"Sinh nhật" buồn của đồng Euro: Người khổng lồ yếu ớt!

Những năm gần đây, đồng tiền chung của khoảng 340 triệu dân tại 19 quốc gia châu Âu đã phải trải qua nhiều cuộc khủng hoảng và các bất đồng chính trị. Dù đã được củng cố nhờ một số chính sách tiền tệ của châu Âu, nhưng đồng euro vẫn là “một người khổng lồ yếu ớt”.

Theo nhận định, đây là một sinh nhật buồn của đồng euro. Đồng euro lặng lẽ mừng tuổi 20 tuổi “không kèn, không trống”. Cách đây đúng 20 năm, đồng Euro tuy chưa hiện diện chính thức nhưng đã được giới tài chính sử dụng như một công cụ tài chính ảo trong các hoạt động giao dịch. Phải đến 3 năm sau, ngày 1/1/2002, những đồng euro đầu tiên mới xuất hiện trên thị trường.

Mười năm đầu tiên, đồng Euro lớn lên trong sự “vô tư” nhờ những thành công tức thì. Tuy nhiên, 10 năm kế tiếp, đồng euro phải trải qua một cuộc khủng hoảng “trưởng thành” dài hơi và dữ dội. Ngay giữa mùa hè năm 2012, đồng Euro suýt chút nữa bị cuốn trôi theo cuộc khủng hoảng nợ công có nguy cơ dẫn đến sự tan rã của hệ thống ngân hàng tại châu Âu.

Theo hãng tin AFP, chính những sự kiện đó đã cho thấy rõ những “khuyết tật ban đầu” trong quá trình hình thành đồng tiền chung Euro: thiếu sự đoàn kết về ngân sách chung châu Âu thông qua biện pháp tương trợ nợ công, đầu tư và các rủi ro, cách biệt sâu sắc giữa các thị trường, thiếu một định chế cung cấp tín dụng trong trường hợp khẩn cấp khi một nước gặp khó khăn...

Báo Pháp Le Monde cũng cho rằng đồng euro đã không làm tròn nhiệm vụ tập hợp các nền kinh tế, và sự bất cân đối giữa các nước thành viên ngày càng nghiêm trọng sâu. Dù Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã được thành lập, song các nước liên minh vẫn chưa lập được cơ quan quyền lực chính trị cũng như ngân sách duy nhất.

Nhằm ngăn chặn khu vực đồng tiền chung châu Âu Eurozone bị "nổ tung", một loạt biện pháp đã được đề ra: thiết lập chương trình mua lại nợ công có điều kiện của một nước thông qua việc phát hành trái phiếu châu Âu, giảm lãi suất xuống mức thấp nhất... Tổng cộng trong giai đoạn này, châu Âu đã mua lại 2.600 tỷ Euro nợ công.

Cuộc khủng hoảng năm 2012 là dịp để châu Âu sửa chữa những điểm yếu đáng quan ngại nhất của đồng tiền chung châu Âu và lập lại các luật lệ cho việc quản lý. Hãng tin AFP lấy làm tiếc rằng trên bình diện chính trị, châu Âu và các nước thành viên trong khối Eurozone đã có rất ít các chính sách để điều chỉnh những khiếm khuyết ban đầu. Mười chín quốc gia vẫn chưa có được các công cụ cần thiết để đồng nhất các nền kinh tế hoặc các hoạt động đầu tư để ứng phó với các thách thức kinh tế.

Gilles Moec, nhà kinh tế gia của Bank of America Merrill Lynch nhắc lại mục tiêu ban đầu khi cho ra đời đồng euro: "Trong những năm 1990, điều quan trọng nhất đối với châu Âu trên bình diện kinh tế là cung cấp cho thị trường một đồng tiền duy nhất nhằm chấm dứt các biến đổi tỷ giá hối đoái giữa các nước thành viên, còn trên bình diện chính trị là giúp cho nước Đức thống nhất có cùng nhịp chèo với Tây Âu”.

Trớ trêu thay, cũng chính nước Đức ngày nay là rào cản lớn nhất cho mọi ý định cải cách khu vực đồng euro. Mọi giải pháp do Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu, Pháp và nhiều chuyên gia kinh tế đề xuất để bình ổn khu vực đồng tiền chung đều gặp phải sự phản đối từ Berlin.

Tuy nhiên, đồng Euro vẫn còn có chút hy vọng trở nên lớn mạnh và bền vững hơn. Là đồng tiền thứ hai được sử dụng nhiều trên thế giới, đồng tiền chung này vẫn được đại bộ phận người dân châu Âu ủng hộ. Khoảng 74% số người dân châu Âu khi được hỏi ý kiến đã nói rằng đồng euro có lợi cho Liên minh châu Âu (EU), 64% cho rằng đồng Euro mang lại lợi ích cho chính đất nước của họ.

Chuyên gia kinh tế Nicolas Veron lạc quan cho rằng với các biện pháp trong sạch hóa hệ thống ngân hàng, nợ công, cùng với chính sách của ECB, đồng Euro “kể từ giờ là người khổng lồ đứng trên đôi chân bằng gạch chứ không phải đất sét”. Trong khi đó, Jean-Claude Trichet, cựu chủ tịch ECB, cho rằng một thành công của Euro là đồng đồng tiền chung này đã giúp châu Âu tránh được tình trạng lạm phát.