Chiến sự ở Ukraina sẽ như thế nào sau khi Nga chiếm hoàn toàn Mariupol?

Tổng thống Ukraina tuyên bố "kết thúc cuộc chiến tại Mariupol"

Hôm thứ Hai (16/5), hơn 260 binh sĩ Ukraina, trong đó có 53 người bị thương nặng, đã được sơ tán khỏi nhà máy thép Azovstal – nơi mà họ đã ẩn náu trong nhiều tuần, các quan chức Ukraina cho biết.

Hiện các binh sĩ này được cho là đang được đưa đến lãnh thổ do Nga kiểm soát, nơi mà theo Thứ trưởng Quốc phòng Ukraina, họ sẽ được trao đổi với các binh lính Nga bị phía Ukraina bắt giữ.

Nga đã nói rằng họ sẽ đối xử với các tù binh này "phù hợp với luật pháp quốc tế ", trong khi một số quan chức Nga kêu gọi xét xử những quân nhân này như tội phạm chiến tranh. Hàng chục quân nhân khác được cho vẫn ở lại nhà máy, và chính xác điều gì sẽ xảy ra với họ vẫn chưa chắc chắn, mặc dù các báo cáo cho thấy rằng những quân nhân này cũng sẽ được sơ tán ra khỏi Mariupol.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy cho biết trong một bài phát biểu trên video vào tối thứ Hai rằng: "Ngày thứ 82 của cuộc phòng thủ của chúng ta sắp kết thúc. Một ngày khó khăn. Nhưng ngày này, giống như tất cả những ngày khác, là nhằm mục đích chính xác là cứu đất nước và nhân dân của chúng ta".

"Tôi muốn nhấn mạnh: Ukraina cần những anh hùng còn sống. Đây là nguyên tắc của chúng tôi. Tôi nghĩ rằng mọi người sẽ hiểu những lời này. "

Thành phố Mariupol, trên Biển Azov, là một thành phố có hơn 400.000 người trước khi bị Nga tấn công. Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng, ông đang cố gắng "giải phóng" những người nói tiếng Nga khỏi sự kiểm soát của Ukraina. Thành phố này đã bị Nga bao vây trong suốt cuộc chiến và theo ước tính, có hàng ngàn người đã thiệt mạng và hàng trăm ngàn người phải sơ tán khỏi thành phố.

Có một thực tế phải thừa nhận rằng, chính sự kháng cự của các chiến binh Ukraina ở Mariupol đã giúp tiêu hao sinh lực của quân đội Nga, khiến Nga không thể đạt được mục tiêu ở nơi khác.

Natia Seskuria, một chuyên gia về Nga, đồng thời là cộng sự đang làm việc cho Hoàng gia Anh cho biết: "Họ đã có một quãng thời gian rất quý giá, từ quan điểm chiến thuật, để các lực lượng Ukraina phản công ở các khu vực khác, tập hợp lại lực lượng và nhận thêm vũ khí từ phương Tây".

Sự thách thức chiến binh Ukraina tại nhà máy thép - và trước đó là của dân thường, những người đã được sơ tán vào đầu tháng này khỏi nhà máy - cũng đã phủ nhận chiến thắng mang tính biểu tượng mà ông Putin mong muốn, đặc biệt là trước Ngày Chiến thắng diễn ra vào hồi đầu tháng 5.

Quyết tâm của những người bị mắc kẹt trong nhà máy thép Azovstal, dưới sự tấn công không ngừng của Nga, đã len lỏi vào câu chuyện lớn hơn mà Kyiv và các đồng minh đang kể về sự khốc liệt của cuộc chiến tại Ukraina.

Nga có thể lấy đi những gì còn lại của thành phố nhưng nó đã không đầy đủ như mong muốn của phía Nga, Olga Oliker, Giám đốc khu vực châu Âu và Trung Á của International Crisis Group cho biết.

"Về phía Ukraina, họ có những câu chuyện về chủ nghĩa anh hùng và sự hy sinh", Oliker nói thêm. "Và về phía Nga, tất cả những gì họ có là" chúng tôi tiếp tục đánh và đánh và đánh và đánh bại".

Tổng thống Putin đã tuyên bố Mariupol "được giải phóng" vào tháng trước, và như các chuyên gia đã nói khi đó, ngoại trừ các kho dự trữ trong nhà máy thép, thành phố phần lớn đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Nhưng sự đầu hàng của các lực lượng này vẫn mang lại chiến thắng cho Nga, đặc biệt là khi Điện Kremlin tìm cách củng cố lãnh thổ ở phía Đông và phía Nam của Ukraina.

Hiện tại, cuộc chiến đang diễn ra gay gắt, với việc Nga đang chiếm đóng một số khu vực trong khi Ukraina đang tung ra các chiến dịch phản công để giành lại, chẳng hạn như khu vực Kharkiv.

Mariupol mang tính biểu tượng đối với cả Ukraina và Nga

Vào tháng 5 năm 2014, sau khi quân đội Nga đưa quân sang Donbas để hỗ trợ lực lượng ly khai và điều này đã giúp lực lượng này tạm thời chiếm quyền kiểm soát TP Mariupol. Tuy nhiên, việc chiếm đóng này chỉ kéo dài một vài tuần và sau đó quân chính phủ Ukraina đã chiếm lại thành phố vào tháng 6 năm 2014.

Đây chính là lý do tại sao Mariupol luôn là một thành phố quan trọng trong bất kỳ cuộc tấn công nào của Nga vào Ukraina - và đó cũng là lý do tại sao số phận của nó lại liên quan đến các chủ đề lớn hơn của cuộc chiến này.

Ukraina, đặc biệt là sau năm 2014, coi Mariupol là chìa khóa cho bất kỳ loại hình phòng thủ nào mà nước này có thể cần để chống lại các cuộc tấn công của Nga.

Mason Clark, nhà phân tích hàng đầu về Nga tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh, cho biết: "Quân đội Ukraina đã chuẩn bị cho điều này trong 8 năm qua".

Khi cuộc bao vây diễn ra, rõ ràng là quân đội Ukraina đã đầu tư rất nhiều nguồn lực vào việc phòng thủ của thành phố và điều này đã giúp cho Mariupol chống chọi được suốt nhiều tuần dưới sự bắn phá của quân Nga.

Và cũng chính khả năng kháng cự của quân đội Ukraina ở Mariupol đã giúp Ukraina có đủ thời gian cần thiết để nhận viện trợ quân sự từ Mỹ và phương Tây

Tuy nhiên, sự thách thức đó đã phải trả giá, Mariupol không thực sự gục ngã trước các cuộc tấn công của Nga nhưng nó đã trở thành mục tiêu cho một chiến dịch quân sự không ngừng và bừa bãi.

Nga đã bao vây thành phố vào đầu tháng 3, bắn phá các khu dân cư, làm hư hại cơ sở hạ tầng điện nước, đồng thời cắt nguồn cung cấp thực phẩm và thuốc men.

Cư dân làm tan tuyết lấy nước sinh hoạt; thi thể người dân ngổn ngang trên đường phố. Vào tháng 3, quân đội Nga đã ném bom một bệnh viện phụ sản; vài tuần sau, Nga đã đánh bom một nhà hát, nơi hàng trăm cư dân đang trú ẩn.

Con số đầy đủ về thiệt hại nhân mạng vẫn còn khó để đánh giá trong thời điểm hiện tại, nhưng vào tháng trước, một quan chức hàng đầu của Liên hợp quốc đã mô tả Mariupol là "trung tâm của địa ngục".

Trong tháng này, LHQ và Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế đã ký kết một thỏa thuận sơ tán dân thường ra khỏi Mariupol và các khu vực lân cận, bao gồm khoảng 1.000 dân thường bị mắc kẹt trong nhà máy thép, nhiều người bị cạn kiệt thức ăn, nước uống và các nguồn nhu yếu phẩm khác.

Trong khi đó, tình trạng của hàng chục nghìn người còn lại trong thành phố là không rõ ràng.

Bên cạnh hàng nghìn người chạy trốn khỏi thành phố, Ukraina còn cáo buộc rằng Nga đã cưỡng bức hàng nghìn dân thường khác sang lãnh thổ Nga. Các quan chức ước tính rằng, khoảng 21.000 người đã thiệt mạng. Hình ảnh vệ tinh cho thấy những ngôi mộ tập thể.

Brian Milakovsky, một chuyên gia về điều kiện kinh tế xã hội ở miền Đông Ukraina, cho biết các lực lượng Nga "thực sự trừng phạt Mariupol vì không chào đón họ, không chỉ lăn xả vì họ".

"Tôi thực sự nghĩ rằng có điều đó – Nga nghĩ rằng đó sẽ là một cuộc dạo chơi và rằng họ sẽ được chào đón bằng bánh mì và muối. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy, quân Nga phải đối mặt với sự phản kháng, bao gồm cả sự phản kháng của người dân ", chuyên gia Brian Milakovsky cho biết thêm.

Mariupol cũng gây được tiếng vang với những tuyên bố của Putin rằng, ông đã phát động một "chiến dịch quân sự đặc biệt" để "phi phát xít hóa" Ukraina và bảo vệ những người nói tiếng Nga.

Mariupol là quê hương của Tiểu đoàn Azov, một đơn vị được sáp nhập vào Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraina có nguồn gốc cực hữu. Chính các thành viên của Tiểu đoàn Azov là những người đã chỉ huy cuộc kháng chiến tại nhà máy thép.

Tiểu đoàn Azov lớn lên từ một nhóm tân Quốc xã sau cuộc tấn công của Nga và Ukraina vào năm 2014 và trở thành một lực lượng dân quân tình nguyện cực hữu khi chiến đấu chống lại quân ly khai Nga trong cuộc xung đột. Tiểu đoàn này đã giúp chính phủ Ukraine chiếm lại Mariupol vào năm 2014.

TT Putin dù sao cũng đang khai thác nguồn gốc của Tiểu đoàn Azov để biện hộ cho cuộc chiến của mình. Như Clark đã nói, Nga đã "xây dựng Mariupol làm vị trí trung tâm của' chủ nghĩa phát xít 'trong quân đội Ukraina và quân đội Nga đã đưa thành phố này vào tầm ngắm".

Mariupol về tay Nga có thay đổi cục diện cuộc chiến?

Nga đã gọi sự kiện ở Mariupol là một "sự đầu hàng hàng loạt", một dấu hiệu họ đang cố gắng biến điều này thành một chiến thắng. Nhưng, như Seskuria đã nói, tuyên bố chiến thắng đó không phải có từ lúc đầu cuộc chiến mà nó phải mất gần ba tháng mới có được.

Và, tất nhiên, Nga đã có những kế hoạch đầy tham vọng lớn hơn rất nhiều khi bắt đầu cuộc chiến – đó không phải là đánh chiếm Mariupol, mà mục tiêu thực sự là Kyiv.

Tuy nhiên, sau khi không hoàn thành được mục tiêu chiếm Kyiv, Nga đã tiến hành chiến dịch ở phía Đông và phía Nam của Ukraina, nơi có Mariupol.

Nga cho biết họ đang tìm kiếm mục tiêu kiểm soát toàn bộ đối với Donbas và miền nam Ukraina, và Mariupol sẽ giúp Nga cắt đứt phần phía Đông Ukraina đến bán đảo Crimea.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, việc sơ tán quân đội Ukraina ra khỏi nhà máy thép Avozstal không có khả năng thay đổi đáng kể cuộc chiến tại thời điểm hiện tại vì trên thực tế, ngay từ đầu, Nga đã kiểm soát hầu hết lãnh thổ của TP Mariupol.

Mariupol là một mất mát lãnh thổ thực sự đối với Ukraina, nhưng nó vẫn là một công cụ mạnh mẽ trong cuộc chiến này, cả trong và ngoài nước.

Có một lý do mà TT Zelenskyy gọi những người bảo vệ của Mariupol là "anh hùng" - và, cách những người lính được đối xử bây giờ khi họ đang ở trong lãnh thổ do Nga kiểm soát cũng sẽ định hình câu chuyện. Như các chuyên gia đã nói, nó có thể trở thành một trong những câu chuyện anh hùng vĩ đại về cuộc chiến Ukraina.

Mất, nhưng Mariupol sẽ trở thành câu chuyện về "một thành phố không sụp đổ mặc dù bị phá hủy".