Philippines: Khi củ hành trở thành quà và hoa cưới

Giá hành đắt hơn thịt

Những ngày này, nông dân Luis Angeles của Philippines đã chạy đua để thu hoạch vụ mùa và kiếm tiền với mức giá ngất ngưởng cho một loại rau đã trở thành mặt hàng xa xỉ ở nước này.

Giá bán lẻ hành tím dao động từ 550 Peso đến 700 Peso/ kg tại các chợ xung quanh Metro Manila vào cuối tháng trước, khiến Philippines trở thành quốc gia có giá hành tây đắt đỏ nhất thế giới. Theo dữ liệu giá bán lẻ các mặt hàng nông sản, mức giá này cao gấp ba lần giá thịt gà và cao hơn 25% so với thịt bò.

Giá cả tăng cao cũng ảnh hưởng đến các quầy thức ăn đường phố ở Cebu, nơi được người dân địa phương và khách du lịch ưa chuộng. Rau chiên, thịt và hải sản thường được phục vụ với hành tây và nước sốt giấm. Tuy nhiên nhiều người bán hàng đã phải cắt giảm sử dụng hành tây, khiến cho món ăn trở nên thiếu hương vị.

Một số nhà hàng đã loại bỏ nguyên liệu chính khỏi các món ăn, trong khi nhiều gia đình đang vật lộn với lạm phát cao nhất trong 14 năm qua đã ngừng ăn chúng.

Để đáp ứng nhu cầu và đẩy giá bán lẻ xuống dưới 200 peso, chính phủ đã phê duyệt việc nhập khẩu 21.000 tấn hành và đối mặt với những lời kêu gọi trấn áp những thương nhân nghi ngờ tích trữ.

Nhưng giá vẫn ở mức cao và những người nông dân trồng hành như Angeles đã thu hoạch sớm hơn bình thường để thu được lợi nhuận.

"Những gì đang xảy ra mang tính lịch sử", anh Angeles, 37 tuổi, nói khi các công nhân của anh nhổ những củ hành đỏ và hành tây quá nhỏ ra khỏi đất gần thị trấn Bongabon phía bắc, đây được xem là "thủ đô hành tây" của nước này. "Đây là lần đầu tiên giá đạt đến mức này".

Khi bắt đầu thu hoạch vào tháng trước, Angeles đã nhận được tới 250 peso/kg cho vụ thu hoạch của mình.

Vào thời điểm hành tây của anh lên kệ siêu thị ở Manila, giá đã tăng hơn gấp đôi, vượt quá mức lương tối thiểu hàng ngày.

"Tôi đã nói với gia đình rằng 'Hãy ngửi mùi hành tây thay vì ăn nó'," Candy Roasa, 56 tuổi, nói khi đi ngang qua một khu chợ ở thủ đô, nơi bà đã nhìn thấy những người bán củ hành to bằng nắm tay của một đứa trẻ nhỏ với giá như nhiều như 80 peso mỗi cái.

Cô dâu Ilongga ở thành phố Iloilo của Philippines đã chọn tính thực dụng hơn thẩm mỹ khi mang theo một bó hành bước vào lễ đường thay vì những bó hoa cưới rực rỡ truyền thống. Vì đối với cô, sau đám cưới, hoa sẽ héo và bị vứt đi nhưng hành vẫn có thể sử dụng được. Trong khi đó ở Cavite, một cặp vợ chồng mới cưới cũng dùng hành tím làm quà cho những người thân tham dự lễ cưới.

Không phải ngẫu nhiên hành được chọn làm hoa cưới và quà cưới, vì đối với người dân Philippines, hành hiện nay thực sự là một thực phẩm xa xỉ.Hành tây đắt đỏ, khan hiếm, nên các nữ tiếp viên hàng không đã liều mình buôn lậu mặt hàng này trên chuyến bay.

Các tiếp viên của hãng hàng không Philippine Airlines đã cố gắng mang tổng cộng 27kg hành tây trong vali của họ về Philippines vào những ngày đầu năm 2023.

Tuy nhiên, 10 thành viên phi hành đoàn của chuyến bay từ Riyadh ở Ả Rập Saudi và Dubai ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã bị hải quan phát hiện và giữ lại.

Theo Tổng thống Philippines, ông Ferdinand Marcos Junior, việc buôn lậu hành tây và các sản phẩm nông nghiệp khác đã vượt khỏi tầm kiểm soát ở quốc gia này. Nhiều chính trị gia đã đổ lỗi cho các tập đoàn về việc giá bị đẩy cao.

