Vụ Trang Trần - Xuân Hương: Không còn đường lui vì trót 'leo lưng cọp'

Ngày 3/7 vừa qua, luật sư của nghệ sĩ Xuân Hương cho biết Viện kiểm sát nhân dân TP.HCM đã chính thức tiếp nhận đơn tố cáo của thân chủ ôngvà chuyển toàn bộ hồ sơ tới cơ quan điều tra để làm rõ. Trong văn bản phản hồi của Viện kiểm sát ghi rõ nội dung tố cáo người mẫu Trang Trần có hành vi chửi bới, lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm trên mạng xã hội Facebook.

Trước đó vào đầu tháng 6, khi hay tin đàn chị tố cáo hành vi của mình tới cơ quan có thẩm quyền, Trang Trần vẫn điềm nhiên livestream 'dặn dò' người hâm mộ: "Bọn em đừng quan tâm, mọi chuyện đối với chị là chuyện nhỏ. Chị không quan tâm. Cái gì chứ, kiện chỉ là kiện dân sự, thích thì ra tòa. Chị thích ra tòa lắm. Chẳng việc gì phải sợ, sống là phải hiểu luật. Chuẩn bị đầy đủ binh lực để chiến đấu, làm gì phải cuống lên. Bọn em nghĩ cuộc đời này dễ đi tù lắm à? Chị dễ bị khuất phục thế à? Bọn em đừng có lo, chị không phải con người đơn giản".

Ở thời điểm hiện tại, phóng viên báo giới từng nhiều lần nối máy với Trang Trần nhưng cựu mẫu cho biết mình không có nhu cầu trả lời phỏng vấn. Trên mạng xã hội, cô cũng không nhắc gì đến chuyện kiện tụng với đàn chị. Động thái im lặng của Trang Trần có thể được lý giải hoặc cô không quan tâm (như lời cô nói) hoặc cô đang âm thầm chuẩn bị bằng chứng để "chiến đấu".

Trang Trần có lý do để bình tĩnh vì trong một xã hội pháp quyền, việc trở thành nguyên đơn,nguyên cáo hay bị đơn, bị cáo trong một vụ kiện tụng là hết sức bình thường khi từng chia sẻ "Thích thì ratòa". Tuy nhiên, hậu quả pháp lý cụ thể đằng sau vụ kiện là gì mới là điều đáng quan tâm.

Trong thực tế, ngay từ khi Xuân Hương nộp đơn tố cáo đến Công an Tp.HCM, có thể thấy nữ nghệ sĩ đã được luật sư tư vấn kỹ lưỡng trước khi chọn theo hướng đề nghị xử lý hình sự thay vì kiện dân sự thông thường.

Quay trở lại vụ việc gây xôn xaodư luận xảy ra hồi cuối tháng 5 vừa qua. Cho rằng nghệ sĩ Xuân Hương vào bình luận "Vô văn hóa quá" khi mình đang livestream, Trang Trần nổi đóa mắng chửi, lăng mạ đàn chị bằng nhiều lời lẽ tục tĩu, nặng nề suốt hơn 30 phút và công khai trước sự theo dõi của hàng nghìn người dùng mạng đang xem livestream. Sau khi kết thúc livestream, video clip này tiếp tục được lan truyền với tốc độ chóng mặt đi khắp Facebook, Youtube lẫn các mặt báo, trang tin.

Về mặt hành vi, Trang Trần đã xâm phạm đến quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín của Xuân Hương. Theo điều 34 Bộ luật Dân sự2015,cựu mẫu hoàn toàn có khả năng phải hầu tòa dân sự với hàng loạt hậu quả pháp lý như bồi thường tổn thất tinh thần, bồi thường thiệt hại thực tế về thu nhập bị mất đi của nghệ sĩ Xuân Hương, đóng án phí và công khai cải chính, xin lỗi..v.v.. bất kể Xuân Hương có hay không vào bình luận khi Trang Trần đang livestream; việc lập vi bằng đối với “nhật ký hoạt động” trên Facebook của Xuân Hương thông qua điện thoại cá nhân có trở thành chứng cứ chứng minh theo pháp luật tố tụng hay không.

