Trung Quốc có thể thống trị thế giới thời kỳ hậu COVID-19?

Nhìn lại quá khứ

Câu hỏi đã trở nên phổ biến, với không ít câu trả lời thiên về chiều hướng Trung Quốc sẽ nổi lên mạnh mẽ hơn từ đại dịch COVID-19. Quốc gia này sẽ cố gắng lấp đầy khoảng trống trên sân khấu toàn cầu do nước Mỹ để lại.

Nhưng trên thực tế, Trung Quốc chưa sẵn sàng cho vị trí lãnh đạo toàn cầu. Trong giai đoạn khủng hoảng này, Chủ tịch Tập Cận Bình tương tự Mao Trạch Đông 50 năm trước, rất muốn ưu tiên giải quyết các vấn đề riêng của đất nước.

Cách nay nửa thế kỷ, Trung Quốc phải đối mặt với môi trường quốc tế tồi tệ nhất kể từ khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập.

Cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70 của thế kỷ trước, Trung Quốc phải đối mặt với môi trường quốc tế tồi tệ nhất kể từ khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949. Bên cạnh việc bị các cường quốc phương Tây cô lập, Trung Quốc đã có cuộc chiến với Liên Xô trong cuộc đụng độ biên giới tuy ngắn ngủi nhưng đẫm máu tại đảo Zhenbao năm 1969. Cuộc xung đột quân sự này khi đó làm dấy lên nỗi lo của cộng đồng quốc tế về một thế chiến mới với vũ khí hạt nhân.

Để chuẩn bị cho tình huống xấu nhất, Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông kêu gọi người dân đào hầm sâu, tích trữ lương thực và không bao giờ nghĩ tới bá quyền. Nỗi sợ Moscow ngày càng tăng của Bắc Kinh đã khiến Mao Trạch Đông thay đổi chiến lược toàn cầu của Trung Quốc. Ông đã tìm cách hàn gắn mối quan hệ với kẻ thù lâu đời của nước này là Mỹ, mở đường cho Trung Quốc tái hòa nhập với cộng đồng quốc tế.

Chưa đủ tầm

50 năm sau, hiện nay bối cảnh đã nhiều thay đổi. Bắc Kinh và Moscow nồng ấm trong mối quan hệ đối tác, dù chưa phải là đồng minh. Ngược lại, quan hệ Bắc Kinh - Washington đang đi từ xấu đến tồi tệ hơn.

Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa đủ tầm với vai trò lãnh đạo toàn cầu.

Tuy nhiên, nửa thế kỷ trôi qua tư tưởng Mao (về bá quyền) vẫn còn ảnh hưởng to lớn trong giới lãnh đạo Trung Quốc. Đây cũng chính là cơ sở cho những ai cố gắng tìm hiểu cách mà Trung Quốc nhìn nhận, nắm bắt, tận dụng và thích nghi với tình hình quốc tế thay đổi nhanh chóng, được thúc đẩy bởi đại dịch COVID-19.

Khi hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc gia tăng khuấy động một thế giới bất ổn sau COVID-19, nhiều người nghĩ rằng Trung Quốc sẽ nổi lên mạnh mẽ hơn từ cuộc khủng hoảng này. Bắc Kinh cố gắng lấp đầy khoảng trống do Mỹ để lại trong vị thế nhà lãnh đạo toàn cầu, khi Washington thu mình lại theo tư tưởng “Nước Mỹ trước tiên” của Tổng thống Donald Trump. Chính điều này đã gây lầm tưởng về “cái thời” của Trung Quốc đã đến.

“Phe” nhận định Trung Quốc sẽ trở thành bá chủ thế giới sau đại dịch COVID-19, mà điển hình là Kishore Mahbubani, nhà ngoại giao người Singapore và là nhà tư tưởng có ảnh hưởng, gần đây đã nêu luận điểm trên tạp chí The Economist. Theo đó, đại dịch COVID-19 có thể đánh dấu sự khởi đầu của một “thế kỷ châu Á” do Trung Quốc lãnh đạo. Ông so sánh việc xử lý hiệu quả dịch bệnh của chính phủ các nước châu Á với phản ứng lúng túng của phương Tây.

Các nhà bình luận cánh hữu ở Mỹ như Tucker Carlson của Fox News (người đã tuyên bố Bắc Kinh lợi dụng sự hỗn loạn để thúc đẩy kế hoạch thống trị thế giới) cũng cảnh báo thảm họa COVID-19 có thể báo trước một “thế kỷ Trung Quốc”.

Kể từ khi Trung Quốc dỡ bỏ việc phong tỏa thành phố Vũ Hán (tâm chấn ban đầu của đại dịch) vào đầu tháng trước, truyền thông nước này đã mở chiến dịch tuyên truyền rầm rộ để ca ngợi tính ưu việt của thể chế, tự ca ngợi những nỗ lực giúp các quốc gia khác như một cường quốc có trách nhiệm.

Tuy nhiên, đằng sau những lời hoa mỹ là một thực tế phủ phàng về tình hình trong nước và quốc tế mà Trung Quốc phải đối mặt, theo South China Moring Post.

Ngày 8/4, Ban thường vụ Bộ Chính trị của đảng Cộng sản Trung Quốc đã nêu ra viễn cảnh ảm đạm hơn về những thách thức quốc tế do đại dịch gây ra. Ông Tập Cận Bình thừa nhận sự lan rộng của virus corona ra toàn cầu đã mang lại rủi ro to lớn cho nền kinh tế thế giới, đồng thời dẫn đến sự gia tăng đáng kể các yếu tố gây bất ổn trong nước.

Ông Tập kêu gọi phải sẵn sàng cho các tình huống xấu nhất, chuẩn bị tinh thần và năng lực phù hợp để giải quyết những vấn đề bất lợi đối với nước này trong tình hình thế giới đầy biến động. Đây không phải lần đầu tiên ông Tập Cận Bình kêu gọi các quan chức chuẩn bị tinh thần cho các tình huống xấu nhất. Đầu năm ngoái, ông từng đưa ra cảnh báo tương tự trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc lâm vào suy thoái do ảnh hưởng trực tiếp từ cuộc chiến thương mại với Mỹ.

Tất cả những điều này cho thấy lãnh đạo Trung Quốc có một cái nhìn rõ ràng về những thách thức. Trong khi “giấc mơ Trung Hoa” dẫn đầu thế giới chỉ là do tuyên truyền quá mức nhằm kích động chủ nghĩa dân tộc nhắm vào đối tượng trong nước.

Không sẵn sàng

Sự tàn phá của đại dịch COVID-19 làm hình thành nên một phản ứng dữ dội toàn cầu chống lại Trung Quốc. Quốc gia này đang phải đối mặt với môi trường quốc tế thù địch nhất kể từ sự kiện Thiên An Môn hồi năm 1989.

Kể từ khi đại dịch bắt đầu, ông Tập đã gọi điện thoại với hơn 40 người đứng đầu chính phủ nước ngoài, kêu gọi hợp tác quốc tế trong ngăn chặn virus corona, hứa hẹn cung cấp hỗ trợ chuyên gia và vật tư y tế nhằm xây dựng hình ảnh cường quốc có trách nhiệm.

Trung Quốc vẫn chưa thể hiện được hình ảnh một cường quốc có trách nhiệm trước cộng đồng quốc tế.

Nhưng Trung Quốc không được trang bị, cũng như không sẵn sàng bước lên vị trí lãnh đạo toàn cầu vào thời điểm khủng hoảng quốc tế. Thực tế này đã diễn ra, ngay cả khi Mỹ rút lui khỏi sân khấu thế giới khiến các đồng minh phương Tây thất vọng, Trung Quốc vẫn chưa thể lấp đầy các khoảng trống quyền lực mà Mỹ để lại.

Ngay cả khi Washington dừng tài trợ cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bắc Kinh chỉ “nhỏ giọt” quyên tặng 50 triệu USD trong hai đợt cho các nỗ lực quan trọng của WHO để ngăn chặn đại dịch. Trong khi đó để so sánh, Bill Gates (người đồng sáng lập Microsoft) đã cam kết chi 305 triệu USD, trong đó bao gồm khoản tài trợ cho WHO để ngăn chặn đại dịch COVID-19.

Còn Liên minh châu Âu (EU) đã tổ chức hội nghị quyên góp 8 tỷ USD dành cho những nỗ lực phát triển thuốc và vắc-xin. Trong khi các nhà lãnh đạo Đức, Pháp, Anh, Nhật Bản đều tham dự, còn Mỹ vắng mặt thì Trung Quốc chỉ cử đại sứ tại EU tham dự và không đưa ra bất kỳ cam kết tài chính nào.

