Vì sao Miniso, chuỗi cửa hàng chuyên bán hàng giá rẻ của Trung Quốc ở nước ngoài 'lao đao'?

Vào tháng trước, Miniso đã chào bán thành công một lượng lớn cổ phiếu trị giá 608 triệu USD tại New York và mở cửa hàng tại Pháp đầu tiên theo hợp đồng nhượng quyền thương mại với Jonathan Siboni, một nhà tư vấn bán lẻ tại Pháp.

Siboni cho biết trong một thông báo: “Tôi có ý định đưa thương hiệu nổi tiếng này đến thị trường Pháp ngay khi nhìn thấy các sản phẩm thời trang của họ. Đó là giá cả phải chăng, cùng với quản lý cửa hàng tiên tiến”.

Tính đến tháng 6 năm nay, Miniso có 2.533 cửa hàng trên khắp Trung Quốc. Và tập đoàn này đang cố gắng dựa vào thị trường nước ngoài để giúp thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai. Kế hoạch của Miniso là cung cấp một loạt các mặt hàng đa dạng với giá rẻ, từ gối cổ có hình các nhân vật hoạt hình đến tai nghe và máy tính xách tay.

Theo Nikkei Asia, Miniso được hỗ trợ bởi công ty internet Tencent Holdings của Trung Quốc và hiện đã thâm nhập 80 thị trường nước ngoài. 

Miniso đặt mục tiêu nâng doanh thu hàng năm trên toàn chuỗi lên 100 tỷ NDT (15,2 tỷ USD) vào năm 2022.

Sản phẩm phổ biến nhất của Miniso là các mặt hàng được tạo ra từ các nhân vật được cấp phép từ Marvel, Disney và Hello Kitty. Ảnh: Cơ quan báo chí Thái Bình Dương

Kết thúc năm tài chính vào ngày 30/6 vừa qua, doanh thu tổng cộng của Miniso khoảng 19 tỷ NDT, trong đó 8 tỷ NDT đến từ nước ngoài. 

Theo Công ty nghiên cứu thị trường Frost & Sullivan, sự kết hợp này đủ để biến Miniso trở thành "nhà bán lẻ đa dạng có thương hiệu toàn cầu" lớn nhất thế giới.

Trong một thông báo vào tuần này, Miniso khẳng định đang có kế hoạch gia nhập vào thị trường Ý và Iceland. Công ty cũng nhấn mạnh rằng, một loạt các hoạt động mở cửa ở Tây Ban Nha đã giúp nâng tổng số cửa hàng mở cửa mới kể từ khi IPO lên con số 100 cửa hàng.

Bài toán mở rộng thị trường

Mô hình tăng trưởng của Miniso đang có những biến động. Cụ thể, những mâu thuẫn với bên nhận quyền đã khiến công ty rút lui khỏi một số quốc gia trong năm nay.

Giữa đại dịch COVID-19, chi nhánh tại Úc của Miniso đã tìm kiếm sự bảo vệ từ tòa án và lặng lẽ rút lui khỏi thị trường Đức.

Do áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng tại Trung Quốc, một số người đang đặt câu hỏi, liệu nhà bán lẻ sản phẩm phong cách sống lấy cảm hứng từ Nhật Bản có thể đạt được mục tiêu của mình hay không.

Devi Subhakesan, một nhà phân tích của công ty nghiên cứu chứng khoán Investory ở Singapore viết trong một báo cáo cho biết: “Các sản phẩm của Miniso thiếu sự hấp dẫn vốn có đối với các sản phẩm được trưng bày trong một cửa hàng sang trọng".

"Nó cũng không có độ bền như các sản phẩm Muji", cô nói thêm khi được hỏi về việc nhà bán lẻ này đã bị buộc tội sao chép từ Muji của Nhật Bản.

Devi phân tích: "Không giải quyết được nhu cầu cụ thể của người mua, cũng như không có thương hiệu mạnh, do đó Miniso có nguy cơ bị khách hàng xa lánh khi trên thị trường có những sản phẩm tốt hơn".

Hiện tại, Miniso vẫn đang tìm kiếm khách hàng mới để kích thích sức mua.

Trong hai năm qua, Shah Rayeed Chowdhury, giám đốc sản xuất một công ty dệt may thuộc sở hữu gia đình Evince Group, đã mở 12 cửa hàng Miniso theo hình thức nhượng quyền tại Bangladesh. Người này đặt mục tiêu sẽ mở thêm 8 cửa hàng nữa vào tháng 3.

Chowdhury nói với Nikkei Asia: “Ở Bangladesh, thị trường bán lẻ các sản phẩm phong cách sống đang phát triển. Không có chuỗi như vậy ở Bangladesh và giá cả của Miniso thì phải chăng".

Tại một số thị trường châu Á, Miniso đã vượt doanh số bán hàng của Daiso, một chuỗi cửa hàng gia dụng giá rẻ lâu đời của Nhật Bản.

"Đồ chơi sang trọng và khăn tắm của Miniso có chất lượng tốt hơn của Daiso", Evelyn Tan, một nhà khảo sát ở Kuala Lumpur, cho biết.

Nhà phân tích Oshadhi Kumarasiri của LightStream Research ở Colombo (Sri Lanka) cho rằng, Miniso có thể tìm được nhiều khách hàng hơn như Tan.

"Chúng tôi tin rằng có tiềm năng tăng trưởng dài hạn ở thị trường nước ngoài, thông qua tăng trưởng số lượng cửa hàng tại các khu vực địa lý hiện tại, cũng như thông qua việc mở rộng sang các quốc gia mới", ông viết trong một ghi chú đăng trên Smartkarma.

CEO của Miniso, Ye Guofu, phát biểu tại một buổi lễ ở Quảng Châu vào ngày 15/10, đánh dấu việc công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán New York. Ảnh: Takashi Kawakami

Kumarasiri cho biết: “Miniso đã chứng minh rằng họ có khả năng mở rộng lợi nhuận sang 80 quốc gia trên khắp các châu lục. Hơn nữa, mô hình kinh doanh được sử dụng để mở rộng ra nước ngoài có thể dễ dàng thực hiện và chuỗi cung ứng hiệu quả của công ty cung cấp giá cả cạnh tranh, ngay cả ở các lãnh thổ nước ngoài".

Bản thân Miniso cũng sở hữu một số cửa hàng và phần lớn đều hoạt động theo hình thức hợp đồng quản lý hoặc mô hình nhượng quyền. 

Tuy nhiên, ngay cả khi chỉ có 0,3% toàn quyền kiểm soát các Miniso của Trung Quốc, họ vẫn sở hữu 7,2% trong tổng số 1.689 cửa hàng đã mở ở nước ngoài tính đến tháng 6. Chúng tập trung ở Bắc Mỹ và Ấn Độ.

Goldman Sachs dự báo, đến tháng 6/2023, tăng trưởng doanh thu trung bình hàng năm của Miniso ở nước ngoài sẽ đạt 30%, gần gấp đôi tốc độ kinh doanh nội địa nếu số lượng cửa hàng quốc tế của chuỗi tăng lên 2.839 vào thời điểm đó. Đồng thời, các cửa hàng ở nước ngoài đứng đầu các cửa hàng trong nước về doanh số bán hàng trung bình.

Vào năm ngoái, thị trường quốc tế đóng góp một phần ba tổng doanh thu 8,98 tỷ NDT của Miniso. Trong tổng số đó, 80,9% đến từ việc cung cấp sản phẩm cho các nhà khai thác cửa hàng.

Cạnh tranh mô hình bán lẻ sản phẩm phong cách sống

Tuy nhiên, ngay cả ở những thị trường đang phát triển như Bangladesh, các đối thủ cạnh tranh cũng đang bám sát gót Miniso.

Vào tháng 6, Fakir Apparels, một nhà sản xuất hàng dệt kim, đã mở một cửa hàng "lấy cảm hứng từ Trung Quốc" tại Dhaka và chuyên cung cấp một loạt mặt hàng tương tự như Miniso. 

Ngoài ra, Fakir có kế hoạch mở thêm ít nhất 10 cửa hàng theo hình thức nhượng quyền.

Các chuỗi tương tự khác cũng nổi lên từ Trung Quốc như Mini Good, Mumuso, Usupso và Ximiso. Và bất kỳ đối thủ nào có thể đánh bại về giá cả thì đều có khả năng nhanh chóng thu hút một phần khách hàng hàng của Minso.

Bên cạnh đó, do áp lực kép của cạnh tranh và COVID-19, doanh thu mỗi cửa hàng của Miniso đã giảm 19,8% xuống 2,2 triệu NDT trong năm kết thúc vào tháng 6.

Đại dịch đã làm gián đoạn hoạt động vận chuyển, do đó ảnh hưởng đến khả năng của Miniso trong việc giữ cho mạng lưới cửa hàng toàn cầu luôn có đủ hàng từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, trước COVID-19, Miniso cũng gặp phải một vài vấn đề liên quan đến tồn kho ở một số nơi.

Báo chí địa phương đưa tin từ Nam Phi, nơi Miniso có 19 cửa hàng, cho biết các nhà điều hành cửa hàng không đáp ứng đủ số lượng hàng hóa trên các kệ hàng kể từ năm 2018.

Vào năm ngoái, sau những tranh chấp với chi nhánh tại Canada, Miniso đã đệ đơn lên thẩm phán và thành công trong việc đưa đơn vị vào hoạt động tái cơ cấu có sự giám sát của tòa án, tại thời điểm đó, Miniso có 48 cửa hàng đang hoạt động. 

Miniso đã tạm thời đóng cửa tất cả 50 cửa hàng ở Hong Kong vào cuối năm 2019, một tháng sau khi những người biểu tình chống chính phủ tấn công một cửa hàng ở quận Tsuen Wan. Ảnh: Reuters

Trong bản cáo bạch của mình, Miniso cho biết, nhà phân phối Canada của họ "đã tham gia vào các hoạt động gian lận và gây tổn hại đến danh tiếng, hoạt động kinh doanh và kết quả hoạt động của chúng tôi." Một nhóm các bên nhận quyền được cho là đã đệ đơn kiện công ty trong năm nay.

Bản chất những rắc rối của Miniso ở Đức là không rõ ràng. Sau khi đến Berlin vào năm 2017, những cửa hàng Miniso mới vẫn mở cửa nhưng đến tháng 6 vừa qua, tất cả đều đã chốt doanh số hoặc đóng cửa. 

Tại Úc, đại lý nhượng quyền chính của Miniso đã yêu cầu tòa án bảo vệ vì vỡ nợ vào tháng 7, với khoản nợ 18 triệu đô la Úc (13,24 triệu USD), sau khi các trung tâm mua sắm đóng cửa do dịch COVID-19 bùng phát. 

Tuy nhiên, các cửa hàng do các đơn vị nhượng quyền phụ điều hành vẫn mở và Miniso vẫn dự kiến ​​sẽ bổ sung thêm 15 cửa hàng để lên con số 30 cửa hàng trên toàn quốc vào cuối năm sau.

Tại Ấn Độ, một tòa án ở Delhi vào tháng 8 đã kiểm duyệt nhà điều hành địa phương vì không trả tiền thuê một cửa hàng. Tuy nhiên, theo truyền thông địa phương, công ty đã mở một cửa hàng mới ở thủ đô Ấn Độ vào ngày 18/10.

Những căng thẳng chính trị

Chính trị cũng là một nguồn rắc rối khác đối với Miniso.

Vào năm ngoái, Miniso đã đóng cửa tất cả 50 cửa hàng của mình tại Hong Kong (Trung Quốc), khi khu vực này xảy ra các cuộc biểu tình chống chính phủ. 

Cuộc biểu tình nhắm vào các công ty Trung Quốc, do đó Miniso bị đưa vào danh sách các cửa hàng cần tẩy chay.

Một cửa hàng Miniso ở Bình Nhưỡng đã gây ra những cơn đau đầu khác. Miniso được nêu tên trong hai báo cáo của Liên hợp quốc vì có thể vi phạm lệnh trừng phạt thương mại của tổ chức này đối với Triều Tiên.

Những người biểu tình đã vẽ tên các nạn nhân bị sát hại trên một cửa hàng Miniso trong cuộc biểu tình hồi tháng 6 ở Hollywood, California. Ảnh: AP

Miniso cho biết trong bản cáo bạch rằng, đối tác thương mại cũ của họ ở Triều Tiên tiếp tục sử dụng thương hiệu của họ mà không được phép sau tháng 8/2017, một vài tháng sau khi cửa hàng khai trương, mặc dù cả hai đã ngừng giao dịch với nhau. 

Bản cáo bạch cho thấy, liên doanh bị hủy bỏ đã thu hút sự chú ý từ các nhà chức trách ở cả Hong Kong (Trung Quốc)  và Nhật Bản.

Căng thẳng giữa Bắc Kinh với cả Delhi và Washington cũng là một mối lo khác.

Bản cáo bạch nhấn mạnh, các biện pháp mà Ấn Độ đã thực hiện chống lại các công ty Trung Quốc trong bối cảnh các cuộc đụng độ biên giới gần đây và cảnh báo Miniso có thể trở thành mục tiêu. 

Bên cạnh đó, Miniso còn phải đối mặt với một số phức tạp tiềm ẩn ở Mỹ, bao gồm cả việc công ty có thể buộc phải hủy niêm yết cổ phiếu của mình khỏi Sở Giao dịch Chứng khoán New York vào năm 2022, do các yêu cầu thắt chặt đối với các công ty Trung Quốc.

Các nhà đầu tư dường như đã không còn quan tâm nhiều đến Miniso. Cổ phiếu của công ty đã tăng cao tới 24,90 USD vào ngày đầu tiên nhưng đóng cửa vào ngày 25/11 ở mức 20 USD, bằng với giá IPO của họ.