Song nghiêm trọng hơn, hành vi của Trang Trần còn có dấu hiệu phạm tội Làm nhục người khác theo quy định tại Điều 121 Bộ luật Hình sự 1999. Khoản 1 điều này quy định: "Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hainăm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm".

Dấu hiệu để phân biệt giữa hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín theo pháp luật dân sự và để cấu thành tội Làm nhục người khác theo luật hình sự nằm ở sự đánh giá về thái độ, nhận thức của người phạm tội; cường độ và thời gian kéo dài của hành vi; vị trí và môi trường xung quanh; vị thể, vai trò của người bị hại trong gia đình, tổ chức cũng như trong xã hội; và dư luận xã hội về hành vi lăng nhục đó.

Trang Trần biết hoặc buộc phải biết cô và Xuân Hương đều là nghệ sĩ (người nổi tiếng, được công chúng biết đến, có sức ảnh hưởng nhất định đến công chúng). Tại thời điểm đó có đến gần hai nghìn người theo dõi livestream của Trang Trần, cô ý thức rõ điều này nhưng vẫn tiếp tục mắng chửi đàn chị bằng lời lẽ có tính thóa mạ, sỉ nhục nhằm vào nhân cách, danh dự của Xuân Hương trong suốt hơn 30 phút.

Điểm thú vị là những vụ điển hình cho tội Làm nhục người khác trước đây chủ yếu xảy ra ở nơi công cộng - tức là có tính công khai, trực tiếp và trước nhiều người. Song trong vụ việc của Trang Trần và Xuân Hương, cựu mẫu chửi mắng đàn chị khi đang livestream trên facebook. Mạng xã hội này từ khi cập nhật tính năng livestream (phát trực tiếp) đã có thuật toán đảm bảo con số được hiển thị là chính xác lượng người đang xem livestream đó.

Nói cách khác, gần hai nghìn tài khoản facebook đang theo dõi livestream của Trang Trần lúc đó biểu thị cho sự chứng kiến của gần hai nghìn người. Vấn đề đặt ra là: sự chứng kiến thông qua mạng xã hội có giá trị về mặt pháp lý hay không, trong cấu thành tội Làm nhục người khác.

Về phía Xuân Hương, cô cung cấp thông tin đến báo chí rằng tình hình của mình sau vụ việc mỗi lúc một xấu đi. Cụ thể, nữ nghệ sĩ không thể thoải mái khi làm việc hay ra ngoài vì bị mọi người bàn tán, bình luận. Cô còn bị đe dọa hành hung, tấn công bởi một số người dùng mạng quá khích và bởi chính người mẫu Trang Trần. Bên cạnh những tổn thất về tinh thần, Xuân Hương cho rằng mình đã bị mất một số cơ hội công việc vì sự vụ ồn ào.

Việc của Xuân Hương cần làm là tập trung vào chứng minh vào thiệt hại thực tế về vật chất lẫn tinh thần của mình từ hành vi của Trang Trần; thay vì cố gắng chứng minh mình không tham gia bình luận trên Facebook Trang Trần tại thời điểm đó. Việc có người thứ ba giả mạo tài khoản của Xuân Hương hay không hay chính Xuân Hương đã nói Trang Trần "Vô văn hóa quá" không ảnh hưởng đến bản chất của vụ việc ngay cả khi được xét xử dân sự hay khởi tố hình sự.

Hiện tại, tất cả vẫn đang chờ kết quả điều tra của Công an Tp.HCM để Viện kiểm sát có cơ sở chuyển hồ sơ cho Tòa Dân sự thụ lý (nếu không đủ yếu tố cấu thành tội phạm) hoặc khởi tố theo Luật Tố tụng Hình sự. Mọi suy đoán về việc Trang Trần phải ở tù hay xử phạt như thế nàođều không có ý nghĩa lúc này.

Song chắc chắn Trang Trần sẽ gặp không ít rắc rối từ vụ việc. Từ 9 tháng tù treo tội Chống người thi hành công vụ hồi năm 2015 liên hệ với vụ việc hiện tại, người mẫu này nên biết kiềm chế hơn trong lời nói, hành vi và hiểu biết thấu đáo về pháp luật như lời cô 'dặn dò' người hâm mộ.