Các phương tiện truyền thông quốc tế gần đây đã tập trung chỉ trích Trung Quốc về cách nước này cố tạo ra câu chuyện về sự lãnh đạo quốc tế của mình thông “ngoại giao khẩu trang”. Theo đó, việc tặng vật tư y tế cho nước khác chỉ mang tính nhân đạo và bày tỏ thiện chí, không nên coi đó là phương cách nhằm tìm kiếm vai trò lãnh đạo toàn cầu. Trung Quốc đừng quên đã nhận được sự giúp đỡ hào phóng từ cộng đồng quốc tế, khi dịch COVID-19 ở Vũ Hán lần đầu tiên được báo cáo.

Nhiều nhà phân tích đã cảnh báo rằng, Trung Quốc không nên tự ca ngợi quá mức thành công của chính mình trong việc khống chế đại dịch, khi mà virus corona xuất phát từ nước này vẫn đang tàn phá khắp thế giới. Bởi vì cách tuyên truyền này chỉ khiến khơi lên nỗi bất bình từ những quốc gia đang gánh chịu hậu quả nặng nề của đại dịch.

Việc Bắc Kinh chưa thể thay thế vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ một phần là do năng lực, nguồn lực và kinh nghiệm hạn chế. Phần khác còn vì bị cản trở bởi một cuộc tranh luận nội bộ về các ưu tiên của chính Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc từ lâu đã khẳng định rằng, dù tình hình quốc tế có trở nên phức tạp đến đâu cũng phải ưu tiên xử lý tốt các vấn đề trong nước. Điều này đặc biệt đúng vào thời điểm khủng hoảng hiện nay, khi mà nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.

Thống kê tình hình dịch bệnh COVID-19

VIỆT NAM

1405

CA NHIỄM

35

CA TỬ VONG

1252

CA PHỤC HỒI

THẾ GIỚI

74.034.769

CA NHIỄM

1.646.705

CA TỬ VONG

52.025.523

CA PHỤC HỒI

Nơi khởi bệnh	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
Đà Nẵng	412	31	365
Hà Nội	174	0	167
Hồ Chí Minh	144	0	123
Quảng Nam	107	3	101
Bà Rịa - Vũng Tàu	69	0	65
Khánh Hòa	64	0	29
Bạc Liêu	50	0	48
Thái Bình	38	0	35
Hải Dương	32	0	29
Ninh Bình	32	0	28
Đồng Tháp	24	0	21
Hưng Yên	23	0	22
Thanh Hóa	21	0	19
Quảng Ninh	20	0	20
Bắc Giang	20	0	20
Hoà Bình	19	0	19
Vĩnh Phúc	19	0	19
Nam Định	15	0	15
Bình Dương	12	0	12
Cần Thơ	10	0	10
Bình Thuận	9	0	9
Bắc Ninh	8	0	8
Đồng Nai	7	0	4
Quảng Ngãi	7	0	7
Hà Nam	7	0	5
Quảng Trị	7	1	6
Tây Ninh	7	0	7
Trà Vinh	5	0	5
Lạng Sơn	4	0	4
Hà Tĩnh	4	0	4
Hải Phòng	3	0	3
Ninh Thuận	3	0	2
Thanh Hoá	3	0	2
Phú Thọ	3	0	3
Đắk Lắk	3	0	3
Thừa Thiên Huế	2	0	2
Lào Cai	2	0	2
Thái Nguyên	1	0	1
Cà Mau	1	0	1
Kiên Giang	1	0	1
Bến Tre	1	0	1
Lai Châu	1	0	1
Hà Giang	1	0	1