Buôn lậu và thao túng giá là những vấn đề nổi cộm tại Philipines, nhưng nguyên nhân khiến giá hành cao còn do mùa xuân năm ngoái, nông dân phải bỏ hành tây thối rữa bên đường vì không đủ kho lạnh bảo quản.

Tại sao có sự thiếu hụt củ hành

Đây không phải là lần đầu tiên Philippines rơi vào tình trạng thiếu lương thực cơ bản khiến giá cả tăng vọt - đường, muối và gạo đều từng bị ảnh hưởng trong quá khứ.

Năng suất thấp, chi phí cao, đầu tư không đủ vào thủy lợi và máy móc, thiếu khả năng tiếp cận các cơ sở bảo quản lạnh và đường từ nông trại đến thị trường, và những cơn bão phá hoại mùa màng đã ảnh hưởng đến ngành từ lâu.

Dịch hại bùng phát cũng như giá dầu và phân bón tăng vọt kể từ khi xunng đột Nga-Ukraina năm ngoái chỉ làm tăng thêm tai ương cho nông dân.

Bất chấp những cam kết của chính phủ nhằm thúc đẩy sản xuất lương thực trong nước, quốc gia này chủ yếu dựa vào nhập khẩu để nuôi sống dân số ngày càng tăng - nhưng thuế quan lại thúc đẩy lạm phát.

Tổng thống Ferdinand Marcos đã tự bổ nhiệm mình làm Bộ trưởng Nông nghiệp để đại tu ngành công nghiệp gần như sắp chết, chiếm khoảng 1/4 việc làm của đất nước nhưng chỉ chiếm 10% tổng sản phẩm quốc nội.

Geny Lapina, giáo sư quản lý và kinh tế nông nghiệp tại Đại học Philippines cho biết: "Ngành nông nghiệp của chúng tôi đang gặp thách thức đáng kể.

Dữ liệu chính thức cho thấy mỗi người Philippines ăn trung bình 2,34 kg hành tây mỗi năm và về mặt lý thuyết, nước này sản xuất đủ để đáp ứng nhu cầu.

Nhưng vì khí hậu nhiệt đới chỉ cho phép trồng một vụ mùa không ưa mưa mỗi năm, nên hàng dự trữ sẽ bị tiêu thụ hoặc hư hỏng trước vụ thu hoạch tiếp theo.

Việc dỡ bỏ các hạn chế do COVID-19 gần đây, cho phép nối lại các lễ hội tập trung vào thực phẩm và các buổi họp mặt gia đình vào dịp Giáng sinh, đã khiến nhu cầu về hành tây tăng vọt.

William Dar, từng là Bộ trưởng Nông nghiệp trong chính quyền của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte, cho biết tình trạng thiếu hụt có thể tránh được nếu chính phủ hiện tại cho phép nhập khẩu trở lại vào tháng 8/2023.

Ông Dar nói với đài truyền hình địa phương ABS-CBN: "Đây là kết quả cuối cùng của việc lập kế hoạch kém".

Ngày càng có nhiều lo ngại về an ninh lương thực trong tương lai ở Philippines, quốc gia được xếp hạng trong số các quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước tác động của biến đổi khí hậu và bị ảnh hưởng bởi tình trạng dinh dưỡng kém.

Độ tuổi trung bình của nông dân là 57 và diện tích trang trại trung bình đã giảm xuống còn khoảng 1,3 ha từ gần 3 ha vào những năm 1960.

Nhiều nông dân là những người được chia sẻ, những người không sở hữu đất mà họ canh tác và không đủ khả năng đầu tư rất cần thiết để cải thiện năng suất mà không có sự trợ giúp của chính phủ.

Salvador Catelo, một nhà kinh tế nông nghiệp tại Đại học Philippines, cho biết có "rất nhiều thách thức khó khăn cần được giải quyết ngay lập tức".

"Chúng tôi có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú mà nhiều quốc gia đang hoạt động (tốt hơn) chúng tôi về năng suất và khả năng tự cung tự cấp không có," Catelo nói.

Khi hành nhập khẩu tràn vào nước này, Angeles lo ngại giá tại cổng trang trại có thể giảm mạnh xuống mức thấp nhất là 30 peso/kg trước khi anh kết thúc vụ thu hoạch.

"Chúng tôi chỉ đang cố gắng làm cho khoản đầu tư của mình tồn tại", ông nói.

(Tham khảo: AFP)