Tỷ phú đứng sau công ty Đài Loan xây dựng nhà máy bán dẫn 12 tỷ USD ở Arizona là ai?

Ít được biết đến là cựu chủ tịch của nó, tỷ phú Morris Chang, người đã hướng dẫn TSMC từ chỗ chỉ là một tổ chức nghiên cứu của chính phủ đến công ty Đài Loan đầu tiên niêm yết trên thị trường chứng khoán New York. Nhà tiên phong trong lĩnh vực chất bán dẫn (88 tuổi), những con chip của công ty ông trong mọi thứ từ iPhone đến máy bay chiến đấu, trị giá khoảng 1,3 tỷ USD, phần lớn là do cổ phần của ông trong TSMC.

Động thái này đánh dấu chiến thắng trong chính quyền của Tổng thống Donald Trump, vốn luôn lo ngại về sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu vào châu Á. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo phát biểu. “Thông báo của TSMC được đưa ra vào thời điểm bước ngoặt quan trọng, khi Trung Quốc đang cạnh tranh để thống trị công nghệ tiên tiến và kiểm soát các ngành công nghiệp trọng yếu. Cơ sở của TSMC ở Arizona sẽ làm tăng sự độc lập kinh tế, sự an toàn và khả năng cạnh tranh của Mỹ, đồng thời củng cố sự dẫn đầu của chúng ta trong sản xuất công nghệ cao”, 

“TSMC hoan nghênh sự tiếp tục hợp tác mạnh mẽ với chính quyền Mỹ và tiểu bang Arizona trong dự án này. Môi trường đầu tư mạnh mẽ ở Mỹ và lực lượng lao động tài năng làm cho khoản đầu tư này cũng như những trong tương lai vào Mỹ trở nên hấp dẫn đối với TSMC”, TSMC cho biết. Công ty này hiện đã vận hành một nhà máy ở Camas, Washington, và các trung tâm thiết kế ở Austin và San Jose.

Tỷ phú Morris Chang. Ảnh: Getty.

Động thái này đánh dấu một chiến thắng cho chính quyền Trump, nơi đã lo ngại về sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu vào châu Á. Thông báo của ông đưa ra tại một thời điểm quan trọng, khi Trung Quốc đang cạnh tranh để thống trị công nghệ tiên tiến và kiểm soát các ngành công nghiệp quan trọng, Bộ trưởng Ngoại giao của ông Mike Pompeo nói trong một tuyên bố. "Cơ sở TSMC ở Arizona sẽ tăng cường độc lập kinh tế Hoa Kỳ, tăng cường sự an toàn và khả năng cạnh tranh của chúng tôi, và tăng cường sự lãnh đạo của chúng tôi trong sản xuất công nghệ cao."

Tuyên bố của TSMC tiếp tục hợp tác mạnh mẽ với chính quyền Hoa Kỳ và Tiểu bang Arizona trong dự án này, công ty đã điều hành một nhà máy ở Camas, Washington và các trung tâm thiết kế ở Austin và San Jose. Môi trường đầu tư mạnh mẽ ở Hoa Kỳ và lực lượng lao động tài năng của nó làm cho các khoản đầu tư này và tương lai ở Hoa Kỳ trở nên hấp dẫn đối với TSMC.

Việc xây dựng cơ sở dự kiến ​​sẽ bắt đầu vào năm 2021 với mục tiêu bắt đầu sản xuất chip vào năm 2024. Nhà máy đúc ở Arizona sẽ đưa TSMC đến gần hơn với các khách hàng Mỹ của mình, bao gồm Apple, Qualcomm và Nvidia. 

Ông Chang, người có quốc tịch Hoa Kỳ, cũng khởi đầu sự nghiệp của mình trong nền kinh tế lớn nhất thế giới. Sinh ra ở Trung Quốc đại lục, Chang chuyển đến Hồng Kông trong cuộc Nội chiến Trung Quốc, trước khi đến Học viện Công nghệ Massachusetts để lấy bằng cử nhân và thạc sĩ về kỹ thuật cơ khí. Sau đó, ông đã dành 1/4 thế kỷ làm việc tại Texas Instruments, trở thành phó chủ tịch nhóm chịu trách nhiệm kinh doanh chất bán dẫn trên toàn thế giới. Texas instrument cũng gửi ông đến Đại học Stanford, nơi mà ông lấy bằng tiến sĩ về kỹ thuật điện.  

Năm 1985, Chang quyết định trở về Đài Loan để lãnh đạo Viện nghiên cứu công nghệ công nghiệp của chính phủ. "Lúc đó, tôi nghĩ Đài Loan đã đặt ra một thách thức mới đối với tôi ", ông nói với Forbes vào năm 2012. TSMC đã rời khỏi viện vào năm 1987, lúc đó ông Chang là chủ tịch và kiêm CEO.

Cơ hội cạnh tranh với TSMC trên thị trường đúc chip đang trở nên... vô vọng. Ảnh: Nikkei.

Khoảng thời gian đó, Chang nảy ra ý tưởng cung cấp dịch vụ cho các công ty, nhà máy sẵn sàng thuê ngoài sản xuất chất bán dẫn của họ, thay vì mỗi công ty tự sản xuất chất bán dẫn. Chi phí sản xuất nhiều loại chip khác nhau có thể bị cấm, ngay cả đối với các công ty công nghệ lớn, và đưa ra một rào cản lớn để gia nhập cho các doanh nhân khởi nghiệp. Ý tưởng của ông cuối cùng đã thúc đẩy sự trỗi dậy của Đài Loan như một trung tâm sản xuất chất bán dẫn và TSMC trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn hợp đồng lớn nhất thế giới. Vẫn có trụ sở tại Đài Loan, công ty hiện sản xuất hơn 12 triệu tấm bán dẫn mỗi năm cho khoảng 500 khách hàng và hơn 51.000 người sử dụng.

Chang đã dẫn dắt TSMC đến lần IPO trên thị trường chứng khoán Đài Loan vào năm 1994, 3 năm sau đó niêm yết công ty trên thị trường chứng khoán New York. Ông từ chức CEO năm 2005 - giữ vị trí chủ tịch của mình - nhưng đã trở lại vào năm 2009 để hướng dẫn công ty sau hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính. Dưới sự lãnh đạo của ông, doanh số TSMC đã tăng từ 9,3 tỷ USD năm 2009 và lên 20 tỷ USD vào năm 2013, thời điểm khi ông một lần nữa bàn giao quyền cai trị với tư cách là CEO.

TSMC tiếp tục phát triển dưới sự giám sát của Chang. Giá cổ phiếu tăng của nó đã đưa ông vào danh sách 50 người giàu nhất Đài Loan năm 2017 của Forbes với giá trị ròng 930 triệu USD. Tài sản của ông sau đó vượt qua mốc 10 chữ số và ông gia nhập danh sách Tỷ phú Thế giới của Forbes năm 2018. Ông đã nghỉ hưu từ TSMC cùng năm đó. 

"30 năm qua, trong thời gian tôi thành lập và cống hiến hết mình cho TSMC, là một giai đoạn cực kỳ thú vị và hạnh phúc trong cuộc đời tôi. Bây giờ, tôi muốn dành những năm còn lại cho bản thân và gia đình." ông Chang Chang nói sau đó trong một tuyên bố.

Công ty hiện tự hào có hơn 35 tỷ USD doanh thu hàng năm và hơn 250 tỷ USD vốn hóa thị trường. Ông Chang đã được ghi tên vào danh sách 100 "bộ não" kinh doanh sống vĩ đại nhất năm 2017 của Forbes. 

"Giá trị của tôi là: liêm chính, cam kết, đổi mới và tin tưởng từ khách hàng", lúc đó, ông Chang nói với Forbes. "Liêm chính có nghĩa là trung thực và sẵn sàng thực hiện một lời hứa, ngay cả với chi phí cao. Cam kết có nghĩa là sự cống hiến và trung thành với một nhiệm vụ hoặc một tổ chức. Đổi mới có nghĩa là thay đổi. Sự tin tưởng từ khách hàng tất nhiên phải kiếm được, và tôi cố gắng kiếm được nó bằng sự chính trực và cam kết."

Theo Forbes