Quốc Gia	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
United States	17.159.794	311.316	10.015.012
India	9.933.997	144.144	9.456.552
Brazil	6.974.258	182.854	6.067.862
Russia	2.734.454	48.564	2.176.100
France	2.391.447	59.072	179.087
Turkey	1.898.447	16.881	1.661.191
Italy	1.888.144	66.537	1.175.901
United Kingdom	1.888.116	64.908	0
Spain	1.771.488	48.401	0
Argentina	1.510.203	41.204	1.344.300
Colombia	1.444.646	39.356	1.328.430
Germany	1.388.184	23.916	1.025.000
Mexico	1.267.202	115.099	938.089
Poland	1.159.901	23.914	892.650
Iran	1.131.077	52.883	844.430
Peru	987.675	36.817	922.314
Ukraine	919.704	15.744	535.417
South Africa	873.679	23.661	764.977
Netherlands	639.746	10.246	0
Indonesia	636.154	19.248	521.984
Belgium	611.422	18.178	41.973
Czech Republic	594.148	9.882	516.786
Iraq	578.916	12.636	513.405
Chile	576.731	15.959	549.852
Romania	571.749	13.862	469.499
Bangladesh	495.841	7.156	429.351
Canada	477.353	13.702	388.018
Philippines	452.988	8.833	419.282
Pakistan	445.977	9.010	388.598
Morocco	403.619	6.711	362.911
Switzerland	394.453	6.316	311.500
Israel	363.287	3.030	340.145
Saudi Arabia	360.335	6.080	351.192
Portugal	358.296	5.815	283.719
Sweden	348.585	7.802	0
Austria	330.343	4.764	291.042
Hungary	288.567	7.381	83.940
Serbia	282.601	2.482	31.536
Jordan	267.585	3.465	230.274
Nepal	250.916	1.743	238.569
Ecuador	202.356	13.896	177.951
Georgia	198.387	1.922	167.281
Panama	196.987	3.411	164.855
United Arab Emirates	188.545	626	165.749
Azerbaijan	187.336	2.050	122.859
Bulgaria	184.287	6.005	87.935
Japan	184.042	2.688	155.547
Croatia	183.045	2.870	157.773
Belarus	165.897	1.291	143.373
Dominican Republic	156.585	2.372	121.988
Costa Rica	154.096	1.956	121.031
Armenia	150.218	2.556	128.694
Lebanon	148.877	1.223	104.207
Bolivia	147.716	9.026	126.720
Kuwait	146.971	913	142.909
Kazakhstan	143.735	2.147	128.218
Qatar	141.417	242	139.042
Slovakia	139.088	1.309	101.584
Guatemala	130.828	4.510	119.288
Moldova	130.329	2.650	112.677
Greece	127.557	3.870	9.989
Oman	126.835	1.480	118.736
Egypt	122.609	6.966	105.450
Denmark	119.779	975	83.801
Ethiopia	117.542	1.813	96.307
Palestine	115.606	1.048	90.952
Honduras	114.943	3.001	52.392
Tunisia	113.241	3.956	86.801
Myanmar	111.900	2.346	90.453
Venezuela	108.480	965	103.271
Bosnia Herzegovina	103.232	3.511	68.245
Slovenia	100.389	2.190	77.453
Lithuania	99.869	907	43.379
Paraguay	95.353	1.991	67.953
Algeria	93.065	2.623	61.307
Kenya	92.853	1.614	74.403
Libya	92.577	1.324	62.720
Bahrain	89.444	349	87.490
Malaysia	87.913	429	72.733
China	86.770	4.634	81.821
Kyrgyzstan	78.151	1.317	71.270
Ireland	76.776	2.134	23.364
Macedonia	75.597	2.194	51.493
Uzbekistan	75.396	612	72.661
Nigeria	74.132	1.200	66.494
Singapore	58.353	29	58.238
Ghana	53.386	327	52.048
Albania	50.637	1.040	26.381
Afghanistan	49.970	2.017	38.648
South Korea	45.442	612	32.947
Montenegro	42.563	610	32.550
El Salvador	42.397	1.219	38.481
Luxembourg	42.250	418	33.486
Norway	42.077	402	34.782
Sri Lanka	34.447	157	25.652
Finland	31.870	472	22.500
Uganda	28.733	225	10.070
Australia	28.056	908	25.690
Latvia	27.495	382	18.153
