5 thách thức đang chờ đợi nền kinh tế thế giới trong năm 2023

Cuộc chiến ở Ukraina và các lệnh trừng phạt tiếp theo của phương Tây đối với Nga đã gây ra căng thẳng địa chính trị, khiến giá năng lượng và lương thực tăng vọt lên mức kỷ lục và làm gián đoạn chuỗi cung ứng, cản trở quá trình phục hồi toàn cầu.

Khi lạm phát leo lên mức cao nhất trong nhiều năm, các ngân hàng trung ương buộc phải thắt chặt đầu ra của nguồn tiền bằng cách tăng lãi suất và điều này càng làm tăng thêm triển vọng suy thoái vào năm 2023.

Dưới đây là một số thách thức lớn nhất mà nền kinh tế toàn cầu có thể phải đối mặt trong năm 2023.

Một cuộc suy thoái sắp xảy ra

Năm 2023 được dự đoán là năm tồi tệ thứ ba đối với tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong thế kỷ này, sau năm 2009, khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu gây ra cuộc Đại suy thoái và năm 2020 và các đợt phong tỏa do COVID-19 khiến nền kinh tế toàn cầu gần như rơi vào bế tắc.

Các nhà phân tích dự đoán các nền kinh tế lớn trên thế giới, bao gồm Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, cũng như khu vực đồng euro, sẽ rơi vào suy thoái trong năm nay khi các ngân hàng trung ương tiếp tục tăng lãi suất để kiềm chế nhu cầu đối với hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong nỗ lực kiềm chế tình trạng lạm phát hoành hành.

Người đứng đầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Kristalina Georgieva, đã cảnh báo rằng một phần ba nền kinh tế toàn cầu có thể bị suy thoái vào năm 2023, mà bà mô tả là một năm "khó khăn hơn" so với năm 2022.

Khu vực đồng euro, đang ở giữa cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng khi tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga, và Vương quốc Anh có khả năng chứng kiến một cuộc suy thoái sâu hơn so với các quốc gia khác.

"Mức độ nghiêm trọng của tác động sắp tới đối với GDP toàn cầu phụ thuộc chủ yếu vào quỹ đạo của cuộc chiến ở Ukraina", các nhà phân tích từ Viện Tài chính Quốc tế đã viết trong một ghi chú, đồng thời cho biết thêm rằng cuộc xung đột này có nguy cơ trở thành một "cuộc chiến vĩnh viễn".

Sự suy giảm ở các nền kinh tế lớn và đồng USD mạnh hơn sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu, gây khó khăn cho các nền kinh tế châu Á vốn dựa vào xuất khẩu.

Điều an ủi là bất kỳ cuộc suy thoái nào cũng có thể sẽ diễn ra trong thời gian ngắn và sẽ không nghiêm trọng như lo ngại ban đầu, chỉ gây ra tỷ lệ thất nghiệp nhẹ.

Các nhà phân tích tại Capital Economics cho biết vào tháng 12/2022 rằng:"Vì lạm phát hiện nay dường như đang giảm dần trên toàn thế giới, nên các ngân hàng trung ương sẽ có thể ngừng tăng lãi suất trong thời gian i, cho phép quá trình phục hồi bắt đầu vào cuối năm tới [2023]".

Lạm phát kéo dài dai dẳng

Mức tăng giá có thể sẽ ở mức vừa phải trong năm 2023 do nhu cầu suy yếu, giá năng lượng giảm, nguồn cung khan hiếm và chi phí vận chuyển giảm. Tuy nhiên, lạm phát sẽ duy trì trên mức mục tiêu của ngân hàng trung ương, khiến lãi suất có thể tăng thêm. Điều đó có nghĩa là nền kinh tế thế giới sẽ chịu nhiều tổn thất hơn và có nguy cơ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nợ toàn cầu.

Lạm phát ở khu vực đồng euro dự kiến sẽ giảm chậm hơn ở Mỹ. Tại Đức, đầu tàu kinh tế của khu vực đồng euro, lạm phát dự kiến sẽ giảm nhờ các biện pháp như hạn chế giá xăng và giá điện. Tuy nhiên, lạm phát cơ bản, loại trừ giá lương thực và năng lượng, có thể vẫn ở mức cao do các chính phủ chuyển tiền mặt để giúp các hộ gia đình đối phó với chi phí sinh hoạt cao hơn.

"Khả năng phục hồi của nền kinh tế [trong khu vực eurozone], và đặc biệt là thị trường lao động, cho thấy lạm phát có thể cao hơn trong thời gian dài", Andrew Kenningham, nhà kinh tế trưởng về châu Âu tại Capital Econom, cho biết thêm rằng lạm phát cơ bản sẽ giảm chậm hơn khi tăng trưởng tiền lương nhanh hơn.

"Có một số rủi ro rõ ràng. 'Những ẩn số đã biết' bao gồm những gì xảy ra với thị trường năng lượng, điều này phụ thuộc vào diễn biến của cuộc chiến ở Ukraina và thời tiết, cũng như cách các nhà sản xuất Đức đối phó với giá năng lượng cao", ông nói.

