Vì sao vấn đề thủy điện làm nóng 'nghị trường'?

Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, việc có nhiều thủy điện ở miền Trung là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạnh lũ lụt trong thời gian gần đây. Và đây là một trong những nguyên nhân khiến ''nghị trường" trở nên nóng lên.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà: Mưa lũ là do thiên tai

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà khẳng định, thủy điện không phải là nguyên nhân gây lũ lụt, sạt lở ở miền Trung nhiều ngày qua.

Bộ trưởng thông tin thêm, Việt Nam đứng trong vòng bão của khu vực Tây Nam Thái Bình Dương và đứng thứ 7 trong những quốc gia có rủi ro thiên tai cao nhất. Đồng thời, Việt Nam cũng đứng thứ 16 trong số các nước liên quan đến khí hậu cực đoan.

Theo thống kê thì tính cực đoan đang tăng lên và điều này ảnh hưởng rất lớn đến Việt Nam. Từ năm 2009, Đảng và Nhà nước đã chỉ đạo 2 chương trình nghiên cứu nhằm giảm tối thiểu những thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trong đó, chương trình đầu tiên là dự báo về lũ ở các tỉnh miền núi Tây Nguyên và miền Trung. Chương trình thứ hai là điều tra tai biến địa chất như cảnh báo sạt lở ở các khu vực miền núi miền Trung.

Nhiều khu vực ở Quảng Nam bị sạt lở nghiêm trọng. Ảnh: VnExpress

Bộ trưởng cho rằng, hiện trạng các điểm sạt lở vừa qua là tổ hợp các dạng thiên tai. Bão số 9 gây mưa lớn, đồng thời vùng áp suất duy trì rất lâu ở miền Trung cũng tạo ra lượng mưa vượt qua các chỉ số đo trong lịch sử. Ở Quảng Nam có những ngày lượng mưa lên đến trên 500mm/ngày.

Không phải lỗi do thủy điện

Bộ trưởng khẳng định, các khu vực sạt lở như khu kiểm lâm 67, binh đoàn 337, Nam Trà My, Phước Lộc, Phước Sơn,… đều là những khu vực có độ cao lên đến 300 - 900m nên không thể kết luận là do thủy điện gây ra.

“Nếu chúng ta kết luận đây là do thủy điện thì chưa phải. Và thủy điện Trà Leng 3 thì chưa xây dựng nên tôi muốn nói chúng ta không nên đưa ra ý kiến suy đoán mà phải dựa trên cơ sở khoa học”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Ông cho rằng, những điểm sạt lở nằm trong khu vực đứt gãy địa chất, tạo ra độ phong hóa từ 9-12m. Hơn nữa, độ phong hóa này đã tạo ra đất cát, đất sét, sỏi, làm giảm độ gắn kết trong đất.

Đồng thời, độ dốc của sông suối ở các khu vực này đều theo chữ V, làm động thái địa chất kiến tạo bị đứt gãy. Quá trình này làm cho đất đá bị nát vụn.

Cộng thêm đó là các vấn đề ngoại sinh như lượng mưa lớn cũng làm tăng nguy cơ sạt lở. Mưa lớn làm gia tăng trọng lượng trượt của đất, làm giảm độ gắn kết của các mảng trượt.

Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng thông tin, các thiên tai liên tiếp không phải do rừng bị tàn phá.

Ông nói, theo số liệu mà tôi có, rừng trồng đã được các binh đoàn phủ xanh 100%. Ở khu vực bà con sinh sống thì họ đã sống hàng trăm năm nay, họ trồng rừng lâm nghiệp với độ che phủ 60-80%, rừng nông nghiệp thì 50%.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định, mưa lũ, sạt lở nhiều ngày qua không phải do thủy điện. Ảnh: ZingNews

Đồng thời, ông khẳng định, lỗi ở đây là do khâu thiết kế hồ chứa. “Mặc dù hồ chứa ở miền Trung không có khả năng cắt lũ nhưng nếu điều tiết nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học thì có thể giảm lũ phía hạ lưu từ 30-50%”, ông nói.

“Cũng không phải do thủy điện nhỏ. Ở Na-uy thì rất nhiều thủy điện nhỏ. Lỗi là chúng ta chưa phân tích đc tính năng thiết kế hiệu quả và công nghệ, nếu ta tính toán thiết kế được hồ chứa hài hòa với tự nhiên thì vừa duy trì được nguồn điện năng vừa không làm biến đổi tự nhiên”, Bộ trưởng nói thêm.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng cho rằng, không thể không chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. Ông ước tính, nếu dân số tăng đến mức trên một triệu dân thì sẽ không có không gian bố trí dân cư nếu không chuyển đổi mục đích rừng.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng đề xuất nên khoanh vùng và có sự tính toán kỹ lưỡng những khu vực nào phải gìn giữ, phải bảo vệ như rừng phòng hộ, rừng tự nhiên và những khu vực nào được phép khai thác.