Cameroon	25.359	445	23.851
Sudan	21.864	1.372	12.667
Ivory Coast	21.775	133	21.335
Estonia	19.271	160	12.117
Zambia	18.456	369	17.635
Madagascar	17.587	259	16.992
Senegal	17.336	352	16.349
Namibia	17.276	164	15.196
Mozambique	17.143	145	15.241
Angola	16.362	372	8.990
French Polynesia	15.870	97	4.842
Cyprus	15.789	84	2.057
Congo [DRC]	14.930	364	12.859
Guinea	13.474	80	12.727
Maldives	13.392	48	12.760
Botswana	12.873	38	10.456
Tajikistan	12.815	89	12.253
French Guiana	12.026	71	9.995
Jamaica	11.907	276	8.371
Zimbabwe	11.522	310	9.599
Mauritania	11.431	236	8.248
Malta	11.415	180	9.516
Cape Verde	11.395	110	11.055
Uruguay	10.418	98	6.895
Cuba	9.671	137	8.658
Haiti	9.597	234	8.280
Belize	9.511	211	4.514
Syria	9.452	543	4.494
Gabon	9.351	63	9.204
Réunion	8.534	42	8.037
Guadeloupe	8.524	154	2.242
Hong Kong	7.804	123	6.439
Bahamas	7.698	164	6.081
Andorra	7.382	79	6.706
Swaziland	6.912	132	6.476
Trinidad and Tobago	6.900	123	6.204
Rwanda	6.832	57	6.036
Democratic Republic Congo Brazzaville	6.200	100	4.988
Malawi	6.091	187	5.661
Guyana	5.973	156	5.144
Nicaragua	5.887	162	4.225
Mali	5.878	205	3.697
Djibouti	5.759	61	5.628
Mayotte	5.616	53	2.964
Iceland	5.578	28	5.421
Martinique	5.575	42	98
Suriname	5.381	117	5.231
Equatorial Guinea	5.195	85	5.061
Aruba	5.079	46	4.911
Central African Republic	4.936	63	1.924
Somalia	4.579	121	3.529
Burkina Faso	4.300	73	2.940
Thailand	4.261	60	3.977
Gambia	3.785	123	3.653
Curaçao	3.699	11	1.889
Togo	3.295	66	2.821
South Sudan	3.222	62	3.043
Benin	3.090	44	2.972
Sierra Leone	2.451	75	1.853
Guinea-Bissau	2.447	44	2.378
Lesotho	2.365	46	1.423
Niger	2.361	82	1.329
Channel Islands	2.192	48	1.339
New Zealand	2.100	25	2.032
Yemen	2.085	606	1.384
San Marino	2.025	54	1.694
Chad	1.784	102	1.611
Liberia	1.773	83	1.406
Liechtenstein	1.600	21	1.377
Vietnam	1.405	35	1.252
Sint Maarten	1.269	26	1.111
Gibraltar	1.125	6	1.046
Sao Tome and Principe	1.010	17	952
Mongolia	918	0	384
Saint Martin	801	12	675
Turks and Caicos	771	6	741
Taiwan	749	7	612
Burundi	735	1	640
Papua New Guinea	729	8	601
Diamond Princess	712	13	699
Eritrea	711	0	564
Monaco	678	3	609
Comoros	633	7	606
Faeroe Islands	532	0	512
Mauritius	524	10	489
Tanzania	509	21	183
Bermuda	467	9	250
Bhutan	439	0	408
Isle of Man	373	25	344
Cambodia	362	0	319
Cayman Islands	302	2	277
Barbados	297	7	273
Saint Lucia	278	4	240
Seychelles	202	0	184
Caribbean Netherlands	177	3	166
St. Barth	162	1	127
Brunei	152	3	148
Antigua and Barbuda	148	5	138
Saint Vincent and the Grenadines	98	0	81
Dominica	88	0	83
Grenada	85	0	41
British Virgin Islands	76	1	72
Fiji	46	2	38
Macau	46	0	46
Laos	41	0	36
New Caledonia	37	0	35
Timor-Leste	31	0	30
Saint Kitts and Nevis	28	0	23
Vatican City	27	0	15
Falkland Islands	23	0	17
Greenland	19	0	18
Solomon Islands	17	0	5
Saint Pierre Miquelon	14	0	14
Montserrat	13	1	12
Western Sahara	10	1	8
Anguilla	10	0	4
MS Zaandam	9	2	7
Marshall Islands	4	0	4
Wallis and Futuna	3	0	1
Samoa	2	0	2
Vanuatu	1	0	1

Dữ liệu trên được thống kê theo nguồn https://corona.kompa.ai/, https://ncov.moh.gov.vn/

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin