Truyền thông Trung Quốc: Năng lượng tái tạo Việt Nam đang trỗi dậy

Việt Nam cần 265 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng điện từ nay đến năm 2040

Theo tờ báo này, năng lượng sạch và đầu tư ít rủi ro là 2 vấn đề chính phủ Việt Nam quan tâm và cân nhắc, đặc biệt là trong những năm trở lại đây.

Cụ thể, theo báo cáo của tổ chức Viễn cảnh Cơ sở hạ tầng Toàn cầu (Global Infrastructure Outlook), nhu cầu đầu tư của Việt Nam cho các dự án cơ sở hạ tầng giai đoạn từ năm 2016-2040 lên tới 605 tỷ USD, trong đó các nhà máy điện chiếm 265 tỷ USD.

Tuy nhiên, trước sự chậm trễ của các dự án điện hiện nay và khó khăn trong việc cấp vốn cho các dự án mới, mức thiếu hụt điện của Việt Nam dự kiến ​​lên tới 6,6 tỷ kWh vào năm 2021 và 15 tỷ kWh vào năm 2023, chiếm 5% tổng nhu cầu điện của cả nước. Nếu vấn đề này kéo dài, nó có thể cản trở sự phát triển kinh tế của Việt Nam.

Cũng theo SCMP, trong bối cảnh này, sáng kiến "​​Vành đai và con đường" (BRI) của Trung Quốc là một nguồn tài trợ hấp dẫn. Tuy nhiên, nhìn chung Việt Nam "mặn mà" với các khoản cho vay của BRI. Thay vào đó, họ đang làm việc với các nhà đầu tư Mỹ để phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng của mình. 

Đến cuối năm 2020, ít nhất 2 nhà máy điện lớn do các nhà đầu tư của Mỹ tài trợ, sử dụng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đã được phê duyệt và ít nhất 5 dự án tương tự đang được triển khai.

Sự trỗi dậy của năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Tính đến đầu năm 2020, tổng công suất lắp đặt phát điện của Việt Nam là 54,88 GW, trong đó các nhà máy thủy điện và nhiệt điện than chiếm 71,46%. Tuy nhiên, các nguồn điện truyền thống này có những hạn chế.

Cụ thể, ngoài vấn đề chưa tìm được vị trí thích hợp để xây dựng các nhà máy thủy điện mới, nhiều người cũng đã lên tiếng chống lại các dự án thủy điện ngày càng gia tăng sau những trận lũ lụt và thảm họa sạt lở đất gần đây liên quan đến một dự án ở tỉnh Quảng Nam.

Trong khi đó, ô nhiễm không khí và cam kết tăng cường của Hà Nội đối với phát triển xanh cũng đã khiến nhiều dự án điện than gặp khó khăn.

Điển hình, một số tỉnh đã hủy bỏ dự án nhiệt điện than như Bạc Liêu, Bình Thuận, Long An, Nghệ An, Hà Tĩnh.

Bên cạnh đó, các nhà tài chính quốc tế cũng gây sức ép buộc các nhà đầu tư rút khỏi các dự án nhiệt điện than ở Việt Nam. Một nhóm nhà đầu tư gần đây đã thúc giục công ty Mitsubishi và 7 công ty Nhật Bản khác rút khỏi dự án nhiệt điện than Vũng Áng 2 ở tỉnh Hà Tĩnh. Do ngày càng có nhiều ngân hàng quốc tế từ chối cấp vốn cho các nhà máy nhiệt điện than, nên việc cấp vốn trở nên khó khăn. 

Hiện nay, nguồn vốn khả thi nhất cho các nhà máy nhiệt điện than mới là từ Trung Quốc. Tuy nhiên, bên vay sẽ phải sử dụng công nghệ của Trung Quốc, thường được coi là kém tiên tiến hơn và gây ô nhiễm nhiều hơn.

Để đa dạng hóa khỏi thủy điện và điện than, Việt Nam đã tạo ra các khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo. Tính đến năm 2020, năng lượng mặt trời và gió chiếm 11,05% công suất phát điện của Việt Nam. Đến tháng 8 năm 2020, 23GW năng lượng tái tạo đã được bổ sung vào quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, bao gồm 11,2GW điện mặt trời và 11,8GW điện gió.

Trong vài năm tới, khi các dự án năng lượng tái tạo này hoàn thành, thị phần của năng lượng trong hỗn hợp năng lượng của Việt Nam sẽ tăng lên. Tuy nhiên, do năng lượng tái tạo phụ thuộc vào thời tiết nên Việt Nam cần các nguồn ổn định hơn.

Trước tín hiệu lạc quan cho ngành công nghiệp không khói này, các nhà máy nhiệt điện LNG là lựa chọn hứa hẹn nhất vì chúng sạch hơn than trong khi an toàn hơn và ít khó phát triển hơn các nhà máy hạt nhân. Việt Nam đang có kế hoạch sản xuất 10,4GW điện khí vào năm 2028, chủ yếu sử dụng LNG nhập khẩu. 

Mỹ đang thúc đẩy hợp tác với Việt Nam

Việt Nam đã phát triển hơn 10 nhà máy nhiệt điện khí, nhưng hầu hết trong số đó (trừ dự án Phú Mỹ 2.2 và Phú Mỹ 3 tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đều do các nhà đầu tư trong nước phát triển. Các nhà máy này sử dụng khí từ các giếng của Việt Nam ở Biển Đông.

Tuy nhiên, hiện các nguồn cung cấp khí trong nước bị hạn chế do sự chậm trễ của các dự án phát triển khí mới, Việt Nam đã có chiến lược mới là đang thu hút các nhà đầu tư từ Mỹ xây dựng các nhà máy điện sử dụng LNG nhập khẩu từ Mỹ. Đây được xem là một cuộc hợp tác thuận lợi vì nhiều lý do.

Thứ nhất, điều này sẽ tăng cường quan hệ Việt - Mỹ, là điều quan trọng vì Việt Nam mong muốn duy trì quan hệ chặt chẽ với Mỹ liên quan đến các lợi ích kinh tế và chiến lược. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Thứ hai, nhập khẩu LNG từ Mỹ sẽ giúp giảm buôn bán thâm hụt với Việt Nam ở mức 55,8 tỷ USD trong năm 2019. Thâm hụt thương mại ngày càng tăng này là một nguyên nhân chính gây bất bình cho chính quyền ông Donald Trump trước đây.

Vào tháng 12/2020, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã gán cho Việt Nam là nước thao túng tiền tệ và cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ của mình để đạt được "lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế". Nhập khẩu LNG của Mỹ sẽ cho phép Việt Nam đạt được các mục tiêu kép là giải quyết các mối quan tâm thương mại của Mỹ và cải thiện an ninh năng lượng của nước này.

Thứ ba, làm việc với các nhà đầu tư tư nhân Hoa Kỳ sẽ giảm rủi ro tài chính.

Theo mô hình này, Chính phủ Việt Nam chỉ cần cam kết mua điện từ các dự án đó với giá thỏa thuận. Các nhà đầu tư sẽ thu xếp tài chính để xây dựng các dự án, giúp giảm gánh nặng tài chính cho chính phủ Việt Nam.

Thứ tư, khi Washington đang hỗ trợ ngành công nghiệp LNG để biến Mỹ thành nhà sản xuất và xuất khẩu LNG lớn, nhập khẩu LNG của Mỹ có thể là một lựa chọn bền vững cho Việt Nam về giá cả và khả năng cung cấp.

Hơn nữa, các nhà đầu tư Hoa Kỳ với hồ sơ tài chính và kỹ thuật đã được chứng minh, có thể đảm bảo tốt hơn cho các dự án của họ được thực hiện thành công mà không gặp các vấn đề liên quan đến các dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc hậu thuẫn, đặc biệt là chi phí vượt mức và sự chậm trễ của dự án.

Tính đến tháng 12/2020, hơn 20 dự án dùng LNG để sản xuất điện đã được đề xuất tại Việt Nam. Trong số này, 2 dự án đã được các nhà đầu tư Mỹ chấp thuận để phát triển. Trong vài năm tới, dự kiến ​​sẽ có thêm nhiều dự án do Mỹ hậu thuẫn.

Hầu như những dự án Việt Nam hợp tác với Mỹ đều được đánh giá là thuận lợi. Một ví dụ chính là nhà máy nhiệt điện LNG Bạc Liêu. Dự án này được phát triển bởi Delta Offshore Energy, một phương tiện chuyên dụng được thành lập tại Singapore nhưng thuộc sở hữu của ba cổ đông người Mỹ.

Vào tháng 9/2019, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã bổ sung dự án vào Chương trình Vận động Thương mại Hoa Kỳ, cho phép dự án hưởng một số lợi ích nhất định, bao gồm các nỗ lực vận động hành lang do các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ dẫn đầu. Ngay sau đó, dự án đã được chính phủ Việt Nam phê duyệt và bổ sung vào Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia 7 vào tháng 12/2019.

Bàn về sự kiện này, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội nhận định: "Mỹ cam kết giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng".

Đối với Việt Nam, sự tham gia của các nhà đầu tư Mỹ mang lại nguồn vốn quan trọng vào thời điểm Việt Nam đang rất cần thêm các nhà máy điện. Nếu các dự án chuyển điện từ LNG này thành công, Việt Nam là một điểm đến thu hút các nhà đầu tư Mỹ vào các dự án cơ sở hạ tầng khác.

Trong khi đó, ưu tiên của Việt Nam và Mỹ là đảm bảo các dự án này thành công. Một thách thức mà Việt Nam có thể gặp phải là làm thế nào để quản lý việc tăng giá bán lẻ điện có thể xảy ra do nhiệt điện LNG đắt hơn nhiệt điện than hoặc thủy điện. 

Cuối bài viết, tờ South China Morning Post đánh giá, nếu thách thức này được giải quyết, Việt Nam có cơ sở để tin rằng, năng lượng tái tạo của Việt Nam sẽ phát triển mạnh trong 10 năm tới.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin