông. Theo một chủ ngân hàng, Ariane đã từng phản đối việc ngân hàng đối thủ sử dụng tài sản sang trọng cho các sự kiện quảng cáo, nhưng căng thẳng về vấn đề này đã giảm bớt kể từ năm 2005 khi các gia đình quyết định cùng nhau tạo dựng một thương hiệu ở Champagne.

Tuy nhiên, những sự hợp tác đó vẫn không đủ trong các hoạt động kinh doanh ngân hàng chính của họ. Khi Alexandre tư nhân hóa Rothschild & Co. vào năm ngoái, ông đã nhận được sự hỗ trợ tài chính từ 4 triều đại giàu có ở châu Âu, nhưng không có nguồn vốn nào đến từ Edmond de Rothschild.

Vì vậy, ít nhất là vào thời điểm hiện tại, mỗi bên sẽ sử dụng tên gia đình trong cuộc chiến quyền lực bậc nhất này và danh thiếp sẽ tiếp tục gây ra sự nhầm lẫn. Như Benjamin de Rothschild quá cố đã nói một cách tiên đoán trong một cuộc phỏng vấn năm 2010: "Không rõ doanh nghiệp của chúng tôi trị giá bao nhiêu nếu không có cái tên Rothschild đó theo sau".

(Nguồn: Bloomberg)