Điều gì thúc đẩy Nga-Iran hợp tác trong lĩnh vực năng lượng?

Khi châu Âu chuẩn bị cho một mùa đông không có khí đốt của Nga, Điện Kremlin đang tìm cách chuyển doanh số bán khí đốt tự nhiên sang phía đông. Mặc dù Trung Quốc và Ấn Độ vẫn là những điểm đến xuất khẩu quan trọng nhất của Moscow ở châu Á, nhưng Nga dường như đã tìm được một khách hàng mới, đó là Iran.

Câu hỏi đặt ra, tại sao một quốc gia nắm giữ một số trữ lượng dầu và khí đốt tự nhiên đã được chứng minh lớn nhất thế giới lại mua năng lượng từ Liên bang Nga?

Iran cần các đường ống dẫn khí đốt mới để gửi các sản phẩm năng lượng của mình ra nước ngoài, vì các tuyến đường hiện có tới Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq chỉ có thể cung cấp một lượng nhỏ. Năm 2021, tổng lượng khí đốt xuất khẩu của Iran là 17 tỷ mét khối. Để so sánh, Nga đã xuất khẩu 241 tỷ mét khối vào năm ngoái. Công suất đường ống là điểm nghẽn chính của Iran.

Một vấn đề khác đối với Iran là không có sản xuất LNG (khí đốt tự nhiên hóa lỏng).Iran cần Nga giúp phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng của đất nước.

Một biên bản ghi nhớ trị giá 40 tỷ USD được ký vào tháng 7 giữa tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom của Nga và Công ty Dầu mỏ Quốc gia Iran có thể thu hẹp khoảng cách này. Không tiếp cận công nghệ LNG của phương Tây sau khi Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt vào năm 2018, Iran thiếu khả năng tiếp cận chuyên môn cần thiết để phát triển ngành năng lượng của mình - và Gazprom có thể cung cấp điều đó.

Sự cô lập quốc tế của Nga trong bối cảnh nước này đang tham chiến ở Ukraina đã tạo cơ hội cho Iran. Là một phần của Biên bản ghi nhớ, Moscow sẽ hỗ trợ phát triển các mỏ khí đốt Kish và North Pars của Iran, cũng như 6 mỏ dầu.

Nếu Nga và Iran có thể đồng ý về các cơ chế để lách các lệnh trừng phạt của phương Tây và phối hợp trong xuất khẩu năng lượng, thì Liên minh châu Âu sẽ phải dựa vào nguồn cung dầu từ Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, và LNG từ Mỹ và Qatar.

Kết quả như vậy có thể dẫn đến giá năng lượng cao hơn trên toàn cầu và tình trạng thiếu khí đốt thêm ở châu Âu, đặc biệt là sau khi Moscow và Riyadh thông báo cắt giảm dầu sâu tại cuộc họp gần đây của liên minh OPEC +.

Moscow và Tehran thậm chí có thể cố gắng tạo ra một "tập đoàn khí đốt toàn cầu", mang lại cho họ đòn bẩy đáng kể đối với phương Tây, đặc biệt là các nước châu Âu vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu khí đốt.

Trong khi Iran và Nga hiện đang hợp tác, Tehran bày tỏ quan tâm đến việc giảm bớt sự thiếu hụt năng lượng ở châu Âu mà cuộc chiến của Nga ở Ukraina đã gây ra. Vấn đề là Iran, giống như Nga, đang bị hạn chế xuất khẩu và nếu không được phương Tây giảm bớt các biện pháp trừng phạt - điều có vẻ khó xảy ra - Cộng hòa Hồi giáo sẽ không thể giúp châu Âu đáp ứng nhu cầu khí đốt của mình trong mùa đông này.

Nhưng ngay cả khi được Washington bật đèn xanh, Iran vẫn thiếu cơ sở hạ tầng để tăng xuất khẩu, đó là lý do tại sao họ đang tìm cách thiết lập mối quan hệ năng lượng bền chặt với "các quốc gia thân thiện" có thể giúp Tehran phát triển và hiện đại hóa các ngành công nghiệp dầu khí của mình.

Một số nghi ngờ về cách tiếp cận này. Morteza Behruzifar, một chuyên gia năng lượng ở Tehran, nói với Hãng thông tấn Lao động Iran rằng Moscow "chưa bao giờ đầu tư một xu nào vào lĩnh vực năng lượng của Iran" và MoU gần đây sẽ chẳng đi đến đâu. Trên thực tế, Nga hiện đang thiếu công nghệ LNG quy mô lớn của riêng mình.

Tuy nhiên, giả sử thỏa thuận được tiến hành, Iran sẽ có lợi. Vào giữa tháng 9,Bộ trưởng Dầu mỏ Iran cho biết Iran sẽ mua 9 triệu mét khối khí đốt của Nga mỗi ngày, chủ yếu để tiêu thụ trong nước (và nhiều khả năng là để đảm bảo sự ổn định năng lượng ở phía tây bắc của Iran). Với ý định của EU trong việc cắt giảm nhập khẩu khí đốt của Nga, Moscow rõ ràng cần thị trường mới và Iran có thể mặc cả.

Thêm 6 triệu mét khối nguồn cung cấp của Nga có thể được tái xuất sang các nước khác. Các nhà phân tích kỳ vọng Tehran sẽ mua lượng khí đốt này với giá thấp, sau đó bán cho Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan và thậm chí cả Afghanistan, điều này sẽ cho phép Iran thu hẹp khoảng cách ngân sách lớn. Thỏa thuận này cũng sẽ có lợi cho Gazprom, vì nó sẽ không chịu rủi ro không thanh toán vì Tehran, chứ không phải Kabul hoặc Islamabad, sẽ là bên mua.

Để chắc chắn, Iran sẽ không thay thế châu Âu trở thành thị trường chính cho khí đốt tự nhiên của Nga. Ngay cả khi đạt được các mục tiêu dự kiến hàng ngày, Gazprom sẽ chỉ cung cấp cho Iran 5,5 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên mỗi năm, chỉ bằng 10% so với những gì Nga cung cấp cho châu Âu trước đây thông qua đường ống Nord Stream.

Giờ đây, Nord Stream và Nord Stream 2 đã không còn hoạt động sau những vụ nổ gần đây , Gazprom có thể sẽ tìm cách tăng khối lượng xuất khẩu sang Iran và các nơi khác.

Nói cách khác, Nga, bị cô lập với phương Tây, đã trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào các thị trường ở Trung Đông và châu Á, và Iran có thể là nhân tố nổi bật trong những tính toán đó. Cuối cùng, Điện Kremlin thậm chí có thể tìm cách thiết lập quyền kiểm soát các nguồn khí đốt của Iran.

Hiện tại, hầu hết các kế hoạch này vẫn còn mang tính tham vọng. Ngay cả những chiến lược được xây dựng tốt nhất cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi kết quả của cuộc chiến Ukraine, đặc biệt là nếu Nga phải chịu một thất bại nhức nhối. Iran cũng đang phải đối mặt với làn sóng chống đối chính phủ chưa từng có đang chuyển hướng sự chú ý từ các mối quan tâm hàng ngày sang sự tồn tại của chế độ.

Do đó, Nga và Iran có thể có những mục tiêu đầy tham vọng trong lĩnh vực năng lượng, nhưng không có gì đảm bảo rằng họ sẽ sớm đạt được mục tiêu đó.

(Nguồn: Asiatimes)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin