Vì sao Nga chưa chiếm được Kiev?

Cuộc pháo kích này và các cuộc tấn công tăng cường của Nga nhằm vào các khu vực khác của Ukraina đã dập tắt sự lạc quan về bất kỳ tiến triển nào trong các cuộc đàm phán với mục đích kết thúc cuộc chiến tranh này.

Trong khi đó, theo trưởng phái đoàn Ukraina David Arakhamia, các cuộc đàm phán giữa Ukraina và Nga được nối lại vào ngày 1/4 qua hình thức trực tuyến. Tuy nhiên, dường như không có ai tin tưởng rằng một giải pháp sẽ sớm được đưa ra.

Theo Liên hợp quốc, 5 tuần sau cuộc xâm lược khiến hàng nghìn người thiệt mạng ở cả hai phía, số lượng người Ukraina sơ tán khỏi đất nước đã lên đến 4 triệu người, với một nửa trong số đó là trẻ em.

Hãng tin Reuters ngày 2/4 dẫn phát biểu Phó Thủ tướng Irina Verechtchouk cho biết, 7 hành lang nhân đạo dự trù được mở để sơ tán thường dân ra khỏi những vùng của Ukraina bị Nga vây hãm.

Cụ thể, theo Phó Thủ tướng Verechtchouk, “7 hành lang này, bao gồm cả một hành lang đã được lên kế hoạch sẽ cho phép các phương tiện cá nhân rời thành phố Mariupol, cũng như các chuyến xe buýt sơ tán cư dân Mariupol đang lánh nạn ở Berdiansk”.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cho biết trong một đoạn video rằng nhiều hành lang nhân đạo đã vận hành tại ba vùng: Donetsk, Lougansk và Zaporojie. Ông nói: “Hơn 6.200 người dân đã được cứu thoát, trong đó có khoảng 3.000 thường dân Mariupol”.

Về phần mình, Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (CICR) cho biết họ đang nỗ lực mở một hành lang nhân đạo ở Mariupol trong ngày 2/4. CICR có kế hoạch để đoàn xe của tổ chức đi đầu tìm cách rời thành phố, nơi từ nhiều ngày qua là mục tiêu pháo kích dữ dội của quân Nga.

Theo ước tính, hiện vẫn còn 160.000 người bị kẹt lại ở Mariupol. Theo đài RFI, mỗi ngày có khoảng từ 2.000-3.000 người đến Zaporojie, cách Mariupol 250 km về phía Tây.

Tuy vậy, theo hầu hết báo chí phương Tây, Nga đã thất bại trong mục tiêu chiếm thủ đô Kiev của Ukraina cho dù theo diễn giải của chính phía Nga, mọi việc hoàn toàn không phải như vậy. Ba tướng lĩnh Nga nói vào ngày 25/3: “Mục tiêu chính của chúng tôi là giải phóng Donbass” - hai tỉnh nói tiếng Nga ở phía Đông Ukraina.

Trước cuộc tấn công, quân ủy nhiệm của Nga ở hai nước Cộng hòa tự xưng Donetsk và Luhansk đã chiếm khoảng 1/3 Donbass. Quân đội Nga kể từ đó đã chiếm được nhiều đất hơn, bao gồm cả các phần của Mariupol, một cảng hiện đã đổ nát trên biển Azov.

Và phía Nga nói điều này có nghĩa là “các nhiệm vụ chính của giai đoạn đầu tiên” đã được hoàn thành. Theo cách nói của Nga, cuộc bao vây thủ đô Kiev chỉ là một đòn tấn công nhằm đánh lạc hướng các lực lượng Ukraina khỏi chiến dịch thực sự ở Donbass.

Tuy vậy, theo cách kể của báo chí phương Tây, thì Nga thực sự muốn chiếm Kiev, nhưng đã thất bại. Tạp chí “The Economist” ngày 2/4 phân tích: “Đến gần cuối tháng 3, quân đội Ukraina đã tiến hành một loạt các cuộc phản công ngày càng tham vọng và hiệu quả, cả về phía Kherson ở phía Nam, thành phố lớn duy nhất mà người Nga hiện đang chiếm giữ.

Cuộc tấn công lan rộng trên bốn vùng lãnh thổ riêng biệt - một ở phía Nam từ Belarus đến Kiev, một ra khỏi Nga về phía Sumy và Kharkiv ở phía Đông Bắc Ukraina, một từ xa hơn về phía Đông đi vào Donbass và một ở phía Bắc ra khỏi Crimea - sẽ luôn khiến quân Nga dàn trải quá mức. Họ đã phải trả một giá đắt”.

Theo báo The New York Times, diện tích Kiev khoảng 325 dặm vuông (hơn 800 km2), trong khi Mariupol, mà Nga vẫn chưa chiếm được, chỉ 65 dặm vuông.

Phân tích của tờ báo Mỹ này ngày 2/4 chỉ ra: “Chiến dịch đã diễn ra sai lầm vào ngày đầu tiên, khi trực thăng Nga tấn công sân bay Hostomel ở ngoại ô Kiev và vấp phải sự kháng cự gay gắt. Vì quân Nga không giữ được sân bay nên không thể nhanh chóng xây dựng lực lượng dù cần thiết để xâm lược thủ đô”.

Theo The New York Times, sau đó Nga chuyển sang quyết định bao vây thủ đô. Tờ báo viết: “Vòng ngoài sẽ chặn các vũ khí và vật tư quan trọng xâm nhập. Vòng trong sẽ phong tỏa các lực lượng kẻ thù và tạo cơ sở vững chắc cho một cuộc tấn công mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, cuộc tấn công của Nga đã bị đình trệ mà không hoàn thành cả hai vòng, lại khiến bảo toàn các tuyến tiếp tế của Ukraine”.

Ngay cả nếu quân đội Nga định tiến vào phía Đông của thành phố, một nguồn lực phòng thủ khác vẫn xuất hiện: sông Dnipro, chia cắt thành phố làm hai. Những cây cầu sẽ hạn chế bước tiến của Nga. Sau khi vượt qua một trong những cây cầu, họ vẫn cần leo dốc để vào phía Tây, nơi đóng vai trò như lớp vỏ bọc tự nhiên cho trung tâm thủ đô.

Báo The New York Times cho biết: “Người Ukraina đã hạn chế bước tiến của Nga bằng cách cho nổ tung các cây cầu và cố tình làm ngập lụt các khu vực phía Bắc Kiev”. Việc Moskva hôm 29/3 tuyên bố sẽ giảm cường độ hoạt động quân sự xung quanh Kiev trên thực tế có lẽ là để thừa nhận rằng việc tiến về thủ đô đã bị đình trệ.

Ngày 2/4, các phóng viên cho hay quân đội Nga đang rút khỏi các khu vực ở phía Bắc gần thủ đô Kiev, để tập trung vào phía Đông và Nam.

Báo The New York Times dự đoán: “Cả hai bên đều chịu tổn thất nặng nề và cuộc chiến giành Kiev vẫn có thể bắt đầu lại. Người Nga có thể tiến sâu vào, ngăn chặn các lực lượng Ukraina và bao vây thành phố. Các cuộc không kích có thể phá hủy cơ sở hạ tầng dân sự và giết chết hàng nghìn người. Hoặc quân đội Nga có thể cố gắng tập hợp lực lượng để tấn công thủ đô một lần nữa”.

Tuy nhiên, theo The Economist, Nga đã chính xác khi nói rằng họ đã đạt được tiến bộ ở Donbass, và có thể sẽ tập trung vào đây. Khi nói về Donbass, Tổng thống Nga Vladimir Putin đề cập đến khu vực sản xuất than và thép lâu đời của Ukraina, nhưng ông còn muốn nói về toàn bộ hai khu vực phía Đông lớn, Luhansk và Donetsk, chạy từ bên ngoài Mariupol ở phía Nam đến tận biên giới phía Bắc.

Tuần trước, Nga tuyên bố đã nắm quyền kiểm soát 93% khu vực Luhansk và 54% Donetsk. Nếu Nga chiếm được Donbass, Nga sẽ có một số lựa chọn.

The Economist phân tích: “Nếu Nga chiếm thế thượng phong tại đây, nước này có thể tiếp tục chiến tranh. Ngoài ra, Nga có thể sử dụng chiến thắng như một chiến lược rút lui.

Với việc Donbas ‘được giải phóng’, Nga có thể tuyên bố ‘chiến dịch đặc biệt’ đã giành thắng lợi lớn. Nếu các cuộc đàm phán thất bại, Nga có thể đồn trú quân đội ở Donbass trong nhiều năm, như đã từng làm trong ‘các cuộc xung đột đóng băng’ ở Moldova và Gruzia”.

Một quan chức Ukraina cho biết quốc gia này đã giành lại quyền kiểm soát thủ đô Kyiv, trong khi cơ hội tốt hơn cho các cuộc đàm phán hòa bình sắp tới.

Thứ trưởng Quốc phòng Ukraina Hanna Malyar, trong một bài đăng trên Facebook hôm thứ Bảy, nói rằng “toàn bộ khu vực Kyiv được giải phóng khỏi kẻ xâm lược”. Nga không đưa ra bình luận ngay lập tức và CNBC không thể xác minh độc lập tuyên bố này.

Trong một diễn biến khác, khả năng đàm phán hòa bình giữa Ukraina và Nga dường như sẽ tiến triển vào thứ Bảy. Theo nhà đàm phán Ukraina David Arakhamia, các văn kiện dự thảo hiệp ước hòa bình đã đi đủ xa đối với Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky và Vladimir Putin của Nga.

Tin tức đó được đưa ra khi Bộ Ngoại giao Ukraina tuyên bố hôm thứ Bảy rằng khoảng 18.000 lực lượng quân đội Nga đã thiệt mạng kể từ khi bắt đầu cuộc tấn công.

Với mức này, số quân nhân Nga bị tuyên bố thiệt mạng ở Ukraine vượt quá con số cao nhất mà NATO ước tính là 7.000 đến 15.000 quân Nga thiệt mạng.

(Nguồn: TTXVN/AP/Reuters/BBC/RFI)