Cuộc chiến vương quyền bên trong gia tộc của tỷ phú giàu nhất nhất thế giới

Ông đã khai thác điểm yếu trong các doanh nghiệp do gia đình điều hành khác, bao gồm cả đối thủ Hermes International để cố gắng giành ưu thế trong các cuộc chiến tiếp quản trong quá khứ.

Giờ đây, người sáng lập LVMH 73 tuổi đang sử dụng kiến thức đó để củng cố quyền kiểm soát của gia đình ông đối với công ty hàng xa xỉ lớn nhất thế giới và ngăn chặn sự đấu đá nội bộ giữa con cái và người thân.

Thế rồi câu chuyện về các gia tộc như Murdochs, Kochs hay anh em nhà Ambani cũng khiến ông chủ LVMH, sở hữu hàng loạt thương hiệu lớn như Louis Vuitton, Dior, Tiffany, nhận ra mình phải làm gì đó để ngăn chặn một cuộc đấu đá giữa 5 người con tài giỏi của mình trước khi quá muộn.

Thông qua một loạt động thái trong năm qua, nhiều trong số đó đã thoát khỏi sự chú ý của công chúng, ông Arnault đã đặt nền móng mà ông hy vọng sẽ ngăn chặn kết quả như vậy đối với đế chế của chính gia đình mình. 

Trọng tâm của kế hoạch là một công ty cổ phần mới, quyền kiểm soát được chia đều cho 5 người con của ông.

Đây là phương tiện mà vị tộc trưởng hy vọng sẽ ngăn chặn sự chia rẽ giữa những người thừa kế của ông và đảm bảo LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton SE sẽ nằm dưới sự kiểm soát của gia tộc trong nhiều thập kỷ tới.

Kế hoạch vẫn chưa được nói ra là liệu một trong năm người con có thay thế Arnault trong vai trò điều hành giám đốc điều hành của LVMH hay không, công việc kinh doanh mà ông đã tạo ra vào những năm 1980 bằng cách sáp nhập các công ty hiện đã tạo nên tên tuổi này. 

Những ứng cử viên sáng giá nhất cho vị trí thừa kế LVMH là chị cả Delphine (47 tuổi), Antoine (45 tuổi) là 2 con của người vợ đầu. Tiếp đó là Alexandre (30 tuổi), Frederic (28 tuổi) và Jean (24 tuổi) của người vợ hiện tại.

Bất chấp dịch bệnh, lạm phát hay nguy cơ khủng hoảng, ngành hàng xa xỉ của LVMH vẫn làm ăn tốt với 75 nhãn hàng thuộc quyền sở hữu của tập đoàn đều tăng trưởng mạnh. Hiện LVMH là công ty có tổng mức vốn hóa lớn nhất Châu Âu với hơn 400 tỷ Euro, tương đương 433 tỷ USD.

Động thái gây chú ý nhất của Arnault là đưa Delphine lên làm giám đốc của Christian Dior Couture vào tháng 1/2023 thay thế người con thứ 2 chỉ sau vài tháng, còn bản thân Antoine thì chuyển về trụ sở chính LVMH. Cả 2 người con của vợ đầu này đều đã giành nhiều thập niên chứng tỏ bản thân trong tập đoàn.

Về phía 3 người con của vợ hiện tại, chúng cũng đều đang thăng tiến nhanh với các chức vụ quan trọng trong LVMH, báo hiệu một cuộc cạnh tranh đầy gay cấn nếu xảy ra.

Raffi Amit, giáo sư tại Trường Kinh doanh Wharton, người nghiên cứu về sự giàu có qua nhiều thế hệ tại các công ty gia đình nhận định: "Mỗi thời điểm chuyển giao quyền lực giữa các công ty gia đình trị đều là giai đoạn dễ bị tổn thương nhất. Thông thường các thành viên gia đình kiểu này sẽ coi bản thân là người góp phần xây dựng nên tài sản và có quyền lên tiếng, do đó tạo động cơ để họ níu giữ quyền lực trong công ty lâu hơn".

"Mỗi thời điểm chuyển giao quyền lực giữa các công ty gia đình trị đều là giai đoạn dễ bị tổn thương nhất. Thông thường các thành viên gia đình kiểu này sẽ coi bản thân là người góp phần xây dựng nên tài sản và có quyền lên tiếng, do đó tạo động cơ để họ níu giữ quyền lực trong công ty lâu hơn", giáo sư Raffi Amit của trường đại học Wharton School nhận định.

Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành LVMH, người đã thay thế Elon Musk trở thành người giàu nhất thế giới vào tháng 12/2022 không có ý định nghỉ hưu sớm. Tháng 4/2022, vị tỷ phú này đã dùng quyền lực của mình để thay đổi điều lệ công ty, nâng số tuổi nắm giữ chức vụ chủ tịch thêm 5 năm thành 80 tuổi.

Tất nhiên với tình hình kinh doanh tốt, chẳng cổ đông nào muốn gây sự với Arnault hay đặt câu hỏi về chuyện thừa kế. Nguồn tin thân cận của Bloomberg cho biết vị tỷ phú này thậm chí còn đang có kế hoạch nâng tuổi lên tiếp, một số còn cho rằng có lẽ Arnault sẽ ngồi trên vị trí đó đến khi qua đời.

Nguồn tin của Bloomberg cho biết Arnault chẳng bao giờ xem các seri truyền hình về đấu đá thừa kế, tranh giành vương quyền của đài HBO, nhưng vị tỷ phú này lại quá hiểu hậu quả nếu để 5 người con của mình xâu xé lẫn nhau khi mình qua đời.

Điển hình như gia tộc tỷ phú Murdoch đã chứng kiến cảnh các người con đấu đá lẫn nhau ngay trước mắt người cha 91 tuổi Rupert. Thế rồi anh em nhà Ambani ở Ấn Độ cũng trở mặt thành thù khi người cha mất đột ngột năm 2002 mà không để lại di chúc, khiến cả 2 phải dắt nhau ra tòa án và cuối cùng phải chia tách di sản.

Một trong những người giàu nhất thế giới khác, Charles Koch, đã chiến thắng trong một cuộc chiến gia đình. Ông và ba anh trai của mình thừa kế Koch Industries Inc. từ cha của họ vào năm 1967. Mối thù bùng phát và anh trai William bị lật đổ vào năm 1980 sau khi cố gắng giành quyền kiểm soát. Charles và một người anh khác là David đã mua lại William và Frederick vào năm 1983, tuy nhiên cuộc chiến pháp lý giữa các thành viên trong gia đình còn tiếp diễn cho đến gần 20 năm sau đó.

Nếu có bất kỳ mối bất hòa nào giữa những đứa trẻ Arnault thì nó vẫn chưa được công khai. Và không ai trong số họ tỏ ra phản đối việc tham gia công việc kinh doanh của gia đình.

Tài sản của Arnault đã tăng gần 34 tỷ USD từ đầu năm 2023 đến nay và được Bloomberg Billionaires Index định giá ở mức 196 tỷ USD. Năm ngoái, Arnault đã vạch ra trong một hồ sơ thị trường chứng khoán dài 4 trang, quyền sở hữu LVMH sẽ trông như thế nào sau khi người sáng lập và vào tháng 12 đã tổ chức lại công ty cổ phần của ông, Agache SE, để bảo vệ quyền lực của gia đình.

Agache kiểm soát Christian Dior SE, do đó nắm giữ 41% LVMH. Nhìn chung, gia đình Arnault sở hữu 48% vốn cổ phần của LVMH và có gần 64% quyền biểu quyết, nghĩa là cơ hội để một kẻ săn mồi giành quyền kiểm soát công ty lớn nhất châu Âu trên thực tế là bằng không.

"Điều quan trọng mà những người thừa kế phải hiểu là nếu có bất hòa giữa họ, những hiểu lầm này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của nhóm", Philippe Pele-Clamour, phó giáo sư tại trường kinh doanh HEC Paris, nói về việc kế vị LVMH. "Vấn đề sẽ còn phức tạp hơn ở thế hệ sau họ, thế hệ của những đứa cháu".

Điều quan trọng có trong kế hoạch kế nhiệm của Arnault là chuyển đổi Agache SE thành một công ty hợp danh cổ phần hữu hạn, Agache SCA, một cấu trúc công ty cho phép một cổ đông nắm giữ tương đối nhỏ có ảnh hưởng lớn. Một biện pháp được một chuyên gia pháp lý mô tả là "chìa khóa rất quan trọng".

Một ví dụ khét tiếng ở Pháp là Lagardere SCA, cho phép Arnaud Lagardere, thế hệ thứ hai, giữ quyền kiểm soát tập đoàn công nghiệp và truyền thông mà ông thừa kế, chỉ với 7% cổ phần. Việc ông tiêu tan tài sản của gia đình được coi là thất bại kế vị cao nhất trong lịch sử doanh nghiệp Pháp gần đây.

Người sáng lập LVMH có kế hoạch tiếp tục đứng đầu đối tác chung cho đến khi một công ty mới thành lập khác, Agache Commandite SAS, quyết định loại bỏ ông và tiếp quản. 

Việc nắm giữ đó được các con của ông sở hữu thông qua số cổ phần bằng nhau. Trên giấy tờ, nó mang lại cho những người thừa kế một thước đo quyền lực. 

Trên thực tế, có thể có những điều kiện bí mật quy định các tình huống cần thiết để kích hoạt quá trình chuyển đổi, giúp người sáng lập nắm quyền kiểm soát chắc chắn trong tương lai gần.

Agache Commandite có quyền chủ tịch luân phiên trong hai năm với Delphine đảm nhận vai trò đầu tiên và một hội đồng gồm năm thành viên để đảm bảo sự cân bằng quyền lực giữa các trẻ em. Các quyết định quan trọng như loại bỏ Agache SCA - quan hệ đối tác chung - khi cha của họ qua đời hoặc thực hiện một thay đổi chiến lược lớn tại Christian Dior SE hoặc LVMH sẽ cần có sự chấp thuận nhất trí của hội đồng quản trị.

Arnault từ lâu đã tổ chức các cuộc họp thường xuyên, chính thức với các con của mình tại trụ sở LVMH để thảo luận về công việc kinh doanh nhưng trong kế hoạch mới, ông đã thêm một yêu cầu rằng các anh chị em phải tham gia vào các quyết định lớn ảnh hưởng đến đế chế xa xỉ có hiệu lực ngay lập tức.

Mặc dù ông duy trì quyền hạn rộng rãi đối với Agache SCA, nhưng "một số quyết định quan trọng" như những quyết định xung quanh chiến lược LVMH, việc bổ nhiệm hoặc bãi nhiệm thành viên hội đồng quản trị, giám đốc điều hành cấp cao và thanh toán cổ tức sẽ yêu cầu tham khảo ý kiến của những người con thông qua Agache Commandite. Điều này sẽ duy trì ít nhất trong thập kỷ tới hoặc cho đến khi người cha không còn nắm quyền lãnh đạo nữa.

Theo quy định của công ty, những người con của Arnault không được phép bán cổ phần của mình trong Agache trong vòng 30 năm nếu không có sự chấp thuận của hội đồng quản trị.

Đặc biệt, quy định còn nêu rõ Agache chỉ chấp nhận thành viên hội đồng quản trị là con cháu mang dòng máu của 5 người con trực hệ với Barnard Arnault.

Sau thời hạn 30 năm, chỉ những hậu duệ trực tiếp của barnard Arnault mới có quyền nắm giữ cổ phần của Agache và gia đình, người thân trong gia tộc này có quyền mua ưu tiên.

Những quy định nghe khá trớ trêu này của Arnault bị ảnh hưởng từ chính chiến lược thâu tóm, bành trướng đế chế của mình.

Những gia đình có thể duy trì khối tài sản khổng lồ trong một thời gian rất dài là tương đối ít và cách xa nhau. Ở Mỹ, họ bao gồm gia tộc Mars đứng sau công ty kẹo cùng tên và triều đại khổng lồ nông nghiệp Cargill-MacMillans, tương ứng ở thế hệ thứ năm và thứ bảy của họ. 

Tại Pháp, gia tộc đứng sau Hermes đã dùng đòn tấn công của Arnault để hạ bệ, củng cố quyền kiểm soát, đưa hậu duệ đời thứ sáu lên làm CEO và hưởng thành quả từ việc giá cổ phiếu tăng gần 900% kể từ tháng 10/2010, khi LVMH thông báo đã mua lại cổ phần trong hãng sản xuất Birkin.

Tuy nhiên, ngay cả khi sự hài hòa được duy trì, lợi nhuận không phải lúc nào cũng theo sau. Nhà quản lý quỹ Carmignac đã nghiên cứu hoạt động trên thị trường chứng khoán của hàng trăm doanh nghiệp gia đình và nhận thấy rằng từ tháng 1/2004 đến tháng 10/2022, họ hoạt động tốt hơn các doanh nghiệp không thuộc gia đình. 

Tuy nhiên, theo thời gian, nghiên cứu chỉ ra rằng lợi nhuận giảm dần và các công ty thuộc sở hữu gia đình do thế hệ thứ nhất quản lý thu được gần gấp đôi giá trị so với những công ty do thế hệ thứ năm điều hành. 

Theo nhà phân tích Obe Ejikeme, sự suy giảm này được cho là do một số yếu tố, từ việc các thế hệ sau không tái đầu tư lợi nhuận cho đến việc không có triết lý giống như một người sáng lập thành công. Quản trị cũng là một rủi ro vì quản lý cấp cao của các công ty gia đình có xu hướng giữ nguyên vị trí lâu hơn.

Từ quan điểm điều hành, những đứa con của Arnault vẫn chưa được tin tưởng để đứng đầu các công ty chiếm phần lớn lợi nhuận của LVMH, mà người sáng lập đã giao cho những người phụ tá đáng tin cậy từ bên ngoài gia đình, những người trong nhiều trường hợp đã cố vấn cho những người thừa kế.

Doanh thu tại Louis Vuitton, nhãn hiệu LVMH lớn nhất, đã vượt 20 tỷ euro vào năm ngoái. Họ đã được điều hành trong thập kỷ qua bởi Michael Burke và hiện được lãnh đạo bởi Pietro Beccari, cựu Giám đốc điều hành của Dior, như một phần của cuộc cải tổ rộng lớn hơn đã nâng tầm Delphine.

LVMH không công bố lợi nhuận của từng thương hiệu của mình, nhưng các nhà phân tích tại HSBC vào tháng 12 đã đưa Louis Vuitton lên đầu danh sách với ước tính 11 tỷ euro vào năm 2022, gấp ba lần so với Dior Couture mới của Delphine. Và trong khi Tiffany đóng góp hơn 1 tỷ euro lợi nhuận vào năm ngoái, thì Loro Piana, thương hiệu len cashmere, thợ đồng hồ Tag Heuer và thợ đóng giày Berluti — tất cả đều do trẻ em giám sát, lại không có tên trong top 10 thương hiệu được HSBC phân tích.

 "Câu hỏi đặt ra là liệu một trong những đứa trẻ có thực sự muốn trở thành người đứng đầu hoạt động của nhóm hay không", Pele-Clamour nói. "Hay họ cho rằng nhiệm vụ và sứ mệnh của mình là kiểm soát mà không nhất thiết phải là CEO. Có thể một người sẽ là chủ tịch hội đồng quản trị".

Nếu Arnault chọn một CEO từ bên ngoài gia đình, Antonio Belloni, 68 tuổi, người Ý, có thể là một lựa chọn. Phó Giám đốc điều hành gia nhập công ty vào năm 2001 và là thành viên của ủy ban điều hành công ty và, giống như Delphine và Antoine, có chân trong hội đồng quản trị.

Ông Amit nói: "Việc bổ nhiệm người thay thế có lẽ sẽ hữu ích cho Bernard Arnault, có lẽ sẽ ít xích mích hơn nếu ông làm như vậy. "nhưng có vẻ như không có gì phải vội vàng để làm điều đó".

"Điều quan trọng", ông nói thêm, để giảm thiểu sự cạnh tranh độc hại giữa những người thừa kế, "không chỉ là ai sẽ được chỉ định mà là quá trình thực hiện việc này".

Ông Bernard Arnault "có một gia đình rất tài giỏi, ông đặt họ vào vị trí để được đào tạo, tiến bộ, phù hợp hơn khi nói đến công việc kinh doanh". Giám đốc tài chính của LVMH Jean-Jacques Guiony nói với Bloomberg bên lề sự kiện. kết quả hàng năm của nhóm. "Điều đó không có nghĩa là ông tung ra nhiều hơn những cái khác theo quan điểm kế vị. Tôi thậm chí không chắc bản thân ông ấy biết kế hoạch của mình".

Mặc dù một số người cho rằng có yếu tố cạnh tranh giữa Alexandre và Frederic, những người gần bằng tuổi nhau, nhưng đây có thể được coi là một sự cạnh tranh lành mạnh cho nhóm dưới con mắt của cha họ, người luôn nuôi dưỡng sự cạnh tranh ở mức độ giữa các nhãn hiệu LVMH.

"Tôi không có nhãn hiệu yêu thích nào", Arnault đã châm biếm vào tháng 10 khi được hỏi về sở thích của ông trong số các nhãn LVMH. "Làm sao người ta có thể nói rằng một người thích một trong những đứa con của mình?"

(Tham khảo: Bloomberg)