Hỗn loạn do COVID ở Trung Quốc

Chỉ vài tuần trước khi bắt đầu năm 2023, Trung Quốc đã tuyên bố từ bỏ chính sách "không có COVID" gây tranh cãi. Sự xoay trục nhanh chóng đã khiến hệ thống chăm sóc sức khỏe của nước này bị quá tải trong bối cảnh số ca mắc COVID gia tăng đáng báo động.

Theo kinh nghiệm của các quốc gia khác, làn sóng lây nhiễm dự kiến sẽ gây ra sự gián đoạn ngắn hạn cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Điều này có thể giáng một đòn mạnh vào sự phục hồi vốn đã rất mong manh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra còn có nguy cơ một biến thể coronavirus mới xuất hiện và lây lan sang các nơi khác trên thế giới.

Trong khi triển vọng ngắn hạn có vẻ ảm đạm, các nhà phân tích kỳ vọng nền kinh tế Trung Quốc sẽ kết thúc năm 2023 với một dấu hiệu tươi sáng hơn nhờ việc Bắc Kinh từ bỏ chính sách "không COVID" và sự hỗ trợ đối với lĩnh vực bất động sản đang suy yếu, lĩnh vực chiếm gần 1/4 GDP của Trung Quốc.

Christian Nolting, Giám đốc đầu tư của Deutsche Bank, cho biết trong một lưu ý gửi khách hàng: "Sự phục hồi của Trung Quốc, kết hợp với việc mở cửa trở lại trong khu vực, có nghĩa là châu Á có thể có một năm 2023 tốt đẹp". Sự phục hồi có thể "ổn định nền kinh tế của các nước láng giềng và nhiều nước xuất khẩu hàng hóa (chẳng hạn như các nước ở Mỹ Latinh) do Trung Quốc là nước tiêu thụ hàng hóa chiếm ưu thế".

Khủng hoảng năng lượng

Tình hình năng lượng bấp bênh, đặc biệt là ở châu Âu, sẽ tiếp tục khiến các chính phủ phải đau đầu vào năm 2023. Châu Âu có thể thoát khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng toàn diện vào mùa đông này nhờ thời tiết ôn hòa hơn và người tiêu dùng cắt giảm mức sử dụng năng lượng.

Nhu cầu sưởi ấm thấp hơn có nghĩa là các cơ sở lưu trữ của khu vực, vốn đã được lấp đầy vào năm ngoái, có thể vẫn được dự trữ đầy đủ vào cuối mùa Đông này. Điều đó có khả năng giữ giá xăng trong tầm kiểm soát vào mùa Xuân tới, giúp kéo lạm phát xuống.

Tình hình vẫn có thể trở nên khó khăn trước mùa Đông năm 2023 sau khi các quốc gia chi hàng trăm tỷ euro vào năm 2022 để tìm kiếm các giải pháp thay thế cho năng lượng của Nga và bảo vệ người tiêu dùng. Sự cạnh tranh về khí tự nhiên hóa lỏng sẽ đặc biệt gay gắt khi Trung Quốc mở cửa trở lại và những khách hàng châu Á truyền thống như Nhật Bản và Hàn Quốc bắt đầu tìm kiếm nhiều nguồn năng lượng hơn.

Nolting cho biết năng lượng vẫn là yếu tố rủi ro chính đối với khu vực đồng tiền chung châu Âu, "cùng với khả năng thiếu khí đốt vào mùa đông 2023/2024."

Căng thẳng địa chính trị, cuộc chiến công nghệ

Căng thẳng quân sự và chính trị sẽ tiếp tục là một trong những rủi ro lớn nhất đối với nền kinh tế thế giới, giống như năm 2022. Trong khi cuộc chiến của Nga ở Ukraina chưa có hồi kết, xung đột Mỹ-Trung về Đài Loan (Trung Quốc), nhà sản xuất chất bán dẫn hàng đầu thế giới, và căng thẳng gia tăng ở Bán đảo Triều Tiên trong bối cảnh Triều Tiên thử tên lửa có thể sẽ khiến các nhà đầu tư chú ý trong năm nay.

"Các giải pháp để chấm dứt cuộc xâm lược Ukraina của Nga vẫn còn khó nắm bắt. Điều này có nghĩa là không có giải pháp nào cho những tác động dây chuyền của cuộc xung đột này đối với các lĩnh vực như phong trào di cư, nguồn cung cấp thực phẩm và năng lượng hóa thạch toàn cầu; và những thay đổi địa chính trị tiềm năng vượt xa phạm vi khu vực" chuyên gia Nolting nói.

Cuộc chiến giành ưu thế công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể trở nên căng thẳng hơn vào năm 2023. Năm 2022, Washington đã cấm chuyển giao công nghệ bán dẫn tiên tiến của Mỹ cho Trung Quốc.

Nolting cho biết: "Xung đột thương mại hiện đã biến thành nỗ lực thiết lập các tiêu chuẩn dài hạn có thể áp dụng trong các lĩnh vực rất quan trọng như 5G, trí tuệ nhân tạo và chip. Thành công sẽ mở rộng cơ sở quyền lực trong thời gian dài. Vì vậy, cả hai bên sẽ không muốn nhượng bộ một cách dễ dàng".